حجت الاسلام «مهدی فیروزی» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با تبیین نظریه «عدالت حقوقی در اندیشه مهدویت» اظهار داشت: برقراری عدالت در جامعه بشری و زندگی بر مدار مناسبات عادلانه و نیز چگونگی تحقق عدالت در تمام ابعاد آن، همواره یکی از مهمترین دغدغه‌ها و آرزوهای بشر در طول تاریخ بوده و هست.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه این مسئله در صدر اهداف انبیاء و مصلحان اجتماعی قرار داشته است، گفت: بر همین اساس، ادیان و مکاتب گوناگون در پی یافتن راه‌حلی برای این مسئله برآمده‌اند، اما به طور کلی در تبیین مفهوم عدالت باید گفت، عدالت دربرگیرنده مفاهیمی همچون اعتدال، میانه‌روی، مساوات، تناسب و موزون بودن است که همه این امور در صورتی که «هر چیز در جای خودش قرار گیرد و هر ذی‌حقی به حق خود برسد»، حاصل می‌شود.
وی افزود: بنابراین، عدالت در پی آن است که هر چیزی در جایگاه متناسب خود قرار گیرد به گونهای كه سهم مناسب و شایسته خود را دریافت كند و به حق و سهم دیگران تجاوز نكند.
حجت الاسلام فیروزی در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به شاخصه‌های تفکر مهدوی افزود: یکی از ویژگی‌های اندیشه مهدویت و جامعه منتظَر، برقراری عدالت در تمام ابعاد آن و از جمله عدالت حقوقی است.
وی اضافه کرد: مؤلفه‌های عدالت حقوقی در اموری همچون حاکمیت قانون، عدالت در قانونگذاری، قوانین عادلانه، اجرای عادلانه قوانین، توازن و تناسب حقوق و تکالیف، تساوی در مقابل قانون، ساختارهای حقوقی عادلانه، حاکمان عادل و حکمرانی عادلانه، دادرسی و قضاوت عادلانه، مجازات عادلانه و مانند آن ظهور و بروز می‌کند.
این پژوهشگر فقه و حقوق با تأکید بر این که برای تحقق عدالت حقوقی باید بر تمام مناسبات اجتماعی قانون حاکم باشد، یادآور شد: علاوه بر این، قانون باید عادلانه وضع شود بدین معنا که وضع قانون نباید به نفع یک طبقه، گروه یا افراد خاص باشد و برای آنان موقعیت‌های ویژه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و مانند آن ایجاد کند، بلکه نفع قانون باید همه شهروندان را در برگیرد و باعث ایجاد تبعیضات ناروا در جامعه نگردد، ضمن اینکه در اجرای قانون نیز همین معیارها مدنظر قرار گیرد.
وی تصریح کرد: یکی از مؤلفه‌های عدالت حقوقی، وجود حاکمان عادل و حکمرانی عادلانه است، عدالت ضمن اینکه معیار مشروعیت حکومت است، معیار مشروعیت حاکمان نیز محسوب می‌شود. بر همین اساس، مقام معظم رهبری در اهمیت و جایگاه بحث عدالت در حکومتها معتقد است: «عدالت معيار حق و باطل حكومتهاست؛ يعنى در اسلام اگر چنانچه شاخص عدالت وجود نداشت، حقانيت و مشروعيت [حکومت] زير سؤال است».
حجت الاسلام فیروزی یادآور شد: رعایت عدالت در عرصه قضایی نیز مستلزم آن است که حکم قاضی عادلانه باشد و همگان در مقابل قاضی یکسان باشند، بنابراین رعایت بیطرفی، انصاف و عدالت در قضاوت بسیار مهم است. علاوه بر این باید برای همگان به طور مساوی، امکان دسترسی به مراجع قضایی وجود داشته باشند و اگر حقی از کسی در جامعه ضایع شد، حکومت این حق را به او برگردانند.
وی با اشاره به شاخصه های عدالت حقوقی در ارتباط با رسیدگی به جرایم گفت: باید با افراد متهم و مجرم نیز به عدالت رفتار شود و رعایت حقوق آنان مدنظر قرار گیرد، از این رو ضمن اینکه هیچ مجرمی نباید از چنبره عدالت و مجازات فرار کند، در مقابل، هیچ مجرمی نیز نباید بیش از استحقاق، مجازات شود، بلکه مجازات مجرم، متناسب با جرم و هنجارشکنی او باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: بنابراین، اگر جامعه و حکومتی توانست این مؤلفه‌ها را در عمل و رفتار خود مراعات نماید، طعم شیرین عدالت را در همه عرصه‌ها، به کام انسان‌های تشنه عدالت خواهد چشاند و این گونه جامعه و حکومتی، مصداق جامعه و دولت منتظِر خواهد بود و جامعه‌ای هم که طعم شیرین عدالت را چشید نه تنها منتظر واقعی خواهد بود، بلکه برای رسیدن به عدل مطلق لحظه‌شماری خواهد کرد.
حجت الاسلام فیروزی با تأکید بر این که بدون تحقق این امور، آرمان عدالت دست نیافتنی خواهد بود، گفت: نظر به لزوم تناسب بین جامعه منتظِر با جامعه منتظَر و نیز اهمیت عدالت حقوقی در تحقق عدالت فراگیر، تحلیل و بررسی مؤلفه‌های عدالت حقوقی و واکاوی آنها در نظریه انتظار از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
نظر شما