خبرگزاری شبستان: "حوزه باید بینش تولید کند و دانشگاه دانش؛ حوزه جهت می دهد و دانشگاه اطلاع و آگاهی. اگر حرکت به سوی قله دماوند را در نظر بگیریم، دانشگاه نمی تواند قله را به ما نشان دهد بلکه راه را نشان داده و حوزه قله را نشان می دهد؛ بنابراین ما هم نیاز به بینش اسلامی داریم هم نیاز به دانش عملیاتی، اجرایی، روزآمد و کارآمد"؛ این جملات گوشه ای از صحبت های علیرضا صدرا، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است که با ما در میان گذاشته است؛ گفتگوی ما را این استادیار دانشگاه می خوانید:
با توجه به اینکه در هفته پژوهش قرار داریم، پژوهش ها باید چه ویژگی هایی داشته باشند تا از طرفی به سمت تولید علم رفته و از سوی دیگر به سمت تحول علوم انسانی؟
اساسا پژوهش باید نخست علمی، دوم راهبردی، سوم کاربردی و چهارم نرم افزارانه باشد، به ویژه در علوم انسانی؛ امروز علم در کشور ما عملیاتی است و عمل و مدیریت و سیاست گذاری های ما علمی نبوده بلکه تجربی هستند. در این راستا پژوهش های علمی می تواند علم را با عمل آشتی دهد و میان این دو رابطه مستحکمی برقرار کند. پژوهش باید نیازهای مملکت و مدیریتی کشور را در همه عرصه ها به ویژه علوم انسانی رفع کند، البته در حوزه علوم پزشکی و مهندسی نیز همین طور است. ما شاید بتوانیم پژوهش های پزشکی را از غرب وارد کنیم اما نمی توانیم مدیریت فرهنگی را از کشورهای غربی وارد کنیم.
بنابراین پژوهش های میدانی و تحقیقات بر مبانی بنیادین هر چه با نیازهای کشور ارتباط گرفته و به آنها پاسخ دهند و به حل مشکلات کشور کمک کنند و راه حل ارائه دهند، قطعا این علم و پژوهش مفید بوده و منجر به عمل می شود و آن عمل چون مبتنی بر آموزه های علمی علم و یافته های پژوهشی و مطالعات تحقیقاتی است، منجر به نتیجه می شود و آسیب ها و هزینه ها و اشتباهات را کاهش داده و اثر بخشی و بهره وری را بالا می برد و افزایش می دهد.
آیا مولفه های دیگری می توان برای پژوهش هایی که منجر به تولید علم می شوند، برشمرد؟
بله؛ پژوهش ها باید به سان چراغ راهنمایی باشند که اعمال، برنامه ها، رفتارها، اقدامات و سیاست گذاری های ما را در زمینه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی روشن کند و راه را نشان داده تا درست به اهداف با سرعت و سهولت و با هزینه کمتری برسیم، مثلا امروز در کشور با رکود تورمی در عرصه اقتصاد مواجه هستیم، همین رکود تورمی را در فرهنگ هم داریم، که برای رونق آن به تجربه علمی مفید نیاز داریم که البته این کافی نیست؛ پژوهش های علمی می تواند کمک کنند ما از تجربه های پیشین خود و تجارب دنیا استفاده کرده وضعیت موجود را تحلیل و به سمت وضعیت مطلوب با سرعت و شهولت و هزینه کم حرکت کنیم؛ در حقیقت کار پژوهش هدایت آموزش و عمل ما است.
