امام خمینی و فریضه امر و نهی

خبرگزاری شبستان: امام خمینی مجدد قرن و احیاگر اسلام ناب محمد (ص) و بسیاری از احکام و معارف آن از جمله فریضه مهم و حیات‌بخش امر به معروف و نهی از منکر بود. قیام و انقلابی که به رهبری این مرد بزرگ صورت گرفت، روح تازه‌ای در کالبد بی‌رمق جهان اسلام دمید و خصوصا پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران جهان را با این دید الهی آشنا کرد تا جایی که هم‌اکنون در اقصی نقاط جهان اسلام، انقلاب اسلامی و امام خمینی شناخته شده‌اند.

دیدگاه اجتهادی امام

امام امت در قیام و انقلاب خود از نهضت خونین عاشورا الگو گرفته بود و حرکت توفنده و مستمر خود را در رخوت و سکوت دیگران، انجام وظیفه خطیر امر به معروف و نهی از منکر می‌دانست و با پیروی از سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) می‌خواست احکام نورانی اسلام را در جامعه پیاده کند، حتی ایده حکومت اسلامی را برای ضمانت اجرای احکام الهی، طراحی و ارایه کرد و در راه تحقق آن از هیچ کوششی کوتاهی نکرد و با مقاومت و استقامت کامیاب شد. آن بزرگوار در آغاز به تبیین نظریه حکومت اسلامی –با تکیه بر سیره و سنت پیامبر اعظم (ص) و دوران کوتاه زمام‌داری امیرمؤمنان علی (ع)- پرداخت و ضرورت تشکیل حکومت اسلامی را با براهین عقلی و نقلی به اثبات رساند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که او در حوزه نقل مورد استناد و تأکید قرار داد، انجام مراتبی از امر به معروف و نهی از منکر بود که در هیچ حکومتی جز حکومت اسلامی امکان اجرا و تحقق ندارد.

امام خمینی در این خصوص چنین فرمود: "خدای تبارک و تعالی می‌فرماید که انبیا را ما فرستادیم، بینات به آنها دادیم، آیات به آنها دادیم، میزان برایشان دادیم و فرستادیم، غایت این است که مردم قیام به قسط بکنند، عدالت اجتماعی در بین مردم باشد، ظلم‌ها از بین برود، ستم‌گری‌ها از بین برود و ضعفا به آنها رسیدگی بشود".

دنبال‌اش هم می‌فرماید: "تناسب این چیست! تناسب این است که با حدید باید اینها انجام بگیرد؛ با بینات، با میزان و با حدید یعنی چنانچه شخص یا گروهی بخواهند یک جامعه را تباه کنند با بینات باید با آنها صحبت کرد، اگر نشنیدند با موازین، اگر با موازین عقلی نشنیدند، با حدید".

تعبیر حدید در قرآن کریم و استفاده از این تعبیر در بیان امام خمینی، اشاره به مرتبه عملی و آخرین مرتبه از مراتب سه‌گانه امر به معروف و نهی از منکر است و همان‌گونه که اشاره شد، این مرتبه از امر و نهی در هیچ حکومتی جز حکومت اسلامی، زمینه اجرا و تحقق پیدا نمی‌‌کند. از سوی دیگر تعطیلی احکام الهی هم به هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست، بنابراین چاره کار تشکیل حکومت اسلامی است، همان‌گونه که پیامبر اعظم و امیرالمؤمنین علی (ع)، حکومت اسلامی تشکیل دادند و دیگر امامان معصوم (س) اجمعین و حتی بسیاری از عالمان و فقیهان نیز برای تشکیل حکومت اسلامی در حد توان خود اقدام کرده‌‌اند، هرچند امام خمینی سرانجام آن را عملی ساخت.

فتوای امام در مورد امر و نهی

امام خمینی در کتاب تحریرالوسیله که یادگار دوران مبارزه و تبعید اوست، به جایگاه رفیع امر به معروف و نهی از منکر اشاره می‌‌کند و در اهمیت آن می‌نویسد: وجوب آن دو امر به معروف و نهی از منکر، از ضروریات دین و منکر وجوب آن در صورت توجه به لوازم انکار خود و پذیرش آن کافر خواهد بود و در قرآن و روایات با تعابیر مختلف بر این دو فریضه، تحریض و ترغیب فراوان شده است.

امام خمینی در جای دیگری با توجه به تلاش و کوشش پیامبران الهی در راستای اجرای این فریضه مهم می‌فرماید: "انبیای عظام صلوات الله علیهم تا انجا که توانستند، جدیت کردند که ظلم را از این بشر ظالم بزدایند؛ به موعظه، به نصیحت، به امر به معروف، به نهی از منکر، به انزلنا الحدید فیه باس شدید، اخرالدوا الکی، بعد از آن که موعظه نشد، نصیحت نشد، آخر دوا این است که داغش کنند، شمشیر آخر دواست".

امر به معروف در فتوای امام واجب مؤکد بلکه فراتر از سایر واجبات است. آن بزرگوار با تأکید بر تعبیر بها تقام الفرائض که در احادیث آمده است امر به معروف و نهی از منکر را زمینه‌ساز اجرای سایر فرائض برمی‌شمارد و می‌فرماید: این دو از والاترین و شریف‌ترین واجبات هستند و به وسیله این دو واجب، دیگر واجبات برپا می‌شود.

امام امت در جای دیگر می‌فرماید: "اسلام به ما حق دارد، پیمبر اسلام حق دارد. باید در این زمان که زحمات جان‌فرسای آن سرور در معرض زوال است، علمای اسلام و وابستگان به دیانت مقدسه، دین خود را ادا نمایند. من مصمم هستم که از پا ننشینم تا دستگاه فاسد را به جای خود بنشانم، شما هم ای علمای اسلام! مصمم شوید و بدانید پیروزی با شماست.

رعایت لطف و رحمت در امر و نهی

امام راحل تا در قید حیات بود، همواره از امر به معروف و نهی از منکر سخن گفت و نسبت به این فریضه مهم سفارش می‌کرد و بر اجرای ان اهتمام می‌ورزید و نسبت به حمایت و مساعدت از آمرین به معروف و ناهیان از منکر، تأکید می‌کرد و رعایت لطف و رحمت در انجام وظیفه امر و نهی را لازم و ضروری می‌دانست.

وی در این‌باره می‌نویسد: سزاوار است که آمر به معروف و ناهی از منکر، درامر و نهی و مراتب انکار، مانند پزشک معالج مهربان، مراعات مصلحت شخص آلوده به گناه را بنماید و انکار او، لطف و رحمت برای مرتکب و بلکه بر همه امت باشد و سزاوار است قصد او، تنها برای خدا و رضایت او باشد و عمل خود را از آمیخته‌شدن به هواهای نفسانی و اظهار بزرگی، حفظ کند و نفس خود را منزه نداند و برای آن، برتری و بزرگی بر مرتکب قایل نباشد، چه بسا مرتکب منکر –هرچند مرتکب گناهان بزرگ- صفات پسندیده‌ای داشته باشد که خدا او را به خاطر این صفات دوست دارد، گرچه به واسطه ارتکاب گناه عمل‌اش مبغوض خداوند است.

بنابراین گزارش کتاب " مهر و قهر" ششمین کتاب از مجموعه کتاب آیینه می باشد که به قلم "مسلم صاحبی"به رشته تحریر در آمده است. از جمله مباحث پرداخته شده در این کتاب می توان به راز نگاه، درس های همدلی، مدیریت خانواده، پاسخ گویی چیست؟، گوهر الفت در خانواده و اگر بخواهید می توانید اشاره کرد.

پایان پیام/