سهم عمده ای از روایت داستانی تاریخ انقلاب باید به جنایت های مجاهدین اختصاص یابد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از گیلان، فصل بی هراسی، اولین رمان محمدحسین فاضل، اثری داستانی با پیرنگ مبارزه و ماجراجویی، قصه چند جوان در دل روزهای پر التهاب مبارزه با رژیم پهلوی است که توسط شرکت چاپ و نشر بین الملل به تازگی منتشر شده است.

*ضرورت پرداختن به روایت های داستانی از دل تاریخ
 سمیه انصاری_ مجری کارشناس برنامه نقد رمان فصل بی‌هراسی ضمن تاکید بر ضرورت پرداختن به روایت های داستانی از دل تاریخ برای حفظ هویت تاریخی بودن آن، به اهمیت این رمان و آثاری از این دست در ترسیم صحیح حقایق تاریخی برای نسل امروز اشاره کرد.

انصاری ضمن طرح این سوال از نویسنده که رمان فصل بی هراسی چند بار بازنویسی شده است از نویسنده خواست تا درباره منابعی که پیش از نگارش رمان، مطالعه کرده است توضیحاتی ارایه دهند.

وی همچنین پیام تاریخی امام خمینی(ره) به مردم تبریز را یکی از مصادیق اعتقادی این کتاب بیان کرد.

* صبغه اعتقادی در این رمان قابل توجه است
سعیده شبرنگ -منتقد و پژوهشگر - در این نشست، به شخصیت پردازی اثر اشاره کرد و گفت: ما در این رمان با چهار دسته شخصیت محوری، حاشیه ای، شخصیت هایی که ابتدا در متن حضور دارند اما کم کم به حاشیه می روند و شخصیت هایی که از حاشیه داستان به متن می آیند روبرو هستیم.

وی با اشاره به نام شهید «سید علی اندرزگو» در این رمان، گفت: انتظار داشتم در طول اثر، شبحی پررنگ تر از شهید اندرزگو را مشاهده کنم؛ اما با توجه به اینکه در رمان های انقلابی، به همین اندک هم عموما پرداخته نشده، این حرکت نویسنده را در نوع خود ارزشمند است.

شبرنگ با پرداختن به وجوه فنی رمان، ماجراپردازی، پیرنگ و عنصر تعلیق را از نقاط قوت کار دانست و افزود: دو خط تعلیق اصلی داریم که یکی به ماجرای دفترچه باز می گردد و تعلیق دیگر، این پرسش است که کدام یک از شخصیت ها با ساواک در ارتباط هستند! تعلیقی که تا صفحات پایانی رمان، همراه مخاطب است و ذهنش را درگیر می کند.

شبرنگ همچنین به سرنوشت نامعلوم بعضی از شخصیت ها اشاره کرد و گفت: حتی خود «علی» که شخصیت اصلی رمان است، تازه در انتهای قصه به ابتدای مسیر می رسد و انگار این رمان جلد دومی هم خواهد داشت که ادامه قصه اوست.

وی، زبان اثر را روان توصیف کرد و با اشاره به تعدد شخصیت ها، وجود لحن و لهجه را راهکاری برای فرار از یکنواختی دیالوگ ها دانست و گفت: کارکرد لهجه، جدا از اینکه پرونده شخصیت را ممتاز می کند، دست نویسنده را در پاس کاری دیالوگی باز می گذارد و می تواند متن را از کسالت بار شدن فاصله دهد.

شبرنگ مصادیقی از لحن و لهجه در رمان فصل بی هراسی را مورد توجه قرار داد و استخدام گویش مازندرانی در داستان را هرچند اندک اما دل چسب و دوست داشتنی دانست.

این منتقد در ادامه با تاکید بر این نکته که زبان اثر در مجموع، یک روایت نجیب را ارائه می دهد، به نقل شواهدی از صبغه اعتقادی در این رمان پرداخت و توسل به حضرت معصومه(س) را از بارزترین این مصادیق برشمرد.

شبرنگ، همچنین در نگاهی گذرا به طرح جلد و فصل بندی کتاب، نام رمان را حاصل ذکاوت و هوشمندی نویسنده دانست و گفت: رمان در 9 فصل تنظیم شده و فصل پایانی یا نهم، می تواند در واقع، همان فصل بی هراسی  است.

* روایت داستانی از تاریخ انقلاب، باید سهم عمده ای را به سازمان مجاهدین و جنایت های آنان اختصاص دهد
محمدحسین فاضل - نویسنده این کتاب - به منابع دست اولی از منشورات قدیمی سازمان مجاهدین خلق اشاره کرد که برای نوشتن این کتاب از آنها بهره گرفته است گفت: بعضی از مطالعاتم نیز مربوط به خاطرات افرادی است که از سازمان جدا شده بودند.

