به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، زیارت قبور ائمه یکی از مسلمات فرهنگ شیعه است که قابل انکار نیست. شیعیان به دلیل تعلق خاطری که به امامان معصوم خود دارند، مرتب به زیارت می‌روند و بیش از همۀ مکان‌های زیارتی، به کربلا می‌روند. در طول تاریخ، حرم حسینی همواره ملجأ و مأوای شیعیان بوده و هست.
شیعیان از گذشته تاکنون در هر شرایطی به زیارت کربلا رفته و می‌روند؛ سختی و مشقت و حتی خطرات سفر را به جان می‌خرند؛ وقتی مصمم می‌شوند، هر مانعی را کنار می‌زنند تا به هدف برسند. به‌غیر از مناسبت‌های ویژه که روز زیارتی مخصوص سیدالشهداست، در سایر زمان‌های سال نیز زائران متعددی به کربلا می‌روند؛ چرا که زیارت کربلا شناسنامۀ شیعه است و این زیارت به ویژه در ایام اربعین حسینی از سال های بسیار دور در تاریخ شیعه نمود داشته و در سال های اخیر رنگ و بوی جدی تری به خود گرفته است.
رهبر معظّم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، صبح روز 31 شهریور ماه در مراسم تجلیل از یک میلیون پیشکسوت دفاع مقدس که به صورت ویدئوکنفرانسی برگزار شد، در خصوص پیاده‌روی اربعین حسینی تصریح کردند: رفتن به پیاده‌روی اربعین فقط متوقف به صلاحدید ستاد ملی مبارزه با کروناست.اگر گفتند نه، که تا الان گفته‌اند نه؛ همه باید تابع و تسلیم باشند.
به هرحال ما وظیفه داریم که گوش به فرمان ولی فقیه زمان باشیم و امسال همانطور که ایشان فرمودند، برنامه پیاده روی برای اربعین نداشتیم، اما عدم حضور ما در کربلای معلا و در پیاده روی بزرگ اربعین حسینی هرگز نباید به معنای فراموش کردن این روز بزرگ و کم شدن شور و اشتیاق ما نسبت به عزاداری و عرض ارادت باشد.
به همین مناسبت در آستانه اربعین حسینی با یکی از مسؤولان حوزه فرهنگی اربعین و از فعالان عرصه زیارت گفت‌وگویی ترتیب داده ایم، ایشان حجت الاسلام والمسلمین «حمید احمدی» رئیس کمیته فرهنگی آموزشی ستاد مرکزی اربعین حسینی، رئیس مؤسسه فرهنگی هنری رواق تاریخ و اندیشه معاصر و همچنین پژوهشگر حوزه حج و زیارت هستند.
متن گفت‌وگوی یاد شده به این شرح است:
در ابتدا بفرمایید، دلیل اهمیت اربعین و زیارت امام حسین(ع) در این روز چیست؟
ابتدا جا دارد که عرض تسلیت و تعزیت داشته باشم، فرارسیدن سالروز اربعین حسینی را خدمت امام زمان(عج)، رهبر معظم انقلاب و عموم مخاطبان این رسانه ارزشمند.
اهمیت اربعین را اگر بخواهیم در فرهنگ شیعه بیان کنیم باید بگوییم که اربعین در حقیقت مکمل و متمم نهضت عاشوراست و اگر اربعین و هنر اهل بیت(ع) از جمله امام زین‌العابدین(ع) و حضرت زینب کبری(س) نبود، قطعا قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا به کمال نمی رسید.
اربعین و حرکت امام سجاد(ع) و حضرت زینب کبری(س) عاشورا را زنده نگه داشت
در حقیقت مدیریت حضرت زینب کبری(س) و امام سجاد(ع) در ادامه نهضت عاشورا و این که این قیام را تا روز اربعین حسینی شهر به شهر و منزل به منزل گسترش دادند، در فرهنگ شیعه جایگاه بزرگی دارد.
