به گزارش خبرنگار گروه اندیشه؛ خبرگزاری شبستان آنچه در ادامه می آید گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر پورامینی، عضو هیأت علمی و مدیرگروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره نقش دعا در مواجهه و مهار بحران هایی نظیر کرونا، سیره اهل بیت علیهم السلام در این باره و توازن میان درمان دارویی با نیایش و دعا است.
همچنان که استحضار دارید در میانه چالش کرونا هستیم و با وجود این که ماه ها از شیوع این ویروس می گذرد اما تب و تاب آن هنوز جامعه را رها نکرده است. از طرفی مدتی است که تقابل و کششی در جهت مقابله با این بیماری وجود دارد برخی بیشتر بر دعا تکیه دارند و برخی بر درمان های مرسوم و روز، آیا این تقابل صحیح است و نقش دعا در این میان چه می تواند باشد؟
زمانی که بلایی چون کرونا یکه تازی کرده و سلامت و حیات آدمی را هدف می گیرد نیازمند وسیله ای برای مغلوب ساختن آن هستیم. دعا به عنوان یک سلاح، توان حفاظت از انسان را دارد ؛ بلاها و خطرات جاری را «رفع» می کند و هم آسیب ها و بلاهای آتی را «دفع » می سازد. پيامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آيا مىخواهيد كه شما را به سلاحى راهنمايى كنم كه شما را از دشمنان نجات مىدهد و روزيتان را زياد مىنمايد؟ عرض كردند: آری ! یا رسول خدا صلی الله علیه و آله. فرمود: تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ / شب و روز، پروردگارتان را بخوانيد زيرا سلاح مؤمن دعاست.
اما همچنان که اشاره کردید درگیر شدن مردم با بیماری های فراگیر از جمله کرونا ممکن است این پرسش را در ذهن ایجاد کند که یک شخص بیمار برای بهبودی خود چه مسیر درمانی را طی کند. آیا به دعا و توسل بپردازد و یا با اعتماد به دانش پزشکی، این مسیر درمانی را دنبال نماید.
در پاسخ باید گفت اصولا قرار دادن دعا و دانش پزشکی در مقابل هم و تصور تقابل میان علم و ایمان، امری گزاف و بیهوده است. به تعبیر آیت الله مطهری، علم و ایمان متمم و مکمل یکدیگرند و هر دو به انسان امنیت می بخشند. علم امنیت برونی می دهد و ایمان امنیت درونی؛ علم در مقابل هجوم بیماری ها، سیل ها ، زلزله ها و طوفان ها ایمنی می سازد و ایمان در مقابل اضطراب ها، تنهایی ها، احساس بی پناهی ها و پوچ انگاری ها انسان را نجات می دهد و از این رو نیاز انسان به علم و ایمان توأما مورد توجه همگان است.
هر بیمار وظیفه دارد روند درمان پزشکی خود را به خوبی و دقت پیگیری کند زیرا دنیا بر نظام سبب و مسبب استوار است و خداوند بهبودی و درمان مریض را در طبیب و دارو قرار داده است.
کارکرد نظام سبب و مسبب را بیشتر باز می کنید؟
ببینید در نظام طبیعت قوانینی حاکم است و خداوند خواست خود را در اجرای این نظام و قوانین جاری می کند. اگر با نگاه سبب سازي نگریسته شود، نقش درمانی پزشک نیز معنا می یابد و این که او وسیله ای برای درمان است؛ هر چند که از نظر واقع، درمان و شفا از خدا است و خداوند اثر درمانی را در دارو نهاده است؛ آنگونه که امام صادق علیه السلام از این اصل جاری در هستی یاد می کند: «أَبَى اللَّهُ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَابِ / خداوند هر چيز را جز از راه اسباب طبيعى آن عملى نمىسازد ». بنابراین فردی که بیمار می شود باید به پزشکی که مظهر صفت شافی خدا است، مراجعه کند و نسخه درمانی او را به دقت عمل کند و شفا را از خدای طلب کند.
پيامبرى از پيامبران بيمار شد و گفت: درمان نمىكنم تا آن كس كه درد داده است درمانم كند. خداى متعال به او وحى كرد كه «تو را شفا ندهم تا دارو بخورى كه درد از منست و دارو نيز از من»، آن پيامبر آنگاه به مداوا پرداخت و بهبود یافت.
رفتار رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در مواجهه با بیماری ها چگونه بود؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بر درمان طبیعی چنین توصیه فرمود: «تداووا! فإنّ اللَّه عز و جل لم ينزل داء، إلّا و أنزل له شفاء / درمان كنيد! كه خداى بزرگ دردى نمىفرستد مگر اينكه براى آن دارویی برای شفا مىفرستد» سیره معصومین علیهم السلام به وقت بیماری، رعایت دستورات طبی یا حتی مراجعه به طبیب بوده است. آنان همزمان با درمان، از دعا و توسل نیز بهره می جستند.
اگر بخواهیم در ابتلا به بیماری ها روند درمان تسریع داشته باشد چه رویکردی را باید دنبال کنیم؟
همزمان با درمان طبیعی، از «دعا و توسل» نیز نباید غفلت کرد؛ هر گونه می توان خدا را صدا کرد و با او انس گرفت، با هر کیفیت می توان از فقر و درماندگی خویش لب به سخن گشود و با دعا کردن در پی درمان بی چارگی شد. خداوند می شنود و اجابت می کند، همچنان که فرمود: وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادي عَنِّي فَإِنِّي قَريبٌ أُجيبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْيَسْتَجيبُوا لي وَ لْيُؤمِنُوا بي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ / و هر گاه بندگان من، از تو درباره من بپرسند، (بگو) من نزديكم، و دعاى دعاكننده را- به هنگامى كه مرا بخواند- اجابت مىكنم، پس (آنان) بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند، باشد كه راه يابند.
باید به این باور رسید که خداوند «قادر» بر برآورده ساختن درخواست ها و حاجت هاست؛ این باور، هر حاجتمندی را برای نیل به خواستش امیدوار می سازد. این اعتقاد مانند یک معامله است. اگر آدمی بداند طرف معامله اش قدرت بر تسلیم و تحویل آنچه بر عهده اوست دارد، در او میل و رغبت ایجاد مىشود كه دست به آن معامله بزند، همچنان كه اگر بداند طرف معاملهاش اين قدرت را ندارد اقدام نخواهد كرد. به همين خاطر مىبينيد كه مردم از معامله با افراد ورشكسته پرهيز مىكنند.
گاه افراد با این نگاه که بارها دعا کرده ام و بی فایده بوده و به نتیجه نرسیده ام از دعا دوری می جویند. دیدگاه تان در این باره چیست؟
اجابت دعا در گرو شرایطی است. افزون بر سماجت بر دعا، دادن صدقه، تکرار دعا و سپردن تمام امور به خداوند، توبه و استغفار در رتبه نخست جای دارد. از توسل به معصومین (ع) هم نباید غفلت داشت که تاثیر بسزائی در رفع و دفع بلا خواهد داشت.
نظر شما