خبرگزاری شبستان، در خصوص چیستی عرفان ناب، شناخت عرفان حقیقی و کاذب، تاثیر عرفان بر سبک زندگی افراد و ... در سلسله مباحثی با حجت الاسلام عبدالرحیم بیران وند، کارشناس ارشد فرق و ادیان و مولف کتاب "عنکبوت های دنیادار" به گفتگو نشسته ایم؛ بخش دوم این گفتگو از نظرتان می گذرد:
تبیین شاخصه های عرفانی اسلامی و ناب چه ضرورتی دارد؟
ما معتقدیم عرفان که امروز بازار داغی دارد و به دلیل آن قیمتی بودن و ارزشمند بودن آن است. همان طور که نسخه بدل طلا ساخته می شود، عرفان های بدلی نیز داریم. لذا باید آن جنس واقعی را از آن نسخه بدلی جدا کنیم. در این زمینه ممکن است اگر افراد اطلاعات و آگاهی لازم را نداشته باشند، نتوانند سره را از ناسره بشناسند و مدعیان دروغین در این صورت می توانند جنس بدلی را به جای حقیقی قالب آنها کنند.
در این خصوص عده ای هستند که گوهرناشناس بوده و شخص نامناسبی را به عنوان قطب و رهبر خود به افراد معرفی و بیان می کنند امام زمان شما این فرد است.
برای مصون ماندن از این موضوع چه راهکاری باید در پیش گرفت؟
انسان زیرک وارد هر محفلی نمی شود چرا که ممکن است دام برای او پهن کرده باشند و عده ای برای منافع دنیای فانی خود مانند عنکبوت های دنیادار دام های خود را سر راه او قرار داده باشند.
اینجا باید به مردم، معیار و شاخصه معرفی کرد. در این راستا خداوند متعال، اهل بیت (ع) و اولیای خدا این راه را مشخص کرده اند و افراد را توصیه کرده اند با شناخت مسیر به بیراهه نروند. در این زمینه از حضرت علی (ع) روایت شده است: "لا یعرف الحق بالرجال اعرف الحق تعرف أهله؛ حق با شخصیت شناخته نمی شود، حق را بشناس تا اهلش مشخص شود." (میزان الحکمه،ج 3، ص 1238) پس نباید پیش از شناخت کافی رفت زیر پرچم این و آن رفت و سینه زد و آن قدر فردی را بزرگ کرد که اگر روزی رذایل او آشکار شد، پیروان به هر نحوی آنها را بپذیرند و شروع کنند به توجیه کردن آن رذایل.
اما باید دانست حق چیست. حق در دایره اسلام کتاب الله و عترت (ع) نبی اکرم (ص) است. پیامبر (ص) به عنوان آخرین رسول و فرستاده خدا، امت را رها نکرده است قطعا برای هدایت مردم تا روز قیامت برنامه دارند. لذا ایشان می فرمایند: إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی؛ من همانا دو چیز در میان شما می‌گذارم که پس از من هرگز گمراه نشوید، مادامى که به آن دو چنگ زنید، کتاب خدا و عترتم (ع) که اهل بیت و خاندان من‌اند.( مستدرک الوسائل، ج 11،ص 372)
کتاب خدا و اهل بیت (ع) برای ما حجت است و اگر بر اساس کتاب خدا که دستورات چگونه زیستن، بهتر زندگی کردن، زندگی در دنیا توام با اعتقاد به آخرت و معاد، تمسک به راه اهل بیت (ع) که مظهر تجلی صفات خدا هستند و تاسی به قول، فعل و تقریر آنها که برای ما حجت است، قطعا این عرفان نه تنها مورد تایید اسلام است بلکه سعادتی اعظم است و توفیق می خواهد.
بسیاری از افراد ذوقی و سلیقه ای عرفان را تعریف کردند. مانند آن مثالی که در مثنوی مولوی آمده و فیلی را در اتاقی تاریک کردند و عده ای را داخل اتاق کردند و گفتند آنچه در اتاق است، چیست. آنها که فیل را نمی دیدند و تنها لمس می کردند برداشت های مختلفی داشتند. هر کس دستی به فیل می کشید و به گمان خود تعریفی داشت. مثلا کسی دست به پای فیل می کشید و می گفت این ستون است و فرد دیگر دست به روی فیل می کشید و می گفت این فرش و تخت و است و ...
عرفان هم همینطور است؛ اگر آنچه که در اسلام گفتند و ما تاسی به کتاب الله و اهل بیت (ع) کنیم، مشکل حل می شود و می توان شاخصه های عرفان اسلامی را از آن بیرون کشید و بر اساس آن حرکت کرد و به سعادت و خروج از گمراهی رسید.
با این توصیف شاخصه ها و مولفه های عرفان اسلامی را در چه مواردی می توان خلاصه کرد؟
نخستین شاخصه عرفان اسلامی تولی به ولایت الهی و برائت از مشرکین؛ عرفانی که تحت لوای این آیه قرآن قرار نگیرد، این عرفان، عرفان نیست بلکه دکان بازار یا حداقل خودبینی و خودپرستی است: "یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولی الامر خویش فرمان برید" (نساء، آیه 59)
اگر کسی تولی به ولایت الهی و زیر مجموعه آن یعنی ولایت امام معصوم (ع) داشته باشد، این شخص در حقیقت عارف است. در آموزه های شیعه این مطلب تصریح شده است. امام رضا (ع) می فرمایند: کمال الدین و لا یتنا و البرائة من عدونا؛ کمال دین ولایت ما است و برائت از دشمنان ما. (بحارالانوار، ج 27، ص 58، ح 19) و این همان معنای آن فراز شریف زیارت عاشورا است: إنّی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم
بنابراین تولی به ولایت الهیه، شرط اصلی عارف است. وقتی خدا، امام را ولی و حجت خود قرار می دهد، او بقیه الله (عج) شاخص، دلیل و راهنماست. لذا باید حول این ولی خدا چرخید و از معارف او بهره مند شد وقتی خدا او را شاخص قرار داده است، دلیلی ندارد که به بیراهه برویم یا بر اساس آموزه های ناقص و تجربی خود حرکت کنیم.
اما عرفان اسلامی شاخصه ها و مولفه های دیگری نیز دارد که در گفتگوهای بعدی به آن می پردازیم.
ادامه دارد/
نظر شما