خبرگزاری شبستان: در باب غدیر کتب بسیاری نگاشته شده است که از آن جمله می توان به کتاب "الغدیر" مرحوم علامه امینی اشاره کرد. رهبر معظم انقلاب، درباره اهمیت و عظمت الغدیر این چنین فرموده اند: حادثه غدیر در نگاه مرحوم علامه امینی صاحب این کتاب و در نگاه مرحوم شهید مطهری وسیله وحدت امت اسلامی است.گمان نکنند بعضی که حادثه غدیر مایه اختلاف است؛ نه. مساله تشیع برآمده از یک اعتقاد صحیح سالم خاص نسبت به وحی الهی است. " در روزهای اخیر گزیده کتاب الغدیر به نام "خط روشن" راهی بازار نشر شده است، تا به عنوان تلخیصی ساده از این کتاب مورد استفاده دوستداران اهل بیت(ع) قرار گیرد. در متن زیر بخش سوم این کتاب را می خوانیم.
عید غدیر در اسلام
از جمله اموری که داستان غدیر خم را جاودانه ساخته و ابعاد گوناگون آن را تحقق بخشیده و همواره استوار نگاه داشته است برگزاری عید و برپایی جشن بزرگ برای این روز تاریخی است که همه‌ساله در آن روز تجدید عهد و میثاق با ولایت می‌شود و مراسم بندگی خدا و ابراز خشوع و حمد و ثنا به درگاه احدیت در آن برقرار می‌گردد.
همچنین سیره نیکوی بخشش و احسان و توجه به حال مستمندان و نیز عیدی‌دادن به اهل خانواده و آشنایان در سطح گسترده از جمله کارهایی است که به مناسبت عید غدیر انجام می‌پذیرد.
اجرای این تشریفات و برگزاری این مراسم‌های معنوی، توجه عموم طبقات مردم را به سمت ماجرای تاریخ‌ساز غدیر معطوف می‌کند و بدین‌جهت بی‌خبران را به تفحص و جست‌وجو پیرامون علل و موجبات داستان غدیر وا می‌دارد، از این رو هر سال این امر موجب تجدید خاطره و توجه خاص گروه‌های مختلف جامعه به حدیث غدیر می‌شود و در نتیجه اسناد واقعه به‌هم پیوسته می‌گردد و بدین‌جهت متن واقعه برای یکدیگر خوانده شده و اخبار آن بازگو می‌گردد و در اذهان و خاطره‌ها محفوظ و پایدار می‌ماند.
آنچه که برای اهل تحقیق و دقت آشکار است توجه به دو مطلب است؛
اولا: عید غدیر خم اختصاص به شیعه ندارد، هرچند شیعیان نسبت به آن علاقه خاصی ابراز می‌نمایند ولی در عین حال سایر فرق مسلمین نیز درباره اعتقاد به این عید با شیعه شریک‌اند. از آن جمله می‌توان از دانشمند معروف و نامدار ایرانی ابوریحان بیرونی نام برذ. وی در صفحه 334 کتاب خود با نام "الاثار الباقیه عین القرون الخالیه" این روز را از جمله اعیادی ذکر نموده که مورد توجه و اعتنای اهل اسلام است.
همچنین در کتاب "مطالب السئول" تألیف ابن طلحه شافعی در صفحه 53 چنین آمده است: امیرالمؤمنین روز غدیر خم را در شعر خود یاد کرده و این روز، روز عید و گردهمایی مسلمانان گردیده است، چرا که روزی است که رسول خدا (ص) آن جناب را به این جایگاه ارجمند (ولایت) منصوب نموده و او را بدین‌جهت بر جمیع خلق برتری بخشیده است.
او سپس در ادامه و در صفحه 56 گوید: این (مرتبه ولایت) مرتبه‌ای عالی و جایگاهی رفیع است و مقامی است شامخ که پیامبر آن جناب را بدان مخصوص نموده است و به همین جهت این روز، روز عید و هنگام سرور و شادمانی و موسم مسرت است. یکی دیگر از دلایل مختص‌نبودن این عید به شیعیان، تهنیت و مبارک بادی است که توسط شیخین و زنان رسول خدا و همچنین صحابه پیامبر خطاب به امیرالمؤمنین (ع) صورت پذیرفت، چنانکه می‌دانید تهنیت و مبارک باد از جمله ویژگی‌های عید و مواقع شادمانی و سرور است.