همچنین در تاریخ بیان شده که روز اربعین روز ورود اهل بیت(ع) به کربلای معلا و الحاق سرهای مطهر به بدن های مطهر شهدا و از جمله دفن سر مبارک امام حسین(ع) به دست حضرت سجاد است و بعد از آن زیارت نامه و آداب مخصوصی که برای این روز از سوی اهل بیت(ع) به ویژه امام صادق(ع) مطرح شده اربعین را جایگاه ویژه تری می بخشد.
این مسأله تا جایی اهمیت دارد که در كتاب «إقبال»، سيّد بن طاووس با إسنادش به أبي‌جعفر طوسي، و او با إسنادش به امام حسن عسکری(ع) روايت مي‌كند كه آن حضرت فرمودند: »عَلاماتُ المؤمنِ خَمسٌ: صَلَواتُ إحدي و خَمسينَ، و زيارةُ الأربعينَ، و التَّخَتُّم بِاليَمينِ، و تَعفيرُ الجَبينِِ، و الجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» به این معنا که نشانه‌هاي مؤمن پنج چيز است: اوّل: نماز پنجاه و يك ركعت (واجب و نافله در طول شبانه روز). دوّم: زيارة اربعين حضرت سيّد الشّهداء عليه السّلام. سوّم: انگشتر در دست راست نمودن. چهارم: پيشاني بر خاك گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم الله الرّحمن الرّحيم در نمازهاي جهريّه (صبح، مغرب و عشاء).
زيارت حضرت سيّد الشّهداء در روز اربعين از مختصّات شيعه مي‌باشد، و امام حسن عسكري عليه السّلام آنرا بعنوان شعار و علامت شيعه بيان فرموده‌اند. چنانچه سر بر خاك گذاردن، و بسم الله را بلند گفتن، و نوافل را طبق دستور أئمّه معصومين عليهم السّلام بجاي آوردن، و انگشتر در دست راست نمودن نيز از اختصاصات شيعه است.
چرا اربعین جزو هویت شیعه شمرده می‌شود؟
ببینید همانطوری که گفتیم اربعین در حقیقت پیام آور قیام عاشورا و ادامه نهضت حسینی است، همچنانکه رهبر معظم انقلاب آن را یک رسانه بزرگ و قدرتمند برای عاشورا عنوان کردند و علمای دین نیز این روز را در عداد روزهای بزرگ و با اهمیت سال می شمارند و آن را گرامی می دارند.
ایشان سال گذشته این مطلب را یادآور شدند که «اربعینِ اوّل، رسانه‌ی پُرقدرت عاشورا است. از روز عاشورا تا روز اربعین چهل روزِ فرمانروایی منطقِ حق در میان دنیای ظلمانی حاکمیّت بنی‌امیّه و سفیانی‌ها بود. رسانه‌ی حقیقی یعنی فریاد زینب کبریٰ، فریاد حضرت سجّاد... امروز هم در دنیای پیچیده‌ی پُرتبلیغات و پُرهیاهویی که بر بشریّت حاکم است، این حرکت اربعین، یک فریاد رسا و یک رسانه‌ی بی‌همتا است».
هویت خواهی شیعه، انباشت عطش زیارت، هم‌پوشانی رسانه ای و سایر موارد را از جمله استقبال مردم از راهپیمایی اربعین به شمار می رود و با وجود همه تهدیدهای که در سال‌های اخیر از سوی داعش وجود داشت، علل‌های مختلفی سبب ترغیب و ترویج مردم در این راهپیمایی شده است که ضرورت دارد پژوهشگران و محققان و نویسندگان در این باره بیشتر تحقیق کنند.
حضور در مراسم اربعین منحصر به یک ملت و یک کشور و اهالی یک مذهب نیست
حضور در این مراسم تنها به عراقی‌ها منحصر نمی‌شود، بلکه افزون بر شیعیان و سایر ادیان هم در این راهپیمایی حضور دارند. اشتراک بین شیعیان، سادگی بی آلایش بودن، قرابت فرهنگی میان ایران و عراق، مناسک فراجنسیتی، فراسنی، فراقومی، و فرامذهبی از جمله دلایل استقبال مردم از راهپیمایی اربعین است، در حقیقت اربعین، مناسک چند وجهی است، هم افزایی رسانه ای خیلی موثر بوده است، بازنمایی هویت شیعی، اربعین و تعلیق امر روز مرگی نیز از دیگر دلایل این حضور به شمار می‌آید.
