حوزه علمیه سکولار از دردهای جامعه خالی است/حوزه باید در متن جامعه باشد

خبرگزاری شبستان - قم: حوزه های علمیه به عنوان مهمترین و شاخص ترین داعیه دار ترویج و تبیین معنویت و دینداری در طول تاریخ، هماره محور تحولات و نقطه عطف در تاریخ بوده و هستند. حوزه های علمیه نه تنها جریان ها را راهبری کرده و می کنند بلکه در بسیاری از مقاطع تاریخی، خود، جریان ساز و حادثه ساز بوده اند.
با این نگرش، مدیریت درونی حوزه ها و یا حتی نگاهی که از بیرون به حوزه های علمیه می شود، به طور جد و حتم می تواند تعیین کننده و سرنوشت ساز هم در چگونگی ادامه حیات حوزه های علمیه و هم کارکردها و مدیریت بیرونی جامعه توسط حوزه ها باشد.
بر اساس همین رویکرد، می توان اساس شکل گیری انقلاب اسلامی و رهبری داهیانه امام راحل به عنوان یک حوزوی و عالم دینی را تفسیر و تبیین کرد. با انقلاب بسیاری از نگرش ها در حوزه های علمیه تغییر یافت. از سوی دیگر پس از جریان انقلاب، هم از ناحیه حضرت امام(ره) و هم مقام معظم رهبری، مباحثی مبنی بر تحول در حوزه های علمیه و لزوم موضع گیری این نهاد در مسایل مختلف مطرح شد. این امر در سال های اخیر به طور جد از سوی مقام معظم رهبری در دیدارهایی که به بهانه های مختلف، طلاب و اساتید حوزه های علمیه با ایشان داشته اند، مورد تاکید و سفارش خاص ایشان قرار گرفته است.
تحول در حوزه های علمیه چه از لحاظ آموزه ها و تعالیم محتوایی و چه از منظر ساختار و روش، مسئولیت علمای دین در نظریه پردازی و تولید علوم انسانی، ضرورت تبیین چشم انداز و برنامه ریزی در حوزه های علمیه بخشی از توصیه هایی بوده که ایشان دائما به آن نظر داشته و دارند. بعد از گذشت 2 سال از آخرین سفر مقام معظم رهبری به قم و دیدار حوزویان با ایشان، بر آن شدیم تا در گفتگو با صاحبنظران این مسایل مهم و راهکارهای دستیابی به حوزه علمیه مطلوب را مورد بررسی قرار دهیم.

حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی، از مبلغان بین المللی، مولف کتاب "مسجد مجازی، رهیافت ها و راهکارها" و از اساتید جامعه الزهرا (س) در گفتگو با خبرنگار شبستان در پاسخ به سوالی در خصوص مواضع حوزه های علمیه در خصوص مسایل مختلف داخلی و خارجی به واکاوی بنیادین این موضوع پرداخت و افزود: اساسا در تاریخ علوم اسلامی، حوزه های علمیه در بطن جامعه قرار داشتند.

وی ادامه داد: نخستین حوزه علمیه که توسط شیخ طوسی بنیان نهاده شد، "جامع" نام داشت. هنوز هم حوزه های علمیه عراق با این عنوان شناخته می شوند اما امروز در کشور ما به حوزه های علمیه مبدل شده است.

این مبلغ بین المللی که محرم امسال برای تبلیغ اسلام در مالزی به سر می برده است، ادامه داد: جامع (حوزه های علمیه) به معنای فضایی است که با جامعه درارتباط است و همیشه در کنار این جامعه قرار دارد.

بازاریان در همجواری با حوزه ها مکاسب می آموختند

وی گفت: به طور مثال در نگاهی جامعه شناسانه به تاریخ حوزه های علمیه می بینیم که این جامعه علمی همیشه با جامعه درگیر بوده و نمونه بارز آن همجواری با بازارها بود که آشنایی بازاریان با مکاسب را درپی داشت.

حجت الاسلام سهروردی ادامه داد: در این ارتباط طلبه ها با جامعه درگیر بودند و می دیدند در این لحظه نیاز جامعه چیست که البته با دقت در این مسایل متوجه می شویم که حوزه ها در گذشته چگونه فرآیند دینی سازی مردم را انجام می دادند.

حوزه ها و دانشگاه ها را از بطن جامعه دور کرده ایم

وی با اشاره به تغییرات صورت گرفته در حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: ولی امروز می بینیم که دانشگاه ها و حتی حوزه های علمیه بیرون از شهرها ساخته می شود در حالی که این مراکز علمی باید درگیر جامعه بوده و در نتیجه این ارتباط روزمره و تنگاتنگ مسایل جامعه را به صورت آکادمیک تحلیل کنند.

وی اظهار داشت: این اتفاق در هیچ کشوری تایید شده نیست و می بینیم که دانشگاه های معتبر دنیا در داخل شهرها ساخته می شوند تا اهالی علم با بطن جامعه در ارتباط باشند.

این استاد حوزه تصریح کرد: این اتفاق باید در کشور ما هم بیفتد و دانشگاه ها و حوزه های علمیه را به بطن فضای اجتماعی بکشیم چرا که جامع (عنوان حوزه های علمیه در گذشته های دور کشورمان و امروز برخی کشورهای مسلمان) باید با جامعه درگیر باشد.

