خبرگزاری شبستان_ گیلان؛ بی شک وقف یکی از سنت های حسنه اسلام است که فیضلت های بیشماری دارد و منابع فقهی از وقف بسیار یاد کرده اند. امام صادق(ع) نیز وقف را صدقه جاریه اعلام کرده اند. وقف یکی از عمده‌ترین زیرساخت‌های اقتصادی جهان اسلام و از ارزش‌های مطرح شده در جهان‌بینی دینی است.
وقف همچنین یکی از راه‌های نیکوکاری و کمک به هم‌نوعان محسوب می شود که فرد اموال و املاک خود و درآمد حاصل از آن را به امور خیریه اختصاص می‌دهد.
امروز 27 ماه صفر روز وقف نام گذاری شده و به همین جهت گفت وگویی با حجت الاسلام عباس خوبرو، رییس اداره اوقاف و امور خیریه انزلی انجام شد که ماحصل آنرا در در ذیل می خوانید:
*فلسفه وقف چيست و در جامعه اسلامی چه جایگاهی دارد؟
27 ماه صفر روز قبل از رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) در تقویم روز وقت نامگذاری شده است. در تاریخ اسلام از پیامبر اسلام به عنوان اولین واقف جهان اسلام نام می برند. اما لازم است بدانیم که وقف فقط مخصوص دین مبین اسلام نیست بلکه در سایر ادیان نیز وجود دارد و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است به عنوان مثال جایزه صلح نوبل، دانشگاه آکسفورد و یا کلیساها از موقوفات هستند. اما در اسلام موقوفات جایگاه و ارزش بالایی دارند.
از آنجایی که عمر انسان محدود است و انسان ها همواره علاقمند به زنده نگه داشتن نام خود تا ابد هستند، وقف یکی از این راه هاست تا نام فرد تا ابد در دنیا به یادگار بماند.
بر اساس احادیث پرونده اعمال انسان با مرگ او بسته می شود مگر با سه چیز، نگارش کتاب، تربیت فرزند صالح و صدقه جاریه که در اسلام به نام وقف از آن یاد می‌کنند.
*وقف چه شرایطی دارد و به چند دسته تقسیم می شود؟
وقف به دو دسته عام و خاص تقسیم می شود و شرایط خاصی دارد. ابتدا کسی که بخواهد اموال خود را وقف کند باید در راه خدا باشد مال دیگری را نمی‌توان وقف کرد. اموالی که در اختیار خودش دارد و نسبت به آن اختیار تام دارد. درصورت عاقل بودن می تواند اموال خودش را بر اساس هر نیتی که دارد در راه خدا قرار دهد، چون وقف یعنی حبس عین، اصل مال را حبس می کند و منافعش را در راه خدا آزاد می کند.
*وقف با وصيت چه فرقی دارد؟
وصیت سفارش های پس از مرگ را می گویند. در وصیت، انسان به بازمانده ها سفارش می کند و ثلاث اموال را شامل می شود، به طور مثال فرد سفارش می کند که برایش نماز بخوانند و روزه بگیرند. اما وقف، در تمام اموال است و فرد تا وقتی زنده است اختیار اموالش را دارد که آن را در راه خدا قرار دهد و پس از مرگ برای هر نیتی که مد نظر دارد مانند برگزاری مراسم عزاداری، خرید جهیزیه و ... استفاده شود.
*آيا با هر نيتي مي‌توان وقف كرد يا در اين رابطه محدوديت‌هايي وجود دارد؟
با هر نیت مشروعی می‌توان وقف کرد. شخص ملک و اموال خود را در راه نیت مشروع وقف می کند برای کمک به افراد بی بضاعت یا برای ایام شهادت امام حسین(ع)، عزاداری های اهل بیت و غیره. نیت واقف باید صحیح، مشروع و مورد تایید شرع اسلام باشد.
*با توجه به اينكه وقوفات براساس نياز هر دوره صورت مي‌گيرد، اگر شرايط جامعه تغيير كند، مي‌توان ماهيت وقف را هم عوض كرد؟
موقوفات بر اساس نیاز هر دو صورت می‌گیرد. ماهیت وقف تا ابد تغییر نمی‌کند اما نیت قابل تغییر است و بر اساس نیاز روز جامعه می تواند تغییر کند.