ثانیا: این عید بزرگ تا به امروز امتداد داشته و همیشگی و جاودان است و آغاز آن روز غدیر در حجه‌الوداع است؛ آن‌گاه که پیامبر گرامی اسلام خلافت و وصایت و امامت و ولایت امیرمؤمنان را اعلام کرد و جایگاه حکومت او را از جهت دینی و دنیوی بر همگان آشکار ساخت موقعیت آن روز مشهود (روزی که بسیاری از مردم آن را درک کردند) هر مسلمانی را شادمان و مسرور می‌سازد زیرا در این روز اصل و اساس شریعت و کانون تابش احکام نورانی اسلام بر هر مسلمانی آشکار شد، صراط مستقیم بر همگان روشن گشت، دین کامل گردید و نعمت تمام شد و قرآن این مطلب را با صدای بلند یادآوری کرده است تا بر کسی پوشیده نماند. در نتیجه روز غدیر عالی‌ترین شهرت را به دست آورده است، به حدی که هر کسی با اسلام و تعالیم آن آشنا باشد از موقعیت آن روز، بی‌نهایت مسرور و شاد می‌گردد.
همه ما می‌دانیم که از جمله آداب و رسوم ملی در هر ملتی زمانی است که پادشاهان و ملوک بر تخت سلطنت تکیه می‌زنند، مردم آن روز را روز شادی و پایکوبی خود قرار می‌دهند و به افتخار آن روز شهر را چراغانی نموده و جشن و سرور برپا می‌کنند و گروه گروه در مجامع و محافل جمع شده و خطبا و ادبا به ایراد خطبه و سرودن مدایح می‌پردازند و همچنین سفره‌های شاهانه می‌گسترانند. حال بنابراین قاعده آیا سزاوارتر نیست، روزی که ولایت عظمای دین به نام شخصیتی که پیغمبر اسلام او را با تصریح و تأکید و به واسطه وحی الهی، به آن مقام منصوب نموده است، عید گرفته شود و مجلل‌ترین مجالس جشن و سرور برپا گردد، از این رو رسول گرامی اسلام به تمامی حاضران در آن صحنه که در میان آنها شیخین و بزرگان قریش و سران انصار بودند و نیز به زنان خود دستور داد تا به نزد امیرمؤمنان وارد شده و آن جایگاه بزرگ و مقام معنوی را به جهت مفتخر‌شدن به منصب ولایت و امامت به وی تبریک و تهنیت گویند.
حدیث تهنیت
حافظ، محمد بن جریر طبری (نگارنده تفسیر و تاریخ طبری) در کتاب "الولایه" خود حدیثی را از زید بن ارقم نقل می‌نماید: رسول خدا فرمود ای مردم! بگویید ما از اعماق جان‌مان با تو پیمان می‌بندیم و با زبان‌های خویش با تو میثاق بسته و دست در دستان تو می‌نهیم و عهد می‌کنیم که این ماجرا را بدون تغییر و تحریف به خانواده و فرزندان خویش منتقل نماییم و تو را شاهد بر این امر قرار می‌دهیم و خدا بهترین کفایت‌کننده امور است، بگویید آنچه را که به شما تعلیم نمودم و سپس بر علی (ع) به عنوان امیرمؤمنان تبریک گفته و بگویید: ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این همه نعمت‌ها رهنمون شد و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود ما به این نعمت‌ها راه نمی‌یافتیم.
همانا خداوند به هر صدا و سخنی که قصد خیانت دارد، آگاه است. پس هر کس پیمان‌شکنی کند به ضرر خود پیمان شکسته است و کسی که به پیمان خود با خدا وفا کند خداوند به زودی پاداش بزرگی به او خواهد داد، ای مردم! بگویید آنچه را که موجب رضایت و خشنودی خداوند از شماست و اگر ناسپاسی کنید خداوند از شما بی‌نیاز خواهد بود.