حوزه سکولار از دردهای جامعه خالی است

وی با تاکید بر فواید این همجواری افزود: دردها و شادی های مردم در جامعه شکل می گیرد و اگر حوزه های علمیه از این جامعه فاصله بگیرند، سکولار شده و از دردهای مردم خالی می شوند.

حجت الاسلام سهرودی تصریح کرد: باید بررسی شود که آیا حوزه های علمیه ما تمام دانش هایی که تولید می کنند در جامعه مورد نیاز است یا اینکه در این خصوص با مشکل مواجه هستیم.

وی با اشاره به راهکارهای موجود در این خصوص خاطرنشان کرد: امروز در شاخه های مختلف علمی بحث های بین رشته ای مطرح می شود که با ورود به این عرصه می توان گفت تا موقعیت ایده آل چقدر فاصله داریم.

این مبلغ بین المللی در ادامه با اشاره به تاریخچه ای از نقشه های استعمار پیر و استعمار نو برای به حاشیه کشیدن حوزه های علمیه افزود: این موضوع پدیده ایست که از زمان مشروطه و توسط غرب کلید خورد و طرح ها برای اینکه جامع ها در کنار جامعه نباشند، ریخته شد.

وی گفت: پیش از مشروطه مردم هم علوم مختلف و هم دانش دین را در جامع ها فرا می گرفتند و دارالفنون نخستین مرکز علمی غیر از جامع ها در کشور بود که شکل گرفت.

وی خاطرنشان کرد: ولی پس ازمشروطه نام جامع ها را تغییر داده و اسم حوزه های علمیه را بر آنها نهادند که این نامگذاری با توجه به مفهوم آن معنایی جز اختصاص مطالعات حاشیه ای به حوزه ها و بخش دیگر علوم به دانشگاه ها نداشت.

حجت الاسلام سهروردی تصریح کرد: با این اقدامات عملا هر دوی این مراکز را نسبت به جامعه در حاشیه قرار داده و می خواهیم مشکلات جامعه را حل کنیم اما در غرب قضیه دقیقا برعکس می باشد، آنها صنعت، دانشگاه و جامعه را با هم درگیر کرده اند تا تولیدی که در این قسمت می شود، دقیقا همان چیزی باشد که جامعه نیاز دارند.

وی در ادامه با اشاره به دیگر مشکلات اینچنینی در جامعه خاطرنشان کرد: به طور مثال باید دید چرا پایان نامه های امروز ما مشکل جامعه را حل نمی کند و قادر نیست باری از مشکلات جامعه را از دوش کشور بردارد.

مولف کتاب "مسجد مجازی، رهیافت ها و راهکارها" افزود: اگر پیوند جامع و جامعه برقرار شود همانگونه که در میراث برجای مانده از حوزه های علمیه در قرن ها قبل نیز نمایان است، حتما می توانیم مشکلات جامعه را حل کنیم.

تئوری غربی ها برای حوزه های علمیه؛ مدل اسلامی کلیساها

وی گفت: به نظر من به حاشیه راندن حوزه های علمیه از متن جامعه معنایی جز دور کردن جامع های علمی از جامعه ندارد و این تئوری و ترفندی غربی است که در نظر داشته و دارند تا مدل کلیساها (جدایی بین جامعه و مقوله دین) را ایجاد کنند.

حجت الاسلام سهروردی با اشاره به برخی از صفات این مدل خاطرنشان کرد: دوری کلیسا از دولت، دوری کشیش از قیصر مهم ترین این صفات است و نظریه پردازان غربی با تبدیل جامع ها به حوزه های علمیه در کشورمان به دنبال اجرای همین هدف هستند.

عالمان دینی در نگاه اسلام و روحانی در نگاه مسیحیت 

وی تصریح کرد: این اتفاق با 2 حرکت استراتژیک از زمان مشروطه دنبال می شود، اول تبدیل جامع ها به حوزه های علمیه و دوم تغییر عبارت عالمان دینی به روحانی.

وی با تاکید بر نگاه متفاوت اسلام و مسیحیت امروز به جایگاه عالمان دینی اظهار داشت: در نگاه اسلامی عالم دین فقط روحانی نیست بلکه در 2 حوزه معاش و معاد حضور و ارشاد دارد ولی روحانی کلیسا فقط در خصوص معاش مردم صحبت می کند و با معاد کاری ندارد.

این استاد حوزه گفت: مسئله مهم دقت در خصوص واژه سازی هایی است که در سده اخیر برای ما داشته اند و در ادامه این بررسی ها متوجه می شویم که در این خصوص یک جریان خاص در حوزه های علمیه راه افتاده است که نمونه بارز آن تغییر عنوان عالم دینی به روحانی است.

وی تصریح کرد: این مسایل و برخی از جریان های انزوا گرا در حوزه به راه افتاده که تا حدودی در خصوص آنها صحبت شد و همین مسایل باعث شده تا رهبر معظم انقلاب در خصوص حوزه علمیه سکولار در سفر آخر خود به قم صحبت کرده و هشدارها و مطالبات خود را بیان کنند.

پایان پیام/