سطح افکار شیخ محمد خیابانی بالاتراز تفکرات عام بود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان در تبریز، «ناصر صدقی» امروز در نشست تخصصی بررسی دستاوردهای مطبوعاتی نهضت آزادیستان شیخ محمد خیابانی که در تالار خاقانی خانه فرهنگ تبریز برگزار شد، اظهار داشت: قیام شهید محمد خیابانی حلقه‌ی گمشده در تاریخ آذربایجان و تبریز است.

 عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز خاطرنشان کرد: قبل و بعد از انقلاب به جریان نهضت شیخ محمد خیابانی توجهی نشده است، آثارجریان مشروطه از تبریز و آذربایجان به سایر شهرهای ایران نیز کشیده شد، مشروطه در سه مرحله اتفاق افتاد و در هرمرحله آذربایجان جزو اولین‌ها بود، با صدرو فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه و با توجه به ولیعهدنشین بودن تبریز، نقش مشروطه خواهان تبریز پررنگ ترشد.

وی افزود: بحران‌های داخلی و خارجی و جنگ جهانی اول و اولتیماتوم روسیه همزمان با بحث مشروطه بود، مرحوم شیخ محمد خیابانی تنها شخصیتی بود که در مقابل اولتیماتوم روس‌ها مقابله کرد، سخنرانی او دراین خصوص در مطبوعات تاریخ درج شده است.

صدقی ادامه داد: از 1290 تا 1295 با تسلط روس‌ها به تبریز، تمامی آزادی خواهان بالای دار رفتند، بعد از این جریان، مشروطه را شیخ محمد خیابانی آغاز کرد. با وقوع انقلاب روسیه در سال 1917، روس‌ها قشون خود را از تبریز عقب کشیدند، شیخ محمد خیابانی از تبریز و آذربایجان جریان مشروطه را آغاز کرد و در مقابل مخالفانی که با لباس مشروطه در تهران بودند، ایستاد و در نتیجه سومین جریان مشروطه خواهی را به راه انداخت.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در ادامه اظهار کرد: زمانی که از نهضت آزادیستان سخن گفته می‌شود، دو نظر متفاوت مطرح می‌شود که چرا شیخ محمد خیابانی نام ایالت آذربایجان را به آزادیستان تغییر داد.

وی افزود: دولت مشیر الدوله، مخبر الدوله را به عنوان والی به آذربایجان فرستاد با فرستادن او، افراد زیادی در این دوره ضرباتی را به آذربایجان وارد کردند، وحتی مخبرالسلطنه ادعا کرد که شیخ محمد خیابانی تجزیه طلبی می‌طلبد و آزادیستان را به این مفهوم تعبیر کردند. در حالی که شیخ محمد خیابانی به صراحت گفته، آذربایجان و تبریز مهد آزادی خواهی و مشروطه خواهی است.

وی با بیان این‌که شیخ محمد خیابانی فردی آگاه بود و مطالعات زیادی در خصوص جریان‌های مختلف داشت، گفت: شیخ محمد خیابانی به عنوان عالم دینی جوان در 41 سالگی به شهادت رسید و در 41 سالگی، علوم زیادی را کسب کرده بود، سخنرانی‌های زیادی از شیخ در روزنامه‌ی تجدد به چاپ رسید.

صدقی با بیان این‌که روزنامه تجدد در تمامی جنبه‌های زندگی به عنوان ارگان حزب دموکرات آذربایجان بود، افزود: بخشی از رسالت روزنامه تجدد، ترویج ارزش‌های آزادی خواهی و مشروطه خواهی بود، همچنین آگاه سازی در جامعه، آموزش و تعلیم و تربیت، حقوق اجتماعی زنان و غیره بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در این رابطه، با بیان این‌که تاریخ چراغی برای روشن سازی مسیر آیندگان است، گفت: قیام شیخ محمد خیابانی حرکتی حزبی و تشکیلاتی بود و اگر بخواهیم با حرکت ستارخان مقایسه کنیم، دلیل موفقیت ستارخان این بود که تمامی مردم پشتیبان ستارخان بوده و تمامی مشروطه خواهان یک دسته بودند. اما شیخ محمد خیابانی نتوانست با مردم ارتباط برقرار کند و این امر یکی از نقاط ضعف شیخ به شمار می‌رود، سطح افکار شیخ محمد خیابانی بالاتراز تفکرات عام بود.

بنا بر این گزارش، نشست تخصصی نگاهی به دستاوردهای مطبوعاتی نهضت آزادیستان همزمان با یکصدمین سالگرد شهادت مجاهد نستوه و عالم مبارز، شیخ محمد خیابانی؛ به همت خانه مطبوعات استان و ستاد همایش بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی؛ در تالار خاقانی خانه فرهنگ تبریز به صورت محدود و با رعایت پروتکل های بهداشتی برگزار شد.