زید بن ارقم سپس می‌گوید: در این هنگام مردم رو به سوی رسول خدا کردند، در حالی که همه می‌گفتند سمعنا و اطعنا علی امر الله و رسوله بقلوبنا (آری، شنیدیم و امر خدا و رسول‌اش را از صمیم دل فرمان‌برداریم). از جمله نخستین کسانی که دست خود را به عنوان اطاعت و بیعت به پیغمبر و علی رسانید ابی‌بکر و عمر و عثمان و طلحه بودند و آن‌گاه بقیه مهاجران و انصار و سپس سایر مردم بیعت کردند. بدین‌ترتیب مراسم بیعت‌نمودن تا هنگام ظهر ادامه داشت. آن روز پیامبر و حاضران نماز ظهر و عصر را در یک وقت و بدون فاصله و به جماعت خواندند و نماز عصر را در وقت فضیلت آن بجا نیاوردند، سپس بیعت تا شب ادامه پیدا کرد و مجددا پیامبر اکرم نماز مغرب و عشا را با هم اقامه نمودند. ماجرای بیعت با امیرالمؤمنین تا سه رو ز پیوسته ادامه داشت.
مورخ، ابن خاوند شاهد در کتاب خود با نام روضه الصفا در صفحه 173 جزء دوم از جلد اول بعد از ذکر حدیث غدیر به این مضمون نگاشته است: سپس رسول خدا در خیمه اختصاصی خود نشست و به امیرمومنان علی (ع) دستور داد تا در خیمه دیگری بنشیند و به همه حاضران امر کرد که به خیمه امیرمومنان رفته و به او تبریک و تهنیت بگویند. پس از پایان تهنیت مردم رسول خدا به همسران خود امر فرمود که به نزد علی رفته و به او تبریک بگویند. آنان نیز این کار را به انجام رساندند. در میان صحابه‌ای که به آن حضرت تبریک گفت عمر بن خطاب بود که گفت: ای پسر ابی‌طالب بر تو مبارک باد که از این به بعد مولای من و مولای تمام مردان و زنان با ایمان هستی.
داستان تهنیت شیخین را تعداد بسیاری از پیشوایان حدیث و تفسیر و تاریخ که عده آنان قابل توجه است، روایت نموده‌اند، اسناد آنها در نهایت به تعدادی از صحابه مانند ابن عباس و ابن هریره و براء بن عازب و زید بن ارقم منتهی می‌شود. مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر نام 60 نفر از کسانی که تبریک‌گفتن شیخین را نقل نموده‌اند، برشمرده است و ما به جهت رعایت اختصار تنها به ذکر 7 مورد از ایشان بسنده می‌کنیم:
1. ابوعبدالله احمد بن حنبل شیبانی (امام حنبلیان)
2. حافظ، ابوحامد محمد بن محمد طوسی غزالی (امام غزالی)
3. حافظ، محمد بن جریر طبری (نگارنده تفسیر و تاریخ طبری)
4. جلال‌الدین سیوطی، شافعی
5. ابوعبدالله فخرالدین رازی (نگارنده تفسیر کبیر)
6. حافظ، احمد بن عقده کوفی، از سعید بن مسیب روایت نموده که گفت: به سعدبن ابی‌وقاص گفتم راجع به مطلبی از سوال دارم ولی پرهیز می‌کنم، گفت من عموی تو هستم، آنچه می‌خواهی بپرس، گفتم سؤال من درباره خطبه پیامبر در روز غدیرخم در میان شماست؟ گفت بلی، هنگام ظهر پیامبر در میان ما ایستاد و دست علی ابن ابی‌طالب را گرفت و فرمود من کنت مولاه، فعلی مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. سپس ابوبکر و عمر گفتند ای پسر ابی‌طالب، از امروز تو مولای هر مرد و زن باایمان هستی.
7. حافظ، ابوسعید خرکوشی نیشابوری، این حدیث را از براء من عازب و نیز به اسناد دیگر از ابی‌سعید خدری روایت نموده است: رسول خدا بعد از ابلاغ ولایت علی (ع) فرمود هنئونی، هنئونی (به من تبریک بگویید به من تبریک بگویید همانا خداوند نبوت را به من اختصاص داد و امامت را به اهل بیت مخصوص نمود). پس از این جریان عمر بن خطاب با امیرالمؤمنین ملاقات نمود و گفت یا اباالحسن! خوشا به حال مولای من و مولای من هر مرد و زن باایمان گردیدی.
غدیرخم، بافضیلت‌ترین عید امت
همان‌طور که در این فصل به اختصار مطرح شد، موضوع تهنیت و تبریک گفتن مردم به جهت جانشینی امیرمؤمنان با دستور مستقیم رسول خدا بوده است که این امر نیز با ابراز مسرت و خوشحالی پیغمبر همراه گردیده است چرا که به این بهانه فرمود حمد خدایی را که ما را بر تمام جهانیان برتری بخشید.
