به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین «محمد کاشی زاده» در نشست علمی مجازی «بررسی تطبیقی انتقادی معنویت اسلامی و معنویت مدرن» از سلسله نشست های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که شامگاه امروز(دوشنبه 24 آذر) از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، در تبیین معنای معنویت مدرن اظهار داشت: گاهی می گوییم معنویت مدرن منظوری معنویتی است که در جهان مدرن شکل گرفته و مستقر شده و می خواهیم بدانیم چه ویژگی هایی دارد؟ اما گاهی از طرح واره معنویتی بحث می کنیم که بر اساس مدرنتیه قرار است پا به جهان بگذارد که سخن ما بیشتر حول محور دوم است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این که برخی اندیشمندان در جهان مسیحیت همچون دانکیوپیت و در فضای داخلی از جمله آقای ملکیان پروژه عقلانیت و معنویت را مطرح کرده اند، گفت: ایشان برای معنوی زیستن در دنیای مدرن با مسلم گرفتن پیشفرض های دنیای مدرن صحبت هایی دارند.
وی اضافه کرد: کسی که معنویت را هم عرض دین در دنیای مدرن مطرح می‌کند گاهی دو گونه خط مشی را اتخاذ می‌کند، گاهی خوانش جدیدی از دین مطرح می‌کنند که نرم و همراه با مدرنیته باشد یعنی اصل را مدرنیته می گیرد و خوانشی معنوی مطرح می‌کند یعنی فرد در دنیای مدرن زندگی کند ولی متدین باشد.
حجت الاسلام والمسلمین کاشی زاده افزود: خوانش دیگری هست که انسان معنوی می‌تواند ملحد باشد یعنی معنویت هم عرض دین است و اصلا نیازی به دین نیست، بنابراین این رویکرد، خوانش جدید یا رویکرد مستقل از دین است و بنده ترجیحم این است که این افرادی که این دغدغه را دارند خوانش بودایی از ادیان الهی ارائه کنند، ملکیان از اسلام و دانکیوپیت از مسیحیت.
وی در ادامه عنوان کرد: ملکیان ادعا می‌کند در دنیای مدرن پایه معنویت باید عقلانیت خود بنیاد باشد و معنویت نمی‌تواند حاکم بر عقل باشد چون انسان تعبد پذیر نیست و می خواهد با عقل شخصی به مسائل نگاه کند، در دنیای مدرنیته باید بر اساس عقل شخصی طرح واره معنویت داد بر این اساس معنویت زاده عقلانیت است که ظاهر جذابی دارد.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که معنویت در فضای غربی نمود زیادی پیدا کرده است، گفت: خود معنوی گراهای مدرن می پذیرند که معنویت منهای دین قابل فهم نیست، بلکه حتما باید معنویت ذیل دین ابتدائا فهم شود و شما ناگریز هستید دین نهاده شده و مستقر شده را مطالعه کنید، در ادامه روح حاکم بر جامعه را به صورت ایده آل تصور کنید، دین را حذف کرده و معنوی زندگی کنید که این سخن آقای ملکیان است.
وی بیان داشت: اگر معنویت خوانش جدیدی از دین باشد باید از فردی که طرح واره می نویسد مطالبه کنیم و سؤالتی بپرسیم، اولین اشکال این است که سخن شما یک قرائت نامعتبر است چون شما مفهومی را به دین تحمیل می کنید و نگاهی از بالا به دین داشته اید چون مدرنیته را اصل می دانید و می خواهد دین را در آن جای بدهید.
حجت الاسلام والمسلمین کاشی زاده در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: ملکیان پنج مؤلفه امید، آرامش، شادی، رضایت از زندگی و معنا پیدا کردن زندگی را اصل می‌داند، حال اگر ایشان می‌گوید: من خوانش جدیدی از دین مطرح می کنم غایات دین آیا این موارد است؟ یک نکته اساسی و مهم این است که بدون تردید گوهر دین توحید است و مگر می‌شود معنویت را به عنوان خوانش از دین مطرح کنید و بگویید پذیرنده خدا و غیر پذیرنده خدا مساوی نسبت به معنویت هستند.
وی با بیان این که دانکیوپیت معنویت را منهای مبدأ و معاد تصور می‌کند، گفت: او اگر مبدأ و معاد را می زند چه چیزی از دین می ماند؟ اگر می خواهید دین را برای جامعه امروز مطرح کنید، چطور می گویید توحید و میزان حضور ملحد و مؤمن در طرح واره معنویت من یک سان است؟ پس معنویت شما که خوانشی از دین است یا خدایی ندارد یا می‌تواند خدایی نداشته باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه سخنان خود خاطرنشان ساخت: همچنین ملکیان فضای آبجکتیو را حذف کرده و کلا بحث خود را در فضای سابجکتیو مطرح می‌کند و می‌گوید: شما به بهشت و دوزخ و امور بیرونی کار نداشته باشید و مسائل درونی همچون شادی، امید، آرامش، رضایت و معنا پیدا کردن کافی است، در حالی که خود او در جای دیگری می‌گوید: باید مبانی متافیزیکی پیشا مدرن را حذف کنیم.
وی یادآور شد: ایشان می خواهد معنویت را بر دین ترجیح بدهد، می‌گوید: انسان مدرن چون سخت است مبانی متافیزیکی پیشا مدرنی را بپذید از دین گریزان است، پس باید آنها را حذف کنیم؛ حال ما می گوییم این حرف شما را اگر قبول کنیم پس چرا در جای دیگری می گویید جهان، جهان با معنایی است و اخلاق و خوبی ها و بدی ها را پاسخ می دهد و معنا دار است؟
حجت الاسلام والمسلمین کاشی زاده با تأکید بر این که معنویت مدرن در طرح واره های مطرح شده دچار تناقض های فراوانی است، گفت: باید در نهایت به معنویت اسلامی برگردیم که بر دین مداری و عقلانیت صحیح استوار است و تناقضی نیز در آن راه ندارد.
نظر شما