خبرگزاری شبستان: ذهن آدمی همواره دغدغه مند و کنجکاو در شناخت ناشناخته ها است، از این رو است که در سراسر زندگی سوالات بیشمار ذهن او را به خود درگیر می کند؛ در این میان پاسخ برخی سوالات به صورت تجربی برای او قابل یافتن است اما هستند بسیاری از سوالات که خارج از میدان تجربه انسان بوده و پاسخ آنها به آسانی بدست نمی آید. از این رو در سلسله مباحث "نسیم اندیشه" از لسان آیت الله جوادی آملی، مرجع شیعیان و مولف تفسیر تسنیم به برخی از این سوالات پاسخ داده می شود.
باتوجه به آیات قرآن کریم "وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ"(1)، "لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ"(2)،" لا اکراه فى الدّین"(3)، "ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ"(4)،" لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ"(5) وظیفه پیامبران، تعلیم و تربیت انسان ها از راه تشویق است یا تحمیل؟
تشکیل حکومت به معنای تحمیل دین بر مردم نیست، بلکه برای تعلیم و تزکیه مردمی است که دین و حکومت دینی را حق دانسته و پذیرفته اند. بی شک، تعلیم و تزکیه، با تشویق، ترغیب و اختیار آگاهانه ی انسانها صورت می گیرد که حکومت دینی نیز چنین روشی دارد. البته هر حکومتی – دینی یا غیردینی- برای طاغوتیان و متخلفان از قانون و مخلّان به نظم عمومی جامعه، قوانین جزایی و تنبیهی دارد که امری عقلایی است و موید تعلیم و تزکیه عمومی است نه منافی آن.
افزون بر این باید توجه داشت آیاتی مانند" لا اکراه فى الدّین"، "ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ"و" لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ"به تکوین مربوط است نه تشریع، زیرا در محدوده تشریع، هم جریان امر به معروف و نهی از منکر مطرح است و هم جریان حدود و تعزیرات. از سوی دیگر، ممکن است شهروندی اصول اعتقادی اسلام را نپذیرد و در پناه حکومت اسلامی از حقوق خاص برخوردار باشد و احساس امنیت کند.
آیا تشکیل حکومت و اجرای دین که وظیفه انبیای الهی است، حس مسئولیت را در مردم از بین نمی برد؟
در صورتی که انبیای الهی بتوانند به تنهایی چنین وظیفه ای را به انجام برسانند و مردم نقش اساسی در امر دین نداشته باشند، چنین سخنی درست است؛ اما حکومت دینی، حکومت امام و امت است و نخستین شرط تحقق آن، حضور مردم و نقش آفرینی آنان است، رهبری و حاکمیت انبیا علیهم السلام در راس نظام دینی، نه تنها حس مسئولیت مردم را تضعیف نمی کند، بلکه موجب تقویت آن نیز می گردد.
آیاتی از قرآن کریم مانند "فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَکَ" (6) و "مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ" (7) به خوبی نشانگر نقش مردم در کنار رهبر و وظیفه انان در اجرای دین الهی است و حضور مسئولانه و پرنشاط مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) بهترین شاهد بر تحقق احساس مسئولیت مردم و از بین نرفتن آن است.
برگرفته از کتاب نسیم اندیشه، آیت الله جوادی آملی.
پی نوشت ها
1. آل عمران، آیه 164
2. حدید، آیه 25
3. بقره ، آیه 256
4. ق، آیه 45
5. غاشیه، آیه 22
6. هود، 112
7.فتح، آیه 29
نظر شما