هفته گذشته اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با رهبر انقلاب دیداری داشتند که در این نشست، رهبری بر حساسیت تولید علم و تحول علوم انسانی تاکید کردند؛ عملکرد این شورا را در این خصوص و این مسوولیت و وظیفه چطور ارزیابی می کنید؟ آیا این شورا توانسته به مطالبات رهبری پاسخ مثبت دهد؟
ببینید ما اگر بخواهیم تولید علم کنیم، این اتفاق با بخش نامه و دستور العمل به وقوع نمی پیوندد؛ اما با زمینه سازی انجام می شود. این رویکرد مانند کشاورزی است، کشاورز زمین را شخم می زند، بذر می پاشد، آب و نور را فراهم می کند و زمینه سازی می کند و بعد هم مواظب است بذر لگد نخورد، اما در حقیقت خود بذر رشد و نمو می کند. در خصوص علم هم همین طور است؛ علم نه با دخالت درست می شود نه با عدم هدایت و حمایت. کل کشور باید در جهت حمایت کار کنند. علم نیاز به هدایت دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی نقش هدایتی و ستاد و هماهنگی دارد و همان طور که رهبری فرمودند این شورا قرارگاه تولید علم کشور است. بنابراین باید نقش راهبردی را در این شورا داشته باشیم و هماهنگی میان دانشگاه را ایجاد کند. تولید علم کار دانشگاه است اما رهبری را شورا باید کند. البته شورا قطعا کم تلاش و توفیق نداشته اما به سبب ضعف قرارگاهی که رهبری دایم آن را تکرار می کنند، نقاط ضعفی نیز دارد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مانند معماری عمل کند؛ معمار نه در ساخت ساختمان دخالت می کند نه بی تفاوت به آن است بلکه نقش راهبردی و هدایتی و طراحی دارد. معماران علمی کشور نیز باید هدایت را در دست گیرند، دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، آموزشگاه ها و آزمایشگاه ها باید تولید علم کرده و دولت از نتایج آن بهره برداری کند و شورا این پژوهش ها و تولیدات را هدایت کند. البته شورا به لحاظ نیروی انسانی دچار ضعف نیست و افرادی که در این شورا فعال اند، افرادی شایسته ای هستند اما به لحاظ ساختار مشکل دارند.
این مشکل ساختاری که به آن اشاره کردید در کجاها نمود دارد؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش آموزش متمرکز شده که این آسیب زا است، اگر تولید نظریه نداشته باشیم و هر چه را که بخواهیم آموزش دهیم از غرب وارد کنیم، با مشکل مواجه می شویم. وزن پژوهش در شورا کم است هر چند رشد آن در کشور رو به افزایش و بهبود است. ما نباید دغدغه مان این باشد که برای رسانه های دیگر کشورها پژوهش داشته و خود را فراموش کنیم. چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است. ما حدود 20 هزار مقاله داریم که در کشورهای دیگر استفاده می شود اما خود از آنها بی بهره ایم. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید به نیازهای کشور توجه کرده و نگاه هدایت گرایانه ضعف خود را از بین ببرد. رهبر انقلاب چندین بار در سخنان خود تکرار کردند باور کنید شما قرارگاه هستید، این یعنی شورا به این باور نرسیده است؛ بنابراین این شورا باید نقش خود را بازسازی، روزآمد و کارآمد کرده تا علم تولید شود و علم سیاست و اقتصاد و فرهنگی ما بالا رفته و به صورت علمی مشکلات حل شوند.
وحدت میان حوزه و دانشگاه تا چه اندازه می تواند در رسیدن به تولید علم، پژوهش و تحول علوم انسانی کمک کند؟
حوزه باید بینش تولید کند و دانشگاه دانش؛ حوزه جهت و می دهد و دانشگاه اطلاع و آگاهی. اگر حرکت به سوی قله دماوند را در نظر بگیریم، دانشگاه نمی تواند قله را به ما نشان دهد بلکه راه را نشان داده و حوزه قله را نشان می دهد؛ بنابراین ما هم نیاز به بینش اسلامی داریم هم نیاز به دانش عملیاتی، اجرایی، روزآمد و کارآمد. برای رانندگی هم نیاز به چشم است و هم نیاز به نور. حوزه و دانشگاه همچون دو بالی هستند که می توانند به یکدیگر کمک کرده و مکمل هم باشند. اینها لازم و ملزوم یکدیگرند که برای حل مشکلات کشور می توانند راهگشا باشند.
پایان پیام/
نظر شما