خبرگزاری شبستان: نادرشاه هنگامی که به هندوستان حمله برد، در روزهای جنگ مردی را دید که با دو دست شمشیر می‌زند! نادر به او گفت: تو با این جنگ‌آوری در هنگام حمله افغان به اصفهان در زمان حکومت شاه سلطان حسین کجا بودی که با آنها بجنگی؟ گفت من بودم تو نبودی، من بودم، نادر نبود.
مدیریت در جامعه، چونان جایگاه مغز و مرکز ادراکات در پیکر اهمیت و ضرورت دارد. مدیریت به معنای شناخت و آگاهی نسبت به نیروها و امکانات و بسیج و ماهنگی آنها در جهت تحقق اهداف هر مجموعه و سازمان است. مدیریت صحیح عامل هدایت نیروها در جهت رشد و کمال و بازدهی بهینه است. در کتاب " مدیریت علمی، مکتبی از دیدگاه اسلام" به تبیین و ارایه معیارهای مدیریت از بعد زمینی و آسمانی می پردازد. متن زیر برگرفته از فصل دوم این کتاب است.
مدیر باید نیرویاب و انسان‌شناس باشد
یکی از شرایط مدیریت آن است که یک مدیر لایق و مسئول شایسته باید انسان‌شناس و نیرویاب باشد و بتواند افراد لایق را از نالایق تشخیص دهد تا هم نیروهای لازم را برای هر کار جذب کند و به کار گمارد و هم در هر کاری تناسب کار و کاردان را نادیده نگیرد و کار کله را از پیراهن نخواهد.
سرجیمس استوارت می‌گفت: در جایی که دست لازم باشد، بردگان را باید ترجیح داد و جایی که سر لازم باشد و اندیشه، آزاد مردمان رجحان دارند.
از نظر اسلامی فرقی بین برده و آزاد در پیشگاه خدا نیست و کرامت به تقوی است ولی این را نمی‌توان انکار کرد که ارزش اجتماعی و اقتصادی هر کس بستگی دارد به میزان کارآیی که در وی می‌باشد. یک فرد خبره و کاردان با یک فرد بی‌اطلاع و ناآگاه در آن کار یکسان نیستند. یکسان‌نگری عالم و جاهل، خبیر و بی‌اطلاع، کاردان و بی‌هنر عین ظلم است.
در اینجا به سخن بسیار حکیمانه علی (ع) توجه می‌کنیم.
قیمت و ارزش انسان‌ها
آن حضرت در مقام قیمت‌گذاری بر انسان‌ها می‌فرماید: قیمت و ارزش اجتماعی هر کس بستگی دارد به آن چیزی که آن را می‌داند و در خدمت مردم به کار می‌گیرد.
هرچه انسان کاردان‌تر و خدمتگزارتر باشد ارزش او در نزد مردم زیادت است. چه سخن عمیق و ژرف است.
سیدرضی (ره) جمع‌آورنده نهج‌البلاغه می‌گوید: این کلمه‌ای است که برای آن قیمت نمی‌توان یافت و آن را با هیچ حکمتی نمی‌توان سنجید و سخنی هم‌وزن آن نمی‌توان یافت.
پس ارزش هر کس به این است که چکاره است و چه کاری را می‌داند و چه کاری از او ساخته است.
هر کاری باید به کسی سپرده شود که از عهده آن برآید و قبلا از آن حضرت آوردیم که فرمودند: "مردم مانند درختانی هستند، در باغ اجتماع که تغذیه همگی نوعا واحد و ثمره‌ها و میوه‌ها مختلف است".
و ارزش و فایده کار هر کسی وقتی آشکار می‌شود که در جای مناسب خود به کار گرفته شود هر نیرویی در جای خود کارآیی خواهد داشت.
همچنان‌که نیروی جوان در جایی که باید اعمال قدرت شود، کارآیی بهتری دارد؛ یک نیروی سالمند خردمند و باتجربه در مورد اظهار نظریه و تصمیم‌گیری مفیدتر خواهد بود و به قول مثل معروف از پیران کاری ساخته است که از جوانان ساخته نیست.
رأی پیرمرد بر چابکی جوان برتری دارد و از طرفی ارزش رأی هر فرد با تجربه او ارتباط مستقیم دارد.
حضرت علی (ع) می‌فرماید: "رأی و نظریه فرد سالمند برای من از چابکی جوان، محبوب‌تر است. ارزش رأی هر فردی به قدر تجربه اوست".
