خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: بررسی سیره حضرت فاطمه زهرا(س) در زندگی و نوع مواجهه با مسایل مختلف، چنان ابعاد متعدد و عمیقی دارد که خود به تنهایی درس آموز تاریخ است اما شاید یکی از اصلی ترین این ابعاد را بتوان در امر دفاع از ولایت یافت که حضرت صدیقه(س) تا پای جان برای آن ایستادگی کرد.
بر آن شدیم با توجه به فرا رسیدن ایام شهادت حضرت زهرا(س) و به منظور بررسی نقش ایشان در دفاع از حریم ولایت با حجت الاسلام «علی نصیری»، رئیس موسسه معارف وحی و خرد و استاد حوزه گفت وگویی داشته باشیم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
سبک زندگی و شیوه حضرت زهرا(س) در مواجهه با مسایل جامعه آن زمان در چه قالبی بروز و ظهور یافت؟
یکی از ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(س) که قابل توجه است برخورد حضرت(س) با مسائل عصر و دوره‌ای است که در آن زندگی می کند با وجودی که عمر اندکی داشتند، بر اساس برخی روایات نهایت بیست و اندی سال، اما عمده روایت همین هجده سال را می گویند که عمر کوتاهی به حساب می آید.
حضرت زهرا(س) بخشی از تحولات آغاز رسالت نبوی را درک کرده است، بنابراین ایشان تحولات مکه را می داند و بعد از رسالت و هجرت پیامبر اکرم(ص) که در مدینه است تمام مسایل داخلی جهان اسلام و برخوردهایی که بیرون از جهان اسلام بود و همچنین آغاز فتوحات و مساله غزوات را درک می کند.
اینکه حضرت زهرا(س) در حساس ترین دوره تاریخی حضور داشته است و بعد از ارتحال پیامبر(ص) نیز دوران خلفا را درک می کند، خود نکته مهمی است. در واقع اگر تمامی جنبه ها را بسنجیم همه فراز و فرودها در زندگی دخت پیامبر(ص) چه در دوره پیش از رسالت، چه بعد از آن به نحوی متفاوت از دیگران بوده است و ایشان نه صرف اینکه دختر پیامبر(ص) باشد بلکه به عنوان یک زن حامی دین اسلام همواره و در همه برهه ها همراه رسول خدا(ص) بود. توجه کنیم که حضرت رسول(ص) به اندازه ای به دخترشان علاقه داشتند که فرمودند: «فَاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّی فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی؛ فاطمه پاره تن من است و هر کس او را بیازارد گویی مرا آزرده است»؛ که این جمله پیامبر(ص) بار معنایی بسیار بالاتر از محبت و علاقه مندی صرف به پدر و فرزندی دارد.
بنابر این، اگر بخواهیم در چند جمله سبک زندگی فاطمه زهرا(س) را از منظر اجتماعی بررسی کنیم، می توان چنین گفت که دختر پیامبر(ص)، در طول زندگی کوتاهی که داشت با تکیه بر ولایت، پا به پای ولی عصر و زمانه خود حرکت کرد و در این مسیر از هیچ چیز دریغ نداشت تا به شهادت رسید.
بسیار مطرح شده که تاکید حضرت بر اینکه شبانه ایشان را دفن کنند، پیامی برای تاریخ دارد، درباره این پیام توضیح دهید.
ببینید حضرت زهرا(س) همه جا ممتاز است و بهترین، عالی ترین و بُرنده ترین نقش را بازی کرد، از یک زن چه توقعی هست وقتی که ببیند نسبت به همسر او اهانت ها می شود و حق او را ضایع می کنند، معمولا حس عاطفی یک زن تحریک می شود و واکنش نشان دهد اما چنین چیزی را در حضرت زهرا(س) نمی‌بینیم بلکه به جایش عقلانیت و درک کامل از شرایط و واکنش دقیق را می بینیم، وقتی وارد مسجد می شود در مناظره و گفت وگو با خلیفه اول بسیار شجاعانه سخنرانی می کند. زمانی که قرار است آنها به ملاقات حضرت(س) بیایند اجازه نمی دهد و باز هم برخوردی حساب شده دارد تا زمانی که وصیت می کند که شبانه دفن شود و به کسی حتی از محل مزارش خبر ندهند.
همین که حضرت در آن سن به شهادت رسید و در عین حال اجازه نداد که جز خانواده، احدی در تشییع حاضر شوند در حقیقت علامت سوال بزرگی در تاریخ نسبت به رویکرد بسیاری از افراد ایجاد کرد که بعدها خود را زمامدار جامعه اسلامی قرار دادند.
اقدامات حضرت زهرا(س) و سبک زندگی ایشان به ویژه در دفاع از ولایت از نظر تاثیر بر ساخت تمدن اسلامی چه تاثیری داشته است؟
قبل از پاسخ به این پرسش مقدمه ای را بیان می کنم، اگرکسی بخواهد تمدن را تعریف کند و مولفه هایش را بگوید در هیچ دوره تاریخی نمی تواند نقش زنان را در نظر نگیرد چه به عنوان عضو یک جامعه که ما می گوییم نیمی از پیکره بشری را زنان تشکیل دادند و چه به عنوان نقشی که آنان در محیط خانه و خانواده دارند. تربیت نسل آینده بر عهده زنان است بنابراین زایش تمدن بدون در نظر گرفتن نقش زن قابل تصور نیست، در نتیجه چه در بعد نگاه تکوینی و چه در بعد نگاه تشریعی نمی توان از جایگاه او چشم پوشی کرد.
حضرت زهرا(س) مصداق واقعی یک زن کامل است، زنی که در آیه تطهیر از سوی خداوند در شمار معصومان(ع) قرار گرفته و در جریان مباهله با واژه «نسائنا» تجلیل شده است. چه فوز و فلاحی از این بیشتر که فاطمه(س) شایستگی همسری حضرت امیرالمومنین(ع) را داشت، چه آنکه اگر حضرت امیر(ع) نبود کفوی برای حضرت(س) نبود.
با در نظر گرفتن این مقدمه، به این نقطه می رسیم که اولا حضرت(س) با دفاع تمام قد از ولایت تا پای جان، از اهمیت این مولفه در جامعه اسلامی بیش از پیش پرده برداشت، به گونه ای که به مردم تفهیم کند که هیچ امری مهمتر از این مساله نیست و اگر جامعه اسلامی می خواهد به تعالی برسد باید به ولایت تمسک ورزد. بنابراین رویکرد حضرت برای استحکام امر ولایت در جامعه و دعوت مردم به پذیرفتن حق، خود نقشی بزرگ از منظر تمدنی در زندگی حضرت زهرا(س) داشت.
از سوی دیگر نوع نگاه حضرت زهرا(س) به مسایل و جایگاه ایشان نیز قابل توجه است. همین بس که جبرئیل بعد از رحلت پیامبر(ص) نزد حضرت زهرای مرضیه(س) می آمد و ایشان را دلداری می داد و احوال و مقامات پیامبر(ص) را برای حضرت زهرا(س) بیان می كرد و از حوادث آينده و غيبی در مورد ظلم های دشمنان به فرزندانش به آن حضرت(س) خبر می داد، امیرالمومنین علی(ع) آن مطالب را می نوشت، که آن (مجموعه) همان مصحف فاطمه(س) است.
اگر همه این موارد را یک به یک کنار هم بگذاریم، درمی یابیم دخت پیامبر(ص) ولایت را قوام بخشید ولو اینکه در عمل حضرت امیر(ع) بیست و پنج سال خانه نشین شدند اما حق از سوی فاطمه زهرا(س) بیان شد.
نظر شما