روزی طارق بن شهاب که از علمای اهل کتاب بود در مجلس عمر بن خطاب حضور داشت و گفت: اگر این آیه درباره ما نازل شده بود ما این روز را عید می‌گرفتیم. این سخن او را هیچ‌یک از حاضران در آن مجلس رد نکردند، عمر نیز از خود واکنشی نشان داد که گویا سخن او را پذیرفته و منکر آن نشده است. تمام این امور حاکی از آن است که این روز به اندازه جایگاه رفیع و افتخارآمیزی پیدا کرده که موجب شادی توصیف‌ناشدنی حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) و ائمه هدی (ع) گردیده و مومنان را غرق در شادابی نموده است.
البته در عصر حاضر ما نیز از عید گرفتن این روز بزرگ، مقصودی جز این نخواهیم داشت. رسول خدا در روایتی می‌فرماید: روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و همان روزی است که خدای تعالی به من فرمان داد برادرم علی بن ابی‌طالب را به عنوان پیشوا و امام بر امت‌ام نصب نمایم تا پس از من به واسطه او راهنمایی و هدایت شوند و روز غدیر همان روزی است که خداوند در آن، دین را کامل کرد و نعمت خود را بر امت من تمام نمود و دین اسلام را برای آنها دین پسندیده اعلام کرد.
بعد از پیامبر اکرم نیز امیرمومنان به پیروی از ایشان روز غدیرخم را به عنوان عید قرار داد و در سالی که دو روز جمعه و غدیر در یک روز واقع شده بودند، خطبه‌ای ایراد فرمود و در بخشی از آن خطبه فرمود: ای مؤمنان همانا خداوند عزوجل در این روز دو عید بزرگ و باعظمت را جمع کرده است که هیچ یک بدون دیگری برقرار و استوار نخواهد بود و این موهبت را به شما عنایت نمود تا لطف و رحمت خود را درباره شما کامل گرداند و شما را در مسیر رشد و کمال بگمارد و به دنبال آنان که از نور هدایت او بهره‌مندند، قرار دهد و شما را در شاهراه حکومت خود به راه اندازد و عطایای گوارای خود را بر شما بیفزاید.
سپس فرمود: توحید و ایمان به یگانگی خداوند پذیرفته نمی شود مگر با اعتراف به نبوت پیامبرش محمد (ص) و دین و شریعت محمد (ص) پذیرفته نمی شود مگر با قبول ولایت امر کسی که خدا فرمان ولایتش را داده است و همه این امور سامان نمی‌پذیرد مگر با پیوستن به ریسمان ولایت او و کسانی که اهل ولایت اویند. خداوند در روز غدیر آنچه درباره برگزیدگان خود اراده کرد را بر پیامبرش فرو فرستاد، به او فرمان داد تا ولایت و وصایت را ابلاغ کند و فرصت را از کافران و منافقان بگیرد و نیز نگران گزند دشمنان نباشد.
امیر مؤمنان در قسمت پایان سخنان خود فرمود: رحمت خدا بر شما ای مسلمانان، بعد از برگشت از این اجتماع بزرگ امروز (غدیر) را عید بگیرید و با انجام امور ذیل آن را بزرگ بشمارید:
الف) نعمات خداوند را بر افراد خانواده و خویشاوندان‌تان گسترش دهید و نیکی و بخشش کنید.
ب) به مؤمنان به قدر توان احسان نمایید.
ج) خدای را در بر نعمت‌هایی که به شما ارزانی داشته، شکرگزار باشید.
د) با یکدیگر جمع شوید تا خداوند اجتماع شما را از گزند تفرقه مصون نماید.
ه) به یکدیگر نیکی کنید تا خداوند به شما الفت و مهربانی بیشتری کند.
و) نعمت‌های الهی را به یکدیگر هدیه دهید، چنانکه خداوند در این روز با اعطای پاداش و ثوابی بیش از دیگر اعیاد بر شما منت نهاده است. کمک‌های مالی به دیگران در امروز (غدیر) به اموال‌تان برکت می‌بخشد و بر عمرتان می‌افزاید و مهربانی به دیگران سبب رحمت و عنایات حق خواهد شد.
ز) با خوش‌رویی و شادمانی یکدیگر را در آغوش بگیرید.
