سیره نبوی در ارتباط با کودکان

خبرگزاری شبستان: برای ما بسیار اهمیت دارد که بدانیم پیامبر اکرم (ص) با کودکان چطور رفتار می کردند؛ پیامبر اکرم (ص) که یک مربی حکیم و دوراندیش و الگویی تمام عیارهستند، با کودکان رفتاری فوق العاده جذاب داشتند که برای هر کسی شنیدن و تصویر کردن آن بسیار شورانگیز است. ایشان به بچه ها با این بینش می نگریستند که سازنده زندگی آینده بشر هستند و بنیان های شخصیتی آنها در حال شکل گیری است. محبتی فوق العاده و نگاهی بسیار عمیق نسبت به آنها داشتند. در تاریخ نمونه هایی زیبا ثبت شده است که پیامبر اعظم (ص) با بضی از بچه ها که روبرو می شدند، برای آنان دعا می کردند و این مرسوم شده بود. خانواده ها می دانستند باید بچه های خود را خدمت پیامبر اکرم (ص) بیاورند، حضرت هم بچه های آنها را می گرفتند و در آغوش خود می نشاندند و دست به سر بچه ها می کشیدند. گاهی اوقات پیامر اکرم (ص) در کوچه ها و معابر عمومی با بچه ها روبرو می شدند، برای آینده آنها دعا می کردند. متن زیر گزیده ای ازکتاب "سیاحت جمال" را منتشر می کنیم.

سیره نبوی در ارتباط با کودکان

درباره عبدالله بن جعفر نقل کرده‌اند: وقتی پیامبر اکرم (ص) با او روبرو شدند، فرمودند: ان‌شاءالله خدای متعال به تو کسب و کار و تجارتی خوب دهد؛ اتفاقا همین‌طور هم شد و او بعدها در زندگی خود در وضعیت بسیار مطلوب مالی قرار گرفت.

محبت همراه با احترام

رفتار پیامبر اکرم (ص) با کودکان علاوه بر اینکه از محبت آکنده بود، در هاله‌ای از احترام و بزرگداشت هم قرار داشت. پیامبر اکرم ضمن اینکه معتقد بودند باید بچه‌ها را از محبت سیر کرد، می‌فرمودند: وقتی استعدادهای بچه شکوفا می‌شود که در دوران کودکی خود محبتی کامل را از طرف پدر و مادر و بزرگ‌ترها ببیند. در عین حال رفتار ایشان با بچه‌ها از احترام و بزرگداشت آکنده بود. ایشان معتقد بود که با گرامی داشتن بچه‌ها می‌توان آنها را با شخصیتی نیکو بار آورد زیرا آدم‌هایی که احساس شخصیت نیکو می‌کنند بعدها می‌توانند از نیروهای خود کاملا بهره ببرند. نمونه‌های زیبا هم در این زمینه وجود دارد، مثلا پیامبر اکرم به بچه‌ها سلام می‌کردند البته سلام‌کردن به بزرگ‌ترها سیره عمومی مسلمان‌ها بود و این را پیغمبر اکرم (ص) بین آنها مرسوم کرده بودند ولی مسلمانان با کمال تعجب می‌دیدند پیغمبر اکرم به بچه‌های کوچک هم سلام می‌کنند و در سلام‌کردن نسبت به آنها پیشی می‌گیرند و جالب‌تر اینکه می‌فرمودند می‌خواهم این روش، بعد از من تبدیل به سنتی شود که به آن همواره عمل گردد.

در سیره نقل شده است که پیغمبر اکرم (ص) از بعضی از بچه‌ها استقبال می‌کردند و در مقابل آنها بلند می‌شدند. درباره امام حسن و امام حسین و حضرت زهرا نقل شده است که وقتی آنها وارد می‌شدند گاهی حضرت در برابر ایشان برمی‌خواستند و آنها را در آغوش می‌گرفتند، می‌بوسیدند و آنها را با احترام در جایی نزدیک به خود می‌نشاندند. ایشان امام حسن و امام حسین را خیلی و حتی بچه‌های سایر مردم را گاه‌گاهی بر دوش خود می‌نشاندند و به آنها می‌گفتند چه مرکب خوبی برای شما پیدا شده است و البته چه سواران خوبی هم هستید! این احترام تا آنجا بود که گاهی پیامبر اکرم بچه‌ها را بر مرکب خود می‌نشاندند و بچه‌ها مسافتی را با حضرت مسافرت می‌کردند و این اتفاقات نقل مجالس بچه‌ها بود و خاطرات خود را از پیغمبر اکرم نقل می‌کردند. یکی می‌گفت پیامبر من را در آغوش گرفتند، دیگری می‌گفت حضرت برای من دعا کردند و دیگری می‌گفت حضرت مرا بوسیدند، دیگری می‌گفت من با حضرت هم‌سفر شدم. اینها همه خاطراتی شیرین بود که در ذهن بچه‌های مدینه ماندگار شد و چقدر بچه‌ها با مرور این خاطرات احساس کمال می‌کردند.

