حجت الاسلام محمدرضا ضمیری، جامعه شناسی در پاسخ به این سؤال که چرا به زنان عاشورا کم پرداخته شده است، به خبرنگار شبستان گفت: اساسا در جوامع گذشته و سنتی ما به ویژه جامعه عرب آن موقع برای زن نقش دومی قایل بودند، به همین دلیل در مسایل مختلف می بینیم که اطلاعات دقیق در مورد جامعه بانوان و تأثیرگذاری و نقش آفرینی آنها نداریم.
حجت الاسلام ضمیری با بیان اینک جامعه آن عصر برای بانوان نقش مهم و برجسته ای قایل نبودند، عنوان کرد: در مورد حضرت زینب (س) به جهت بروز و ظهوری که خود ایشان در جامعه داشتند، قصه فرق کرد. خطبه های قرایی که حضرت زینب (س) خواندند و حمایتی که از امام سجاد (ع) کردند، باعث شد که در مورد این بانوی عظیم الشأن مطالب و نکاتی را داشته باشیم.
وی تصریح کرد: اساسا خود تاریخ این نقص را دارد که معمولا برای افرادی که خیلی ظهور و بروز اجتماعی نداشته باشند، چیزی ندارد. تاریخ، تاریخ سلاطین و روساست زیرا قدرت در اختیار آنهاست و از منظر آنها تاریخ نوشته می شود. تاریخ به خصوص تاریخ مربوط به زمان عاشورا، تاریخ سیاسی است، به عنوان مثال می بینیم که در مورد ولادت برخی شخصیت ها اختلاف نظر است اما تاریخ وفات آنها قطعی است چون افراد بعدها در جامعه اثرگذار بودند، جامعه به آنها توجه کرده و برای همین تاریخ وفاتشان دقیق ثبت شده است اما در زمان تولد نمی دانستند که این فرد مهم می شود یا نه برای همین به تاریخ ولادت توجهی نشده است.
این جامعه شناس با اشاره به ثبت خوب و دقیق حوادث و وقایع سیاسی در تاریخ، بیان کرد: ساختار تاریخ طوری است که هر اتفاقی را ثبت نمی کند بلکه بیشتر و دقیق تر وقایع مهم و قضایای سیاسی را به دلیل اینکه مربوط به قدرت است را ثبت می کند، به عنوان مثال در ایران باستان بحث فلسفه خیلی مهم و مطرح بود اما آن را به یونان نسبت می دهند و در همان عصر به جای ثبت مسایل فلسفه، کشورگشایی ها، حکومت ها و جایگزین ها را ثبت کرده اند.
حجت الاسلام ضمیری با اشاره به بی توجهی جامعه عرب به زنان، خاطرنشان کرد: در آن زمان جامعه عرب برای زن نقش خانه داری و مادری قایل بود و به همین دلیل نقش های سیاسی و اجتماعی زن را برجسته نمی دیدند که سرگذشت آنها را بنویسند و همین شد که اطلاعات کمی در مورد زنان حاضر در عاشورا داریم.
این پژوهشگر با بیان اینکه در تاریخ نگاه جنسیتی وجود نداشته است، اظهار داشت: در تاریخ بیشتر به مردان و تأثیرگذاری و نقش آنها در برنامه های مختلف پرداخته شده است و اگر از نقش زنان حرفی به میان آمده نشانگر آن است که آنها در آن مقطع تاریخی بسیار اثرگذار بوده اند و دیگر تاریخ نمی توانسته آن را ثبت نکنند.
وی یکی دیگر از علت های مهم نپرداختن به زنان عاشورا را کم کاری هنرمندان دانست و افزود: متاسفانه ما به همان موارد جزیی که از زنان عاشورا را در دست داریم، نپرداختیم. الان عصر اطلاعات و ارتباطات است و انتظارمان بیشتر است. باید همین اطلاعات اندکی که از زنان عاشورا در دست است را به صورت نمایشنامه، کتاب، فیلم و تئاتر درآوریم.
این جامعه شناس در پاسخ به این سؤال که چرا روایت های زنانه از جنگ دفاع مقدس بسیار کم است به خبرنگار شبستان گفت: یکی از علت ها مسئله حیثیتی است. برخی از زنان که در دوران دفاع مقدس به اسارت گرفته شدند، ضربات جسمی و روحی سختی متحمل شدند که همین امر طرح مسئله را برای آنها سخت می کند. با بانوانی که اسیر شدند، بدرفتاری هایی شده و مشکلاتی برای آنها ایجاد شده است که تمایل ندارند به بازگو کردن خاطرات خود بپردازند.
وی خاطرنشان کرد: علت دیگر کم بودن روایت های زنانه از جنگ 8 ساله ایران و عراق، این است که ما از نقش مهم و تأثیرگذاری آنها غفلت کردیم. ما نمودهای بانوان را مهم نپنداشتیم و همین مسئله به کاهش روایت های زنانه از جنگ منجر شد.
حجت الاسلام ضمیری ادامه داد: در تاریخ فعالیت عادی و مسایل روزمره را نمی نویسند بلکه مسایل مهم را می نویسند. اینجا این سوال مطرح است که من چگونه این مهم را تشخیص می دهم. شاید خیلی از هنرمندان ما مباحث بانوان دفاع مقدس را مهم ندانستند زیرا اگر مهم می دانستند ما الان باید کلی فیلم، سریال و کتاب در مورد آنها داشتیم.
این جامعه شناس معتقد است، خوشبختانه یک تغییر نگرشی ایجاد شده است و مباحث مربوط به بانوان دفاع مقدس در حال طرح در قالب کتاب و فیلم است و این نشانگر توجه به این قشر و مهم دانستن نقش آنها در دوران جنگ است.
این پژوهشگر در پاسخ به این سوال که آیا روایت های زنانه از جنگ ضد جنگ است، تصریح کرد: نه این طور نیست. از جهت طبیعت زن، زن محافظه کار است و رویکرد محافظه کاری دارد پس با همین روحیه روایتگری می کند و به خاطر روحیه لطیف بیشتر گرایش دارد که جنبه های خاصی از جنگ را روایت و ترسیم کند.
وی با بیان اینکه در روایتگری زنان از جنگ بیشتر بعد عاطفی پررنگ است، عنوان کرد: در قرآن کریم آمده است که زن ها در درگیری و خصومت ها نمی توانند مقصود خود را بیان کنند. زن ها روحیه سلحشوری ندارند و به همین دلیل خشونت را نمی پسندند، در نتیجه در روایتگری خود هم بیشتر به ابعاد عاطفی و احساسی جنگ می پردازند.
پایان پیام/
نظر شما