از برنامه های کمیته فرهنگی ستاد مرکزی اربعین حسینی برای امسال بگویید.
ما امسال از ماه ها قبل به دلیل شیوع کرونا و این که احتمال عدم برگزاری مراسم را می دادیم، برنامه هایی را به ویژه در فضای مجازی با همکاری نهادهایی از جمله صدا و سیما، شورای تبلیغات اسلامی و نهاد نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت برگزار کردیم، چراکه همانطور که می دانید کمیته فرهنگی ستاد مرکزی اربعین حسینی دارای 28 عضو از اصلی ترین مسؤولان نهادهای فرهنگی کشور هستند.
برگزاری همایش های ملی و بین المللی در فضای مجازی
ما چندین همایش بین المللی با حضور اندیشمندانی از سراسر جهان و از پنج قاره برگزار کرده ایم که این برنامه ها همچنان در حال ادامه است و تا پایان ماه صفر نیز ادامه خواهد داشت، چراکه اعتقاد داریم اربعین یک حرکت بزرگ فراملی، فرامذهبی و فرا سنّی است و به همه گروه های فردی و اجتماعی در هر سن و سالی تعلق دارد.
به عنوان نمونه با همکاری مدیریت امور بانوان کمیته فرهنگی اربعین همایشی با همکاری عتبه حسینی و عباسی و همچنین امور دانشگاهیان برگزار کردیم و سلسله برنامه هایی با عنوان «تربیت فاطمی و حماسه عاشورا» در همین راستا داشتیم که در فضای مجازی و با حضور اندیشمندان مختلف برگزار شد.
بنابراین بخشی مهمی از برنامه های امسال در فضای مجازی برگزار شد، این بخش عمدتا شامل همایش‌ها و وبینارها است، در این حوزه تاکنون همایش‌های اربعین و دفاع مقدس، اربعین و بانوان نقش آفرین در مقاومت، همایش بین‌المللی امام سجاد(ع) و استمرار نهضت حسینی، همایش ملی مجازی فعالان عرصه اربعین، کنگره علمی «زیارت اربعین» و... برگزار شده است.
محافل شعرو ادب تحت عنوان شب شعر اربعین با حضور شعرای کشورهای مختلف خواهیم داشت، همچنین درحوزه کودک و نوجوان نیز به سبب تقارن هفته کودک با ایام اربعین حسینی، پویشی تحت عنوان «مسافران کشتی نجات» را مد نظر قرار دادیم و انشاءالله فردا پنجشنبه نیز همایش «امام حسین، محور همگرایی امت» که با همکاری مجمع تقریب مذاهب و با سخنرانی مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سبحانی و اندیشمندانی از مذاهب اسلامی برگزار می‌شود که این برنامه از ساعت 20 تا 22 به صورت مستقیم از سایت الاربعین پخش خواهد شد.
دعوت از اندیشمندان مذاهب و ادیان مختلف در سراسر جهان
همایش های مذهبی نیز در شبه قاره، غرب آسیا، شرق آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین، اروپا و امریکا، به صورت مجازی برگزار می شود. این همایشی در حوزه اروپا و امریکا، با همکاری خانه ایرانیان، پنج شنبه گذشته، با حضور اندیشمندان ای ایران، آلمان و عراق برگزار و در همه این همایش‌ها، اندیشمندانی از کشور ای مختلف، رهبران ادیان و مذاهب و شخصیت‌های فرهنگی از حوزه ها، مراکز آموزشی و رسانه‌ای حضور دارند.
بر اساس تفاهم نامه‌ای که با همکاری سازمان زندان‌ها، برای زندانیان سراسر کشور، در روز اربعین، قرائت زیارت اربعین، روایت گری، پرده خوانی و کمک به خانواده‌های آنان، از جمله دیگر برنامه های اربعین امسال بود، البته این ها بخشی از برنامه هایی بود که اعلام کردیم هرچند در برگزاری آنها ما میزبان بودیم و نهادها و مراکز مختلفی با ما همکاری کردند.