خطر واگذاری کار به نااهلان
از بوذرجمهر پرسیدند حکومت قدرتمند ساسانیان چرا از بین رفت؟ در جواب گفت: کاردانان لایق را کنار زدند و نالایق‌ها هم نتوانستند از عهده مسئولیت‌ها برآیند و موجب زوال حکومت شدند.
امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: "زوال و سقوط دولت‌ها به واسطه به کار گرفتن دونان است".
و آن حضرت در سخنی دیگر فرمود: "به چهار چیز می‌توان بر انحطاط یک دولت و قرار گرفتن‌اش در مسیر سقوط استدلال کرد؛
1- ضایع‌کردن اصول و مبانی ارزشی و دستورات اصلی.
2- و در مقابل تضییع اصول به مسایل جزیی و فرعی پرداختن.
3- جلو انداختن و مقدم‌داشتن اراذل و اوباش.
4- عقب‌راندن و پس‌زدن شایستگان و افراد بافضیلت".
فاجعه جهل به رجال
شناسایی نیروها و جذب آنها به کار مورد نظر از مهم‌ترین عوامل توفیق و پیشرفت است.
انسان‌های کاردان را شناختن و یافتن، نیازمند تیزبینی و یک نوع روان‌شناسی و مردم‌شناسی بسیار قوی است.
در بسیاری از مواردی که احساس کمبود نیرو می‌شود و مسئولان دادشان از عدم نیروی انسانی و کارآمد بلند است، کمبود از خودشان می‌باشد چرا که نیروهای کاردان به تناسب رشد جامعه فراوان است ولی نیروشناس نیست.
کشف انسان‌ها
به تعبیر پیغمبر گرامی اسلام (ص) انسان‌ها سراسر معادن هستند. بدیهی است، معدن کشف و بعد استخراج لازم دارد.
در مسایل مربوط به مدیریت مخصوصا مدیریت‌های آموزشی و تعلیم و تربیت، قدرت کشف انسان‌ها دارای اهمیت فوق‌العاده است.
در هر عصر و زمانی مطهری‌ها و بهشتی‌ها و دیگر شخصیت‌های بالقوه فراوان هستند، اما انسان‌شناس پیامبرگونه‌ای چون امام خمینی قدس سره که هم بشناسد و هم کشف کند و هم بسازد، نیست.
مردی که نیروهای ارزنده روحانیت و دانشگاه و بازار و شهر و روستا و دور و نزدیک را شناخت و با تدبیر خود جذب کرد و به حرکت آورد و علیه کفر جهانی شورانید.
طرد نیروهای کاردان
چه بسیارند مدیران و مسئولان به ظاهر نیکی که نیروشناس نیستند و در اثر عدم شناخت و قدرناشناسی نیروها را طرد می‌کنند و بخش‌های دیگر و گاها اجانب آنها را جذب می‌کنند.
معیار شناخت و گزینش
در رابطه با شناخت افراد و گزینش حضرت علی (ع) می‌فرماید: در انتخاب مسئولان امور، تکیه‌ات بر فراست و تشخیص خود و اطمینان شخصی‌ات به آنها و خوش‌گمانی و خوش‌بینی تو، نسبت به آنها نباشد، زیرا مسئولان کارگردان با حالات تصنعی و خوش‌خدمتی در نزد رؤسا و حکمرانان نظر آنها را نسبت به خود جلب می‌کنند و شیفته خود می‌سازند و حال آنکه وراء این خودنمایی چیزی از خیرخواهی برای تو و امانت در کار وجود ندارد (خوب‌بودن افراد در نزد تو معیار نیست) بلکه آنها را به اعمال‌شان و مسئولیت‌هایی که از طرف صالحان قبل از تو به عهده گرفته‌اند بیازمای، آن‌گاه آن را که بهترین اثر در بین عامه مردم داشته و به عنوان امین‌ترین چهره شناخته‌شده انتخاب کن، بدرستی و حقیقت که بکارگیری این روش، دلیل و نشانه خیرخواهی تو برای خدا و نسبت به کسی است که از طرف او مسئولیت پذیرفته‌ای.
بنابراین گزارش کتاب مدیریت علمی، مکتبی از دیدگاه اسلام به قلم عباسعلی اختری از سوی شرکت چاپ و نشر بین الملل منتشر و روانه بازار نشر شده است. از جمله مباحث پرداخته شده در این کتاب می توان به مدیریت چیست؟، مبانی و مسایل عمومی مدیریت، آگاهی به هدف و کار خود، قدرت پیش بینی و آینده نگری و روابط انسانی و مدیریت اشاره کرد.
پایان پیام/
نظر شما