خبرگزاری شبستان: با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیاز به واکاوی الزامات و آسیب های آن گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رییس مرکز فرهنگ قرآن انجام شده است، که در ذیل می آید:
مشکلات پژوهش در عرصه علوم انسانی چیست؟
برخی از اشکالات متوجه این است که ما پژوهش را برای پژوهش انجام می دهیم و پژوهش ها اهداف مشخص ندارد که باید این نقیصه برطرف شود. پژوهش هدفمند پژوهشی است که به رفع نیاز فکر می کند و افزون بر داشتن روش منطقی، رفع نیاز را مورد توجه قرار می دهد. نتیجه پژوهش هدفمند تولید اندیشه یا نقد اندیشه های پیشین و ارائه پژوهش ها با ساختاری جدید و همسو با نیازهای روز است.
همچنین، پژوهش ها آینده نگر نیستند؛ پژوهش باید معطوف به آینده باشد و برای آینده بیاندیشد، وقتی پژوهشگر به آینده توجه می کند جامعه را به سمت کمال پیش می برد. اما اگر پژوهش معطوف به آینده نباشد تکرار حرف های گذشته یا بازخوانی حرف های قبلی با بیان دیگر است، که بسیار خطرناک است.
یکی از نکاتی که در سمینارها رخ می دهد این است که فراخوان مقاله داده می شود و مقالات زیادی ارسال می شود اما این مقالات وقتی مورد بررسی قرار می گیرند معلوم می شود که همان حرف های گذشتگان است. مسئولین نیز برای خوب جلوه دادن کار خود این حرکت ها را کاری نو تلقی می دهند، در حالی که اگر در پژوهش نوآوری و آینده نگری نباشد یا نظری جدید نباشد این فریب کاری است.
در پژوهش مسئله محور نبودن یکی دیگر از مشکلات است؛ پژوهش ها بیشتر جنبه گردآوری دارد و تالیف های ما بیشتر تدوین است تا تالیف و این نیز به این برمی گردد که ما نیازمحور نیستیم. بنابراین مهمترین مشکل مسئله محور نبودن است. در هر عرصه نیز فرقی نمی کند ولی ماحصل این است که باید پژوهش ها مسئله محور باشند.
منابع مالی پژوهش و کیفیت تخصیص بودجه کارشناسی نشده است؛ هنوز در کشور ما این مسئله جایگاه خود را پیدا نکرده که مسئله پژوهش به عنوان یک ضرورت شناخته شود. همانطور که بودجه درمان نیاز است که باید سریع به جامعه تزریق شود. در عرصه پژوهش نیز باید همین مسئله وجود داشته باشد و به صورت اورژانسی بودجه در اختیار مراکز قرار گیرد.
علاوه بر این، ساختارهای حاکم بر موسسات و مراکز پژوهشی ساختارهای همسو با پژوهش نیست؛ گاهی در مراکز پژوهشی ساختار اداری حاکم است که این مسئله را به وجود می آورد که مسئولین از پژوهش به دور هستند و دستورات آنها برای پژوهش ناکارآمد است.
در حقیقت ساختار های غیر پژوهشی این مراکز آنها را به تحلیل می برد و این مسئله در کل کشور وجود دارد. مثلا در خیلی از مراکز و وزارت خانه ها تصمیم گیرندگان پژوهشی حتی در عمر خود یک مقاله هم ننوشته اند، بنابراین باید ساختار اداری از افکار پژوهشگران نشأت گرفته باشد.
باید توجه داشت، در مسئله پژوهش جایگاه محقق و تحقیق جایگاه پایینی است و جایگاه رفیعی نیست، این هم بر می گردد به همین نکته که ما هنوز برای خود پژوهش آن نگاه ویژه را نداریم.
دلایل عدم توجه به پژوهش در حوزه های مختلف چیست؟
متاسفانه جامعه ما اهمیت پژوهش را درک نکرده؛ بوعلی سینا می گوید: اگر فردی نسبت به دانش علاقهمند نبود این انسان از فطرت انسانی خود خارج شده است. علاقه مندی به دانش در سطح عمیق آن همان پژوهش است. آنچه را که امروز به عنوان دانش تلقی شده جای خود را دارد ولی مسئله مهمی که روح انسان را لطیف می کند این است که این دانش رشد کند یعنی دانش افزایی در جامعه پیدا کند. همان طور که فردی که به دانش علاقه ندارد فرد مریض است جامعه هم همین طور است و باید درمان شود. بنابراین هرچه در حوزه دانش افزایی سرمایه گذاری کنیم به پویایی و رشد و ارتقا جامعه کمک کرده ایم، که جامعه را از نظر مادی نیز ارتقا می دهد. یعنی توجه به امر پژوهش انسان را از نظر مادی و معنوی رشد می دهد.
توانا بود هر که دانا بود، یک حقیقت است و جامعه ضعیف همیشه دستخوش بازی قدرت ها است، بنابراین باید سعی کنیم به دانش افزایی در جامعه اهمیت داده شود و مراکز دانش افزایی را امری مهم و پایه ای برای جامعه تلقی کنیم.
متاسفانه تلقی بسیار غلطی در باورهای مردم ایجاد شده این است که آخرت طلبی را به معنای بیزاری از دنیا تلقی کرده ایم و آسایش آخرت را به معنای بیزاری از دنیا می دانیم و این همان نگاه است که سبب رنسانس علمی شد. یعنی فکر می کردند علم و دانش معارض با آخرت طلبی است در حالی که در اسلام علم و دانش افزایی یکی از انگیزه های آخرت طلبی است، یعنی برخلاف اعتقادات غربی ها.
به عبارت دیگر دانش همان طور که در دنیا ارزش دارد در آخرت نیز برای ما ارزش دارد، و این اندیشه را باید به جامعه خود تلقین کنیم که به دانش افزایی توجه شود. از این رو کسانی که برای استقلال فکر و اندیشه در ملت های مسلمان فکر می کنند و در برابر نظریات غرب ایستادگی می کنند جهاد در راه خدا انجام می دهند و همچنان که جامعه را فاخر نگه می دارند در آخرت نیز از ارزش برخوردار هستند.
منبع: ایسکا
پایان پیام/
نظر شما