خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : در سال های گذشته شاهد افزایش توجه نهادهای مختلف فرهنگی کشور نسبت به موضوع پاسداشت زبان فارسی هستیم. به طور مثال هرازگاهی درباره شکل گیری شوراهای سیاستگذاری برای صیانت از زبان فارسی اخباری می شنویم؛ این که فلان سازمان قصد دارد در برنامه های تولیدی خود از قواعد صحیح زبان فارسی بهره ببرد یا فلان نهاد آیین نامه هایی را برای این امر تدوین و ابلاغ کرده است.
چنان که در گزارش «در جستجوی زبان از دست رفته» ذکر آن رفت، زبان مقوله ای اساسی در شکل گیری فرهنگ و هویت است، به همین خاطر تغییر در زبان می تواند در بلندمدت تاثیراتی جدی در نگرش مردمان یک سرزمین باقی بگذارد. از سوی دیگر باید توجه داشت که با شکل گیری شبکه اینترنت، پارامترهای مکان و زمان عملا اهمیت خود را در تعاملات جهانی از دست داده اند و اکنون «زبان» تنها مرز باقی مانده برای یکپارچگی جهان است. چالشی که پیش بینی می شود در سال های آینده با گسترش توانایی هوش مصنوعی در حوزه زبان های طبیعی به تسهیل ارتباطات مردم کشورهای مختلف بیانجامد.
با این حساب پرسش این است که چرا باید زبان بومی را پاس داشت وقتی قرار است در آینده ای نزدیک زبان نیز همچون مکان و زمان اهمیت نخستین خود را از دست بدهد. این جاست که باید از ارتقا جایگاه زبان و فرهنگ بومی در دنیای آینده سخن گفت، به این معنا که در جهان آینده با برقراری ارتباط میان مردم جهان در سریع ترین و راحت ترین حالت ممکن، جایگاه فرهنگ و تمدن بازسازی خواهد شد. به عبارت دیگر در شرایط جدید، فرهنگ و غنای آن است که خودنمایی خواهد کرد.
بنابر آن چه گفته شد پاسداری از زبان فارسی معنادار می شود؛ زبانی که بخش مهمی از بار فرهنگ ایرانی را از گذشته تاکنون به دوش کشیده است. اما پاسداری از این زبان چه لوازمی دارد؟ چگونه می توان در دنیای امروز که به سرعت در حال تحول است از زبان بومی مراقبت کرد و در ارتقا آن کوشید؟
در روزهای گذشته دو تن از مدیران فرهنگی کشور در اظهارنظرهایی از سیاست ها و برنامه هایی در جهت توجه بیشتر به زبان فارسی سخن گفته اند. «حسین انتظامی» روز گذشته در یک توئیت خود از تغییر نام تعدادی از فیلم های سینمایی تولید شده در ماه های اخیر با همکاری تهیه کنندگان آن ها خبر داده است. رئیس سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این توئیت به این نکته اشاره کرده که نام فیلم های سینمایی در سال های اخیر بعضا نامتناسب با «شان جامعه» یا «مروج فرهنگ بیگانه» بوده اند به همین خاطر نهاد متبوع او تصمیم گرفته این اسامی را تغییر دهد. او همچنین تاکید کرده است که این تغییرات در ظاهر ساده اما فرهنگ ساز هستند.
علاوه بر سازمان سینمایی، در روزهای گذشته رسانه ملی نیز خبرهایی درباره توجه ویژه به زبان فارسی در برنامه های خود داشته است. به عنوان نمونه رئیس ستاد حفظ و ترویج زبان و ادب فارسی در رسانه ملی در روزهای گذشته با اشاره به انتقادات فراوان درباره بی توجهی به زبان فارسی در تبلیغات تلویزیونی، از تشکیل ستاد حفظ و ترویج زبان فارسی در حوزه بازرگانی رسانه ملی خبر داد. «مسعود احمدی افزادی» البته تاکید کرده که صیانت از زبان فارسی و ترویج آن در تبلیغات تلویزیونی نسبت به برنامه های تولیدی رسانه ملی کاملا متفاوت است و نمی توان انتظار داشت به زودی شاهد رفع همان ایرادات در این زمینه باشیم.
این مدیر رسانه ملی در تشریح وضعیت موجود تبلیغات رسانه ملی از لزوم تعامل با شرکت ها و کارخانه های متعددی سخن گفته که تبلیغات خود را در تلویزیون یا رادیو پخش می کنند. اشاره احمدی افزادی به اسامی سفارش دهندگان یا محصولات آن هاست که لاجرم ثبت قانونی شده و حداقل نمی توان انتظار داشت در کوتاه مدت برای نمایش تبلیغ تلویزیونی دچار تغییر شوند.
نمونه رئیس ستاد حفظ و ترویج زبان و ادب فارسی همچنین به تلاش های سلبی معاونت ها و زیرمجموعه های رسانه ملی برای تصحیح ایرادات زبانی در برنامه های تلویزیون پرداخته است. مثلا این که اشتباهات کلامی مجری در برنامه های تولیدی تلویزیونی اصلاح می شود و اگر برنامه تولیدی باشد، این اشکالات به مجری تذکر داده می شود.
احمدی افزادی البته در این میان به نکته ای اشاره کرده که قابل تامل است. او گفته در بسیاری از موارد ایرادات زبانی و استفاده از کلمات بیگانه مربوط به میهمان برنامه است نه گردانندگان برنامه. از آن جا که بخش مهمی از میهمانان برنامه های تلویزیونی، افراد هستند که بنابر حرفه و تخصص خود به رسانه ملی دعوت شده اند، نحوه سخن گفتن آن ها آینه ای است که شیوه سخن گفتن مردم در جامعه را بازتاب می دهد. از این رو نباید تصور کرد با اصلاح گفتار مجریان تلویزیون و ارائه تصویر مطلوب از زبان فارسی در رسانه ملی، جایگاه زبان فارسی در جامعه تقویت شده است.
آن چه گفته شد برای همان نمونه قبلی مربوط به تغییر اسامی فیلم های سینمایی نیز صدق می کند. به این معنا که اسامی فیلم های سینمایی، گوشه ای بسیار کوچک از فرهنگی است که آن فیلم ترویج می کند. بنابراین باید در کنار چنین رویکردهایی، در جستجوی فرآیندهایی طبیعی برای توجه و علاقه مندی مردم به زبان بومی بود، چرا که در غیر این صورت فرهنگ ما به مانند گردویی خواهد شد که ظاهری زیبا دارد اما مغز آن قابل خوردن نیست.
نظر شما