اداره اوقاف مشاورینی دارد که می تواند واقفین را راهنمایی کنند. واقفین باید پس از پرس‌وجو نسبت به وقف اموال خود تصمیم گیری کنند.
اگر فرد پس از دعوای خانوادگی تصمیم به وقف اموال خود بگیرد، اوقاف این امر را نمی پذیرد. وقف باید با اختیار کامل و از روی عصبانیت نباشد بلکه فرد باید از سلامت نفس برخوردار باشد.
در زمان حاضر نیز که ویروس کرونا شیوع یافته است عده ای از واقفین برای سلامت جامعه و کادر بهداشت و درمان از افراد آسیب دیده دستگیری کردند و بخشی از هزینه های سرسام آور بخش دارو و درمان را مرتفع ساختند.
با توجه به وضعیت اقتصادی و معاش مردم، می توان نیات را به دو بخش تقسیم کرد. واقف بخشی را برای خرید جهیزیه برای افراد بی بضاعت و بخشی را وقف اهل بیت(ع) کند یا نیمی از اموال را وقف بهداشت و درمان و نیمی را وقف اهل بیت (ع) کند.
در این زمینه وقف می تواند چاره ساز باشد. در هر دوره‌ای توجه به نیاز جامعه و همفکری با مدیران و جامعه روحانیت، ائمه جمعه، نیازهای هر شهر و شهرستان احصاء می شود و بر اساس آن به اقشار آسیب‌پذیر کمک می شود.
افراد هر طور که بخواهند می‌توانند وقف مشروع خود را انجام دهند و اداره اوقاف اهداف آنها را هدایت می کند.
براي نهادينه شدن وقف چه كارهايي بايد كرد؟
برای نهادینه شدن وقف کارهای زیادی انجام شده است و در این راه به کمک اصحاب رسانه، جامعه روحانیت، منابر، مداحان، ائمه جمعه و مسئولان نیاز داریم. متاسفانه هنوز بسیاری از مردم با فعالیت اداره اوقاف و امور خیریه آشنایی ندارند.
اعضای هیئت امنای مساجد، امامزادگان، امامان جماعت مساجد و ... برخی احکام مربوط به وقف و موقوفات را برای مردم بازگو کند.
تبلیغ برای وقف نباید به یک هفته و ۱۰ روز محدود باشد بلکه در طول سال باید انجام گیرد.
*جهت ترویج وقف در جامعه چه راهکارهای فرهنگی وجود دارد؟
برای ترویج وقف باید اصحاب رسانه، صدا و سیما، مطبوعات و کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اداره های تبلیغات اسلامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ائمه جمعه و جماعات، آموزش و پرورش می توانند در این زمینه یاری گر اداره اوقاف و امور خیریه باشند.
ائمه جمعه و جماعات، روحانیون و حوزه‌های علمیه در حوزه وقف و موقوفات می توانند مبلغان خوبی باشند. اداره اوقاف نیز با برگزاری خیمه های معرفت، سخنرانی سخنرانان منابر، تهیه و توزیع بروشور و تبلیغ در فضای مجازی برای ترویج فرهنگ وقف اقدام می کند.
*آسيب های موجود در ممانعت از گسترش فرهنگ وقف در جامعه که موجب کم توجهی به وقف و یا فراموشی آن در جامعه شده اند چیست؟
آسیب‌های موجود در گسترش وقف و آسیب‌های این حوزه، علل اجتماعی، فرهنگی اقتصادی و ... بسیاری دارد. در بحث علل فرهنگی آسیب از ناحیه کم اطلاعی مردم است و مردم اطلاع درستی از موقوفات ندارند.
در بعد اجتماعی نیز به عدم تعادل برخی از اداره ها و مسئولان در حوزه وقف و موقوفات باز می گردد که ملک را بلا‌صاحب و بی ارزش در نظر می گیرند. در بخش اقتصادی نیز آسیبی که به وقف وارد شده بی ارزش شدن برخی از موقوفاتی است که جایگاه ویژه‌ای دارند اما به دلیل موقوفه بودن ملک، مردم ارزش آن را پایین می دانند.
گفتنی است، شهرستان بندرانزلی 13 امامزاده، 70 مسجد، 33 موقوفه و 300 رقبه دارد.
نظر شما