خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ تاکنون کسی رمز و رازش را نیافته و نمی توان زمان دقیقی برای جوشش آب چشمه عنوان کرد و گفت، چه زمانی از دل زمین می جوشد و چه زمان دوباره خشک می شود. اما پس از بازدید دریافتم که چشمه در نزد اهالی دهستان «اوشیان» مقدس است و مردم آبش را شفا بخش می دانند. این را می شود از تنه های به‌جامانده درختان بسیار تنومندی دریافت که اطراف «چشمه دمکش» بود و مرا به یاد «شعر آقا دار» شیون فومنی و یا داستان «مرقد آقا» نیما یوشیج، می انداخت.
از مرکز استان گیلان تا روستای «فَکِجوَر» راه زیادی است و اگر هم به محل چشمه رسیدید، معلوم نیست بخت با شما یار باشد و آن روز چشمه از دل زمین بجوشد. اما صبوری می ارزد که یکی از پدیده های عجیب طبیعی گیلان را از نزدیک ببینید که چند سال پیش «سازمان محیط زیست» گیلان آن را به عنوان یک اثر طبیعی ملی معرفی کرد.
برای رسیدن به چشمه دمکش می باید به شهرستان رودسر، بخش چابکسر، دهستان اوشیان بروید. بر سر جاده اصلی چابکسر به سمت رامسر، تابلوی اوشیان زیر پل عابر پیاده راهنمای خوبی است تا به سمت این منطقه ییلاقی بروید. نسیم خنک کوهستان لابه لای باغ های مرکبات می پیچد و سکوت روستای کم جمعیت فکجور را جیرجیرک هایی که لابه لای شاخه های درختان می خوانند، می شکند.
در حاشیه پرچین باغ ها، گیاهان دارویی منطقه قد کشیده اند؛ گزنه، وارنگبو، پلنگ مُشت، پونه کوهی و خاک سلیمه. یکی از اهالی روستا، درباره ویژگی های چشمه دمکش می گوید: آب چشمه بسیار سرد است و در گذشته مردم آب آن را شفابخش می دانستند و اطراف چشمه نذر و نیاز کرده و با بستن پارچه های سبز به شاخ و برگ درختان تنومند اطراف چشمه و روشن کردن فانوس، برای برآورده شدن حاجات دعا می خواندند.
علی عباسپور می افزاید: چشمه دمکش گاهی خشک می شود و گاهی پرآب و معلوم نیست چه زمانی پرآب می شود. فقط هر زمان که نسیم خنکی از پای درخت افرایی که گودال چشمه زیر آن است، بوزد؛ می فهمیم که بعد از آن آب چشمه راه می افتد.
خوشبختانه مسیر دسترسی به چشمه در طول مسیر تابلوگذاری شده و انتهای مسیر، سراشیبی تندی است که به بستر رود نزدیک می شود. پیش از رفتن به منبع چشمه دو باغ هست که می توان با پرداخت ورودی خودروی خود را پارک کنید.
برای رسیدن به منبع چشمه، مسیر زیادی نیست. چشمه در باغ میراثی خانواده «مهدوی» است. مسیر دسترسی به چشمه توسط مالک باغ پله گذاری شده و در حاشیه مسیر، درختان بلند موزی که صاحب باغ کاشته، به بار نشسته است. درختان پهن برگی که در انتهای میوه اش، گلوله زردرنگی همچون چراغ توجه همگان را به خود جلب می کند.
صاحب باغ می گوید:« امسال به‌خاطر شیوع کرونا، نتوانستیم پذیرای گردشگران باشیم.»
ولی هم او با خوشرویی اجازه داد خستگی راه را به خنکای آب چشمه بسپاریم. ساعت هشت بود و درختان بلند افرا اجازه نمی داد سرخی غروب را ببینیم. داخل آب روان پیاده تا منبع اصلی خروجی چشمه رفتم. در پای درخت افرای بلندی که تنها تنه اش مانده بود، گودالی بود که نمی شد عمق آن را دید. آب از دل گودال آرام و آهسته همچون گردابی بیرون می زد و خرچنگ نارنجی رنگی که از وجود من احساس خطرکرده بود، خود را زیر سنگ های صیقلی چشمه پنهان می کرد.
ابوطالب مهدوی در پاسخ به این پرسش که آب چه زمانی از دل زمین می جوشد، می گوید: زمان مشخصی ندارد. هیچ وقت نداشته است. از صبح آب خشک بود و شانس شما نیم ساعتی است که جوشش آغاز شده است.
کمی پایین دست و داخل مسیر خروجی آب، جعبه آهنی قرار داشت که صاحب باغ می گفت، داخل آن دستگاهی بوده که چندسال پیش اداره آب قرار داد تا بتواند میزان دبی آب و زمان متغیر جوشش آب را اندازی گیری کند ولی ظاهرا موفق نشده است.
صحبت ما تمام نشده بود که مهدوی به آب چشمه اشاره کرد و ادامه داد: اگر ملاحظه کنید، می بینید از حجم آب کاسته شده، به زودی آب دوباره خشک می شود.
ابوطالب مهدوی که رئیس شورای روستای فکجور نیز هست، از اعتقادات گذشته اهالی به چشمه می گوید و می افزاید: آب چشمه چندبار آزمایش شده و فاقد هرگونه آلودگی میکروبی است و گفته شده برای درمان سنگ کلیه مفید است.
وی که در آبادانی اطراف چشمه تلاش کرده، ادامه می دهد: شاید ۷۰سال پیش اهالی روستا هم به سختی اطراف چشمه می آمدند. درختان انبوه و جنگلی بودن مسیر، راه دسترسی را مشکل می کرد.
مهدوی درباره علت قطع درختان افرا هم می گوید: سال گذشته طوفان شدیدی آمد که موجب شکسته شدن و افتادن برخی از درختان شد. بنابراین ناچار شدیم برای رفع خطر با مجوز منابع طبیعی درختان را از تنه قطع کنیم.
وی از مذاکرات کارشناس میراث فرهنگی شهرستان رودسر می گوید که قرار است با موافقت وی، این اثر طبیعی را ثبت ملی کند و یادآور می شود: این باغ، ملک آبا و اجدادی خانواده مهدوی است و خود ما برای مسیر دسترسی به چشمه دمکش پله گذاری کردیم و با انجام تبلیغات سعی کردیم چشمه دمکش را به عنوان اکوتوریسم منطقه معرفی کنیم. شاید تا ۲۰سال پیش نام دمکش را هم مردم دیگر شهرستان های گیلان نشنیده بودند. حوالی سال های ۱۳۸۹ بود که مدیر وقت محیط زیست گیلان بدون کسب اجازه از مالکان باغ، چشمه را یک اثر حفاظت شده معرفی کرد، البته ما با حفاظت و ثبت این چشمه مخالفتی نداریم ولی نباید حق مالکیت باغ از سوی مسئولان و یا گردشگران نادیده گرفته شود.
اگرچه داخل باغ، تخت هایی برای استراحت مسافران تعبیه شده، ولی شب هنگام برای امنیت مسافران درب باغ بسته می شود. آخرین گفتگوی ما پیرامون درختان غیر بومی منطقه همچون، موز، پالم، پالونیا و عنبر سائل بود که مالک باغ کاشته تا در دیگر فصول نیز بر جاذبه های بصری باغ بیفزاید، بود. با تاریک شدن هوا، چشمه ای که از پای افرای تنومند می جوشید و راهی درختان مرکبات پایین دست روستا می شد، به طور کامل خشکید.
نظر شما