آیا محرومیت ما از حضور در مراسم اربعین به دلیل شیوع کرونا، از شور و اشتیاق ما می کاهد؟
بله همانطور که شما فرمودید، خیل زیادی از عاشقان حسینی از سراسر جهان و از کشور عزیزمان ایران برای زیارت اربعین و حضور در مراسم بزرگ راهپیمایی اربعین شرکت می کردند که امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا این مسأله برای کشور ما مقدور نیست، اما به عقیده من چند نکته در این جا قابل اهمیت است.
سال های قبل هم 95 درصد مردم در کشور خودمان عرض ارادت می کردند
اولا سال قبل از کشور ما هرچند جمعیت بسیار زیادی تا حدود سه و نیم میلیون نفر در راهپیمایی اربعین شرکت کردند ولی این رقم با وجود زیاد بودند کمتر از پنج درصد جمعیت کشور می‌شود، بنابراین در سال های قبل هم حدود 95 درصد جمعیت کشور از داخل مرزهای ایران عشق و ارادت خود را به سالار شهیدان ابراز می کردند که این مسأله امسال برای همه مردم ما اتفاق افتاده است.
به هرحال این حسرت بر دل ما مانده است که به دلیل شرایط کرونایی ویژه ای که در آن هستیم نتوانستیم در مراسم اربعین شرکت کنیم، اما این مسأله نیز حائز اهمیت است که همین محرومیت ما از زیارت حضوری، شور و اشتیاق و علاقه ما برای ابراز ارادت از راه دور بیشتر می‌کند و ما امسال به عقیده خودم بهتر از سال های قبل می توانیم به آن حضرت اظهار ارادت کرده و به ایشان نزدیک شویم.
چه پیشنهادی دارید برای مردمی که از قافله عشق جامانده اند و دلشان می خواهد اربعینی باشند؟
حضور در راهپیمایی بزرگ اربعین حسینی در وجود همه ما باعث به وجود آمدن یک نشاط معنوی قوی می شد که ما امسال باید این نشاط معنوی را با زیارت از راه دور حفظ کنیم، چراکه همانطور که گفتیم حدود 95 درصد مردم در سال های قبل هم حضورا به زیارت امام حسین(ع) مشرف نمی شدند.
تعطیلی زیارت امام حسین(ع) بی سابقه نیست
اتفاقا در طول تاریخ سابقه دارد که در دوره های مختلف مردم از زیارت امام حسین(ع) محروم بوده اند، از این رو جا دارد که امسال از خانه های خودمان با توسل عمیق و التجا و تضرع به محضر آن حضرت و قرائت قرآن ایشان را واسطه رفع بلاها و مشکلات قرار بدهیم و از خدا بخواهیم تا همه این موانع را از سر راه زیارت امام حسین(ع) بردارد.
کار دیگری که مردم عزیز ما می‌توانند انجام بدهند، شرکت در برنامه های کمک مؤمنانه است، وقتی شما به عنوان یک شیعه و محب امام حسین(ع) از یک فرد نیازمند دستگیری می کنید و نیاز او را در حد توان برطرف می کنید که لزوما هم مالی نیست، قطعا در این اربعین حسینی دل امام حسین(ع) را به دست آورده اید و می توانید اربعینی باشید.
انشاءالله همانطور که از قبل اعلام شده صبح فردا ساعت 10 صبح همه ما از خانه های خودمان زیارت اربعین امام حسین(ع) را می خوانیم و با پای دل راهی کربلا می شویم، هرچند در برخی مناطق در برخی بقاع متبرکه و امام زادگان نیز قرار شده تا زیارت اربعین در کمال رعایت پروتکل های بهداشتی خوانده شود.
متشکریم از این که فرصت خود را در اختیار خبرگزاری شبستان در استان قم قرار دادید.
بنده هم از شما و سایر عزیزانی که تبلیغ اربعین و فرهنگ حسینی را از طریق فضای مجازی و رسانه های خود دنبال می‌کنند، تقدیر و تشکر دارم و امیدوارم که هر روز بیش از گذشته توفیق خدمت گذاری به دین را داشته باشید.
نظر شما