چگونه یک فقیه برای حکومت در عصر غیبت انتخاب می‌شود؟

به گزارش خبرگزاری شبستان، نصب یعنی چه و چگونه یک فقیه برای حکومت بر مردم در عصر غیبت منصوب می شود؟ پاسخ این سوال را از کتاب نسیم اندیشه اثر آیت الله جوادی آملی مرور می کنیم:
نصب به معنای تعیین صاحب یک عنوان برای تصدی یک مقام و سمت است. برای مثال فقیه جامع الشرایط برای تصدی مقام افتاء و قضا و به دست آوردن فتوا یا استنباط احکام قضا و اجرای آن از جانب خدا نصب می شود. در مساله ولایت نیز که سمت سوم فقیه است، وی از طرف امام معصوم برای سمت ولیّ الفتا، ولیّ القضا و ولیّ الحکومه نصب می شود.
البته نصب بر دو قسم است: نصب خاص و نصب عام. نصب خاص یعنی یعنی تعین یک شخص معین مانند مالک اشتر که از سوی امیرمومنان(ع) برای حکومت و ولایت منصوب شد یا مسلم بن عقیل که نماینده امام حسین (ع) در کوفه بود.

نصب عام نیز به معنی تعیین فقیه جامع الشرایط در فقه برای افتا، قضا و رهبری بی آنکه به شخص معین یا عصر معلوم یا مکان معهود اختصاص یابد. روشن است که نصب فقیه جامعه الشرایط نصب عام است؛ نه خاص. زیرا شخص معینی از طرف امام منصوب نشده است.
نصب عام فقیه جامع الشرایط از سوی امام معصوم بر اساس روایت "مقبوله ی عمر بن حنظله"(الکافی، ج 1، ص 67) به اثبات می رسد. این روایت از حیث درایه مقبول است؛ گرچه از نظر رجال سند مشکلاتی دارد. علت مقبولیت این روایت در بین علمای شیعه آن است که سلسله ای از قرائن و شواهد وجود داشته که صحت روایت به واسطه آن تثبیت، تصدیق و تایید شده است و علمای اسلام در مبحث فتوا و قضا به آن استدلال کرده اند.
در بخشی از روایت آمده است:" فلیرضوا به حکما فإنّی قد جعلته علیکم حاکما" به حَکمیت چنین فقیهی راضی باشید زیرا من او را بر شما حاکم قرار دادم.
عبارت:" فلیرضوا به حکما" به قضا مربوط است ولی عبارت " فإنّی قد جعلته علیکم حاکما" که تعلیل است به حکومت و ئلایت مربوط است. شیخ انصاری همانند صاحب جواهر معتقد است که در زمان گذشته و در عصر نزول و صدور این روایت، کار حاکم دو چیز بود: یکی فصل خصومت و قضا و دیگری حکم ولایی و اجرا (المکاسب، ج2، ص 31). امام معصوم در این روایت به هر دو سمت عنایت داشته و فقیه جامع الشرایط را برای آن نصب فرموده اند.
بنابراین، امام معصوم سمت های سه گانه افتا، قضا و حکومت را حق فقیه جامع الشرایط بلکه وظیفه او قرار داده است. نکته قابل توجه اینکه سمت های یاد شده پیش از رجوع مردم نیز برای فقیه وجود دارند و با رجوع مردم تحقق عملی و خارجی می یابند. در حقیقت همه آنچه باید از طرف شارع مقدس جعل شود، برای فقیه جامع الشرایط بالفعل تحقق یافته است و هیچ یک از آنها در حد قوه و شانیت نیست (برخلاف فقیه متجزی که آنها را بالقوه داراست، نه بالفعل) لیکن اجرای فعلی و تحقق عملی آن سمت ها بر پذیرش مردم متوقف است.
پایان پیام/