رعایت حقوق کودکان حتی در حال عبادت و بندگی پروردگار

اولا فراخوانی بچه‌ها در سنین هفت سالگی به نماز و آماده‌کردن تدریجی آنها برای انجام مراسم بندگی در پیشگاه پروردگار متعال از جمله سنت‌های پیامبر اکرم بود. گاهی دیده می‌شد ایشان نماز خود را طولانی‌ می‌کردند و بعدا معلوم می‌شد امام حسن یا امام حسین وقتی پیامبر اکرم در سجده بودند بر دوش ایشان سوار بودند و پیامبر اکرم مقداری منتظر می‌ماندند تا بچه‌ها لذت ببرند، آن‌گاه به آهستگی برمی‌خاستند به شکلی که بچه‌ها هم آسیب نبینند. گاهی هم در نماز جماعت صدای گریه کودکی باعث می‌شد پیامبر اکرم نماز خود را کوتاه کنند، مردم می‌پرسیدند یا رسول‌الله، چرا نماز این قدر کوتاه شد و حضرت می‌فرمودند آنچه باعث شد نمازم را کوتاه کنم صدای گریه آن بچه بود که حتما به مادر خود و مراقبت از طرف والدین خود نیاز داشت.

بازی با کودکان

بازی با بچه‌ها هم نشانه نوعی محبت است و هم در عین حال، نشانه احترام به بچه‌هاست. در واقع یکی از روش‌های بسیار خوب برای احترام‌گذاشتن به بچه‌ها، هم‌بازی‌شدن با آنهاست و شنیدنی است که نمونه‌هایی بسیار از بازی‌کردن رسول خدا با بچه‌ها، چه در محیط منزل و چه در کوچه‌ها سراغ داریم که نمونه مشهور آن این‌طور نقل شده است که مردم در مسجد منتظر نماز بودند، دیدند پیامبر اکرم دیر کردند، وقتی بلال سراغ پیامبر اکرم آمد، دید حضرت در کوچه نشسته‌اند و تعدادی از بچه‌ها با حضرت مشغول بازی هستند، حضرت فرمودند ای بلال، من شتر این بچه‌ها هستم، اگر می‌توانی من را بخر، آزاد کن و همراه خود به مسجد ببر!

این نوع احترام نسبت به بچه‌ها و آن محبت معجونی می‌شود که مایه اصلی تربیت نسل آینده است و ما می‌توانیم به شایستگی از وجود مقدس پیامبر اکرم در این موارد درس بگیریم.

توصیه‌های رسول گرامی اسلام درباره کودکان

حضرت همواره مردم را درباره کودکان به این امور سفارش می‌کردند:

1. دوستی‌کردن با کودکان: می‌فرمودند بچه‌ها را دوست داشته باشید و به آنها محبت کنید.

2. احترام به کودکان: درباره احترام به آنها تعبیر اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم جزو تعابیر شناخته‌شده پیغمبر است، می‌فرمایند به بچه‌هایتان احترام بگذارید. آن‌گاه، آداب شایسته را به آنها بیاموزید.

3. رعایت عدالت بین فرزندان: ایشان نسبت به رعایت عدالت بین بچه‌ها، تأکیدی فراوان می‌کردند و می‌فرمودند اگر این فرزند خود را می‌بوسید، حتما آن دیگری را هم ببوسید و به او توجه کنید و اگر برای فرزندتان هدیه‌ای می‌خرید، برای دیگری هم به همین ترتیب هدیه بخرید.

4. رعایت رفتار و گفتار در مقابل کودکان: ایشان سفارش می‌فرمودند که در برابر بچه‌ها رفتارهای سبک نکنید چون آنها رفتارهای شما را کاملا ثبت می‌کنند.

5. حضرت فرمودند هرگز به بچه‌ها دروغ نگویید و به عهدی وفا کنید که با آنها بسته‌اید.

6. ایشان سفارش می‌کردند به بچه‌ها برای ابراز تمایلات و شادمانی‌شان میدان دهید.

بنابراین گزارش، کتاب سیاحت جمال سیری درسیره اخلاقی و عملی پیامبر اکرم (ص) به قلم محمد جواد حاج علی اکبری از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی روانه بازار نشر شده است. از جمله موضوعات پرداخته شده در این کتاب می توان به "منش های فردی"، "روش های بندگی " و "واکنش های اجتماعی" اشاره کرد.

پایان پیام/