وی در ادامه از رمان هایی که دارای مضامینی مشابه بودند و روایتی از تاریخ سازمان مجاهدین داشتند، نام برد و افزود: جرقه اولیه رمان در سال 96 در ذهنم شکل گرفت اما طی مطالعات و جلساتی که با دوستان نویسنده داشتم، ضمن حفظ خط اصلی، بسیاری از جزییات تغییر کردند و مجموعا حدود 15 بار بازنویسی شد تا مرا به این «فصل بی هراسی» رساند.

فاضل مضمون این رمان را، عبور علی از ترس دانست و بیان کرد: اگر فصل بی هراسی را ادامه می دادم، شاید این داستان هرگز به انتها نمی رسید.

وی تصریح کرد: این قصه هنوز در فصل اول است و به نظرم از سازمان مجاهدین، روایت های بسیاری وجود دارد که می تواند به رمان هایی در حال و هوای ترورهای سال 60، وقایع تابستان 67، و حتی درگیری های سال 88 و سال های بعد از آن برسد.

فاضل تاکید کرد: به هر حال در روایت داستانی از تاریخ انقلاب، باید سهم عمده ای را به این سازمان و جنایت های آنان اختصاص داد.

طاهره مشایخ_ نویسنده و مدرس دانشگاه که یکی از حاضران در نشست بود، ضمن تشکر از محمدحسین فاضل، به شکل رابطه علی و مهناز در قصه اشاره کرد که حکایت از نوعی وابستگی داشت و نقشِ مهناز را به نوعی، پرکننده خلأ عاطفی علی به عنوان یک جوان دانشجوی شهرستانی دانست و اظهار داشت: این واقعیت تلخ را امروزه نیز در میان دانشجویانی که از یک محیط کوچک به دانشگاه می آیند مشاهده می کنیم.

وی گفت: این خلأ در داستان علی و مهناز، به اشتباه، دلبستگی تصور می شود اما در خلال قصه و با ورود فاطمه، جنس دیگری از تعلق، به نمایش گذاشته می شود که به حقیقت و باور علی نزدیک تر است.

*یکی از مشکلات رمان های امروز، خالی بودن از عقبه مطالعاتی و پژوهشی است
در ادامه این نشست مهدی کرد فیروزجایی نویسنده، کارشناس و مدرس داستان-‌ از طریق ارتباط برخط، به جلسه نقد پیوست و ضمن قصه گو خواندن رمان فصل بی هراسی، پژوهش عمیق نویسنده پیش از نگارش کار را ستود.

وی با تاکید به اینکه، یکی از مشکلات رمان های امروز، خالی بودن از عقبه مطالعاتی و پژوهشی است اظهار کرد: کاری که عقبه پژوهشی داشته باشد و در قالب گفتار و رفتار، پیام های حساب شده ای را منتقل کند، ارزشمند است.

فیروزجایی که در مراحل تولید رمان فصل بی هراسی، در خلال جلساتی، با نویسنده همراه بوده است، پژوهش «فاضل» را سبب غنای این اثر دانست و تاکید کرد: نویسندگان ما باید بدانند که برای خلق یک ماجرا، نیاز به پشتوانه تحقیقاتی دارند.

وی ضمن تقدیر از نویسنده، جسارت او در نام بردن صریح از برخی شخصیت های تاریخ معاصر و مواضع وقت آنها در مواجهه با سازمان مجاهدین خلق را تحسین کرده و این حقیقت تاریخی را مغفولٌ عنهِ آثار ادبیات ارزشی دانست.

این استاد داستان نویسی همچنین به تاثیر استمرار مباحثه و گعده های داستانی در پختگی آثار نویسندگان تاکید کرد.

در خلال این گفتگوی یک ساعته، تعدادی از مخاطبان که از طریق برنامه های ارتباطی برخط در جلسه حضور داشتند، سوالات خود را از نویسنده پرسیده و نکاتی پیرامون کتاب مطرح کردند.

گفتنی است، این نشست که به اهتمام کانون ادبی راوی برگزار شده بود، از سلسله نشست های نقد رمان این مجموعه ادبی است که با همکاری نهاد کتابخانه های استان گیلان و با حضور فعال نویسندگان و علاقه مندان داستان، به صورت ماهانه در گیلان برگزار می شود.

کانون ادبی راوی گیلان در سال 1399 تاسیس شده و برگزاری دوره های داستان نویسی، جلسات نقد کتاب، نگارش داستان کوتاه، همکاری با مجلات، نگارش جستار و یادداشت نقد کتاب و همچنین حضور در جشنواره ها و برگزیده شدن در سطح استانی و کشوری را در کارنامه دارد.