جایگاه فلاسفه در جامعه ایران از نظر مادی مورد بررسی قرار گرفت

به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر محمد جعفری هرندی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی، با ارائه مقاله ای تحت عنوان «دانش و خواسته در جامعه ایران» در همایش «ابن سینا و فلاسفه اسلامی» که به همت بیناد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی با بیان اینکه او در این مقاله به جایگاه فلاسفه در جامعه ایران از نظر مادی پراخته است، اظهار داشت: دانش ها در ظرف زمان و صرف نظر از اعتبار اصلی و اهمیت اصولی آنها در بازار عرضه و تقاضایی که در قبال آن مالی پرداخت می شود، متفاوت بوده اند و هستند.

جعفری بر این باور بودکه علم دین که عمدتا در کلام و فقه متبلور است، همواره پرطرفدار بوده و مردم مومن به خاطر باور به خدا و ترس از دوزخ و امید دستیابی به خلد برین حاصل دسترنج خود را به راحتی برای آن صرف کرده و به همین جهت عالمان دینی، که باید فقیهان را نمایندگان عملگرای آنان دانست، از لحاظ مالی همواره متکی به مردم بوده و هستند.

وی با اشاره به اینکه نه تنها فقیهان بلکه عارفان و صوفیان نیز با اتکا به باور مریدان خود امور مالی خود را تدبیر می کنند، گفت: این وضع مخصوص جامعه اسلامی نیست و در تمام جوامع دینی رواج دارد. در جهان مسیحیت به ویژه مسیحیت غربی که عمدتا کاتولیک هستند کلیسا و در رأس آن پاپ از حق عضویت افراد در کلیسا تأمین مالی می شوند تا به آن حد که واتیکان یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان محسوب می شود.

جعفری با اشاره به اینکه دیرها در فرانسه، آلمان و ایتالیا به نسبت قدمتی که دارند صاحب ثروت شده اند، ادامه داد: در این میان عالمان غیر وابسته به حوزه دین از داشتن ثروت محروم بوده مگر اینکه حاکم یا امیری آن ها را تحت حمایت خود قرار دهند. این گونه دانشمندان را می توان به اقشار مختلفی تقسیم کرد.

وی با بیان اینکه از میان این عالمان، فلاسفه موقعیت ویژه ای دارند که تنها به معقولات می پردازند و منقولات را بدون برهان نمی پذیرند ، ادامه داد: از سویی دیگر نظریاتشان چون به حوزه عمل در می آمد، چه بسا با باور مردم ناسازگار و احیانا نافی آن می شدند و اگر چنین باوری باور دینی بود مسئله حاد می شد.

جعفری معتقد بود که دانشمندی که با خردورزی در ارتباط است از عوام فاصله می گیرد. وی در همین باره افزود: چرا که رأی آن ها با رأی مردم سازگار نخواهد بود و این گونه دانشمندان دچار آزار و اذیت و حتی تهدید به مرگ هم می شدند؛ چرا که جز اندیشه و تفکر متاعی برای عرضه نداشتند.

وی با اشاره به اینکه هراندازه اندیشه خالص تر می شد دست محقق از مال دنیا بیشتر تهی گردید، ادامه داد: نگرش به وضع عالمان دینی و فلاسفه نشان می دهد که علما علاوه بر حمایت حکام از حمایت مردم نیز برخوردار بودند، اما حکام برای مشروعیت بخشیدن به تشکیلات خود به دین روی می آورند.

جعفری آموزه های فلسفی در حوزه اسلامی را وقتی ادامه دهنده حیات خود معرفی کرد که سرانجام بتوانند در خدمت اثبات عقاید قرار گیرند. وی در این باره گفت: تازه در این زمان هم چندان با روی خوش قشریون مواجه نمی شد و گرنه در حالت بیطرفی به ندرت امکان ادامه حیات می یافت.

وی با بیان اینکه فیلسوف در حوزه نظریه پردازی و عمل از پشتیبانی برخوردار نیست، اظهار داشت: وقتی افکار فیلسوف جامه عمل می پوشند با ضدیت جامعه عمومی رو به رو می شود. چه بسا فیلسوفانی که از بی توجهی مردم نالیده اند.

جعفری آنچه را که بوعلی عزیز دستگاه زمان خود گرداند را تبحر وی در طب دانست و گفت: وقتی فقیهان و صوفیان و عارفان در مدرسه و خانقاه و زاویه و تکیه به اتکای کمک مردم معتقد با خیال راحت در پی کار خویش بوده اند، فلاسفه ناچار می شدند یا به نحوی تحت لوای اینان به خردورزی خود ادامه دهند و یا تن به محرومیت و انزوا بدهند.

گفتنی است همایش ابن‌سینا و فلسفه اسلامی به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن تلاش وزارت تعاون با حضور اندیشمندان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه فلسفه در 26 و 27 مهر برگزار می شود.

پایان پیام /