بدون زیرساخت های علمی به الگوی پیشرفت دست نمی یابیم

به گزارش خبرنگار شبستان، دومین کنفرانس "الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت" چهارشنبه، 18 اردیبهشت در محل کتابخانه ملی ایران آغاز شد.

بر پایه این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا اعرافی، عضو شورا عالی انقلاب فرهنگی طی سخنانی با عنوان "اجتهاد تمدن‌ساز" اظهار کرد: مفروض این است که اسلام دین تمدنی است و می‌تواند بشریت را در همه ساحت‌ها به شکلی نظام‌وار هدایت کند، همچنین فرض بر آن است که انقلاب درصدد تحقق گفتمان تمدنی و بازتولید گفتمان اسلامی است و این مؤلفه را مدنظر قرار داده است.

وی ادامه داد: ما باور داریم هر کاری در حوزه تمدنی مبتنی بر گسترش اندیشه و دانش است و تا آنجا که به معارف اسلامی برمی‌گردد این مؤلفه باید اجتهادی باشد اما اصطلاحی از اجتهاد امروز رواج دارد، به عنوان "عملیة الاستنباط با فعل الاحکام الفرعیه" است اما اجتهاد فراتری هم داریم که اگر بخواهیم به سمت الگوسازی و تمدن‌سازی پیش برویم نیاز به آن داریم، که البته تمام این موارد کمابیش سابقه دارد.

حجت الاسلام اعرافی تصریح کرد: با این وصف در شرایط امروز دانشگاه‌ها همچنان با کاستی مواجهیم، بنابراین نیاز داریم در زیرساخت‌های علمی و اجتماعی تلاش کنیم البته تمام کوشش‌هایی که طی دهه‌های اخیر در ایران و جهان اسلام صورت گرفته محترم و مبارک است، اما نمی‌توان کتمان کرد که در زیرساخت‌ها با کاستی مواجه هستیم و اگر بخشی از این کاستی‌ها توسط حوزه و دانشگاه تأمین نشود نمی‌توانیم به الگوها دسترسی یابیم.

وی در ادامه با اشاره به 9 محور در حوزه روش‌های اجتهادی و تحقیقی که نیاز است آن حوزه‌ها را گسترش و بسط دهیم، تاکید کرد: نخستین محور گسترش ابواب فقه است، فقه موجود ما بسیار غنی است و از روشمندی استواری برخوردار است اما این دستگاه اجتهادی که در 55 باب فقهی گنجیده است، نیاز دارد که بر اساس تجربیات جدید ابواب نوینی را پایه‌گذاری نماید.

حجت الاسلام اعرافی در ادامه مسئله تعلیم و تربیت را محور دوم در این مبحث عنوان کرد و افزود: تعلیم و تربیت در فقه ما جایگاهی ندارد و باید بابی در همین عنوان به این موضوع اختصاص داده شود. همچنین به روابط اجتماعی بازمی‌گردد، علاوه بر این فقه ما توان پاسخگویی به نیاز امروز را ندارد بنابراین گسترش ابواب فقهی فراتر از ابواب موجود یک ضرورت است که بدون آن نمی‌توانیم به الگو و تمدن‌سازی دست یابیم.

رییس جامعه المصطفی العالمیه (ص) بیان کرد: در محور سوم حتی دستگاه فقهی ما حتی در حوزه کتب نیز نیاز به بازسازی دارد و باید بر این محور توجه داشته باشیم که اجتهاد نظام‌سازی است کاری که شهید صدر تا حدودی بدان پرداخت. در این مولفه برای استخراج نظام‌وار دچار مشکل هستیم و نظام‌پردازی مورد نیاز ماست.

وی در ادامه چهارمین محور در این حوزه را اجتهاد در حوزه اخلاقیات عنوان کرد و افزود: متأسفانه دانش اخلاق اسلامی به تناسب گسترشی که فقه ما دارد بسط و عمق نیافته است اما در هر حال اخلاق اسلامی حوزه ویژه خودش را دارد.

حجت الاسلام اعرافی در این راستا افزود: ما در بازشناسی فضیلت‌ها و رذیلت‌ها کم کار کرده‌ایم و طبقه‌بندی اخلاقی ما همچنان از فلسفه و تمدن یونانی تأثیر پذیرفته است، اما آنچه در ذخایر قرآن و روایات داریم فوق‌العاده بیشتر از آن چیزی است که در حال حاضر در اختیار ما قرار دارد.

وی گفت: اجتهاد ناظر به حوزه توصیفات اسلام است که این مؤلفه اخیر پنجمین محور در دسته‌بندی‌ای بود که بدان اشاره کردم، این مولفه می‌گوید اگر به انبوه گزاره‌های توصیفی اسلام در قرآن و حدیث توجه کنیم، خواهیم دید که دستگاه اجتهادی ما قالب‌اند، کم‌عمق کار کرده‌ایم، در حالی که همان موشکافی‌های موجود در فقه جواهری اگر وارد صحنه شود قطعا در حوزه گزاره‌های توصیفی به توفیق می رسیم.

حجت السلام اعرافی تصریح کرد: نکته ششم امتداد تفکر فلسفی اسلامی است که رهبری نیز بدان تأکید کردند، ما فلسفه اسلامی‌ای داریم که اوج‌اش در تفکر صدرایی مشاهده شده است؛ در واقع اجتهاد فلسفی برای گسترش تفکر حکمت الهی و فلسفی و غلبه‌های دیگر نیز نیاز دارد و شش محوری که تاکنون عنوان کردم بر عهده حوزه‌های علمیه است.

وی تاکید کرد: امتداد مجموعه‌ آنچه که از اجتهاد جامع بدست می‌آوریم باید در حوزه علوم و دانشگاه بررسی کنیم که مولفه اخیر هفتمین نکته را دربر می‌گیرد، در واقع این مهم با تعامل حوزه و دانشگاه ممکن می شود.

رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه ابراز کرد: در حوزه فناوری‌هایی که محصول علم و دانش است، باید در این حوزه توجه ویژه‌ای داشته باشیم که این نکته هشتمین محور را در این مبحث به خود اختصاص می‌دهد، به هر حال در حوزه‌های مختلف اعم از هنر، معماری و ... و کلیه مواردی که از تجربه تولید می‌شود به نوعی مناسباتی با اندیشه اسلامی وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: نهمین نکته در حوزه الگوهای نرم‌افزارانه در رابطه با الگوهای رفتاری شکل می‌گیرند اما آنچه که می‌خواهم از 9 نکته عنوان شده نتیجه بگیرم آن است که طراحی الگو و تمدن اسلامی نیازمند توسعه ابعاد و ساخت‌های اجتماعی است و تصور می‌کنم نظام اسلامی و اندیشه‌های امام و رهبری و ظرفیت‌های گفتمان انقلاب این صلاحیت را دارد که ما را به سمت کلان پروژه‌ای ببرد که اجتهاد را در حوزه‌های مختلف توسعه دهیم.

شایان ذکر است، دومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت 18 اردیبهشت در کتابخانه ملی ایران آغاز به کار کرده و تا فردا ادامه دارد.

پایان پیام/