همچنین سایر ائمه اطهار (ع) نیز اهمیت این روز را بیان داشته و آن را عید قرار داده و به تمام مسلمین دستور داده‌اند تا همواره این روز را عید بگیرند.
در کتاب "تفسیر فرات کوفی" پیرامون تفسیر آیه 3 سوره مائده روایتی از امام صادق (ع) نقل نموده که راوی می‌گوید: به آن حضرت عرض کردم فدای تو شوم، آیا عیدی برای مسلمین هست که برتر از عید فطر و قربان و روز جمعه و روز عرفه باشد؟ فرمود آری بزرگ‌ترین و شریف‌ترین عید در نزد خدا آن روزی است که خدای متعال دین خود را در آن روز کامل نمود و این آیه را بر پیغمبر خود فرو فرستاد: الیوم اکملت لکم دینکم، عرض کردم آن چه روزی است؟ فرمود: روزی است که رسول خدا، علی (ع) را منصوب نمود و در آن روز دین کامل گردید و نعمت بر مؤمنان تمام گشت، عرض کردم سزاوار است در این روز چه عملی بجا آوریم؟ فرمود این روز، روز عبادت و نماز و شکر و ستایش پروردگار است و روز ابراز مسرت و خوشحالی شما در قبال نعمت ولایت ماست که خداوند در این روز بر شما عنایت کرده است و من دوست دارم که شما در این روز، روزه بدارید.
در روایت دیگری از کتاب کافی، راوی از امام صادق (ع) نقل می‌کند که به امام عرض کردم، فدایت شوم، آیا عیدی برای مسلمین جز دو عید فطر و قربان هست؟ فرمود روزی که امیرالمؤمنین در آن روز به امامت منصوب گشت، گفتم فدایت شوم، سزاوار است چه عملی در آن روز انجام دهیم؟ فرمود خوب است در آن روز، روزه بداری و ذکر صلوات را بسیار بفرستی و در پیشگاه الهی از آنها که به ما ستم نمودند بیزاری و برائت بجویی و بدان که انبیای الهی به اوصیا و جانشینان خود فرمان می‌دادند تا روزی که مسئولیت خطیر وصایت‌شان آغاز می‌شود را عید قرار دهند، راوی گوید، عرض کردم کسی که در این روز، روزه بدارد چه ثوابی دارد؟ فرمود معادل پاداش 60 ماه روزه‌داری است. در روایت دیگری از امام صادق (ع) نقل است که می‌فرماید روزه‌گرفتن در روز غدیرخم در نزد خداوند، معادل با صد حج واجب و صد عمره مستحبی پذیرفته‌شده در درگاه الهی است و این روز بزرگ‌ترین عید الهی (عید الله الاکبر) است.
در روایت جالب توجه‌ای یکی از یاران امام رضا (ع) به نام فیاض به محمد طوسی نقل می‌کند که در سن 90 سالگی بودم که امام رضا را در روز غدیر ملاقات نمودم، در حالی که گروهی از دوستان و خواص ایشان در محضر مبارک‌اش بودند و امام رضا (ع) آنها را برای افطار نزد خود نگاه داشته بود و در عین حال، غذا و هدایا و لباس و حتی انگشتری و کفش نیز برای خانه‌های آنها هدیه فرستاده بود و وضع زندگی و معیشت آنها را تغییر داده بود و همچنین وضع ظاهری خانواده، وابستگان و نزدیکان خود را نیز از هر جهت بهبود بخشیده بود، به طوری که در لوازم و وسایل منزل‌شان این تغییر و نو شدن قابل توجه بود و با روزهای قبل فرق می‌کرد و نیز دیدم که آن حضرت برای حاضران در مجلس از فضیلت و شرافت این روز مطالبی را بیان فرمود.
بنا بر این گزارش کتاب " خط روشن" به همت حجت الاسلام محمدحسین مشکوری رییس کانون خورشید گردآوری و تدوین شده است. این کتاب 200 صفحه ای در 9 فصل "واقعه غدیر خم"، "غدیر در آینه قرآن"، "عید غدیر در اسلام"، "حدیث غدیر"، "علی (ع) در قرآن"، "آیه ولایت"، "آیات تطهیر و مودت"،"نقش معاویه در انحراف امت" و "شعر و شعرای غدیر" به رشته تحریر در آمده و تلخیصی ساده از کتاب الغدیر به شمار می رود.
پایان پیام/
نظر شما