خبرگزاری شبستان: تحول در عرصه علوم انسانی اگرچه مطالبه ای فرادولتی و نیازی ملی است اما بی تردید نمیت وان از نقش دولت ها در این زمینه غافل شد، از این رو و در آغاز عمر دولت تدبیر و امید به نقش دولت ها در این باره در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر خراسانی، مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی پرداخته ایم که در ذیل می آید:
با توجه به انتظارات نظام و رهبری در حوزه تحول علوم انسانی چه انتظاری از دولت به ویژه دولت تدبیر و امید در این باره می رود؟
به نظر می رسد دولت در زمینه تحول علوم نقش مهم و ویژه ای می تواند ایفا کند که در شش محور قابل طرح است؛ بنابراین اگر بخواهیم در علوم تحولی از سوی دولت ایجاد کنیم نخست باید از دولتی این انتظار را داشته باشیم که اعتقاد به تحول علوم انسانی داشته باشد و مدیرانی ر ا بکار گیرند که در راستای سیاست های تحول علوم گام بردارند. برخی از مسوولان اصلا اعتقادی به این تغییر ندارند و این پویایی را لازم نمی دانند. در گام بعدی دولت از کارشناسان و مراکز پژوهشی معتبر در جهت ارائه راهکار و فر آیند تحول استفاده کند. ناگفته نماند که برخی از مراکز علمی وجود دارند که معتبر نیستند یا برخی از مراکز علمی، به خوبی کار می کنند اما شناخته شده نیستند؛ دولت باید توان خود را در شناسایی، بکارگیری و ساماندهی این کارشناسان و مراکز به کار بندد. اما در قدم سوم برنامه ریزی و زمان بندی برای تحول باید در راس کار دولت قرار گیرد. تا امروز هر چه مطرح شده در حد شعار بوده؛ باید از شعارزدگی جدا شده و وارد عرصه عمل شویم، ضمن اینکه نباید شتابزده عمل کرد و از طرفی هم نباید فرصت را از دست داد. اما اقدام بعدی آماده سازی فضای عمومی دانشگاه هاست. این بحث جدی است. این فضایی که امروز در دانشگاه ها شکل گرفته، فضای علمی غربی است. فضا باید عوض شود. تغییر این نوع فضا به یک خودباوری منجر می شود. این همت دولت، همت حوزه، اساتید دانشگاه و متانت و صبر خاصی را می طلبد اگر بشود. اما مهمترین گام و محور در بحث تحول علوم عرضه مناسب و بروز مباحث تحولی در این پروسه است. ما در این زمینه مباحث بسیار زیادی را مطرح کرده ایم که یا عرضه نشده یا با بیان مناسب و بروز و متناسب و سازگار با فضای دانشگاه مطرح نشده است.
بعد از اینکه توانستیم در فضای علمی کشور موفق کنیم، این علوم عرضه شده را ترجمه کرده و صادرات داشته باشیم، گام موثری برداشته ایم. امروز بسیاری از مراکز در دنیا وجود دارند که شیفته علوم اسلامی ایرانی اند اما ما تقریبا همیشه پذیرای علوم غربی بوده ایم و نتوانسته ایم در این عرصه پاسخگو باشیم.
تحول علوم تا چه اندازه می تواند در پیشرفت کشور و عملی شدن الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اثرگذار باشد؟
اگر کشوری بخواهد الگوی مناسبی برای خود ترسیم کند و به دیگران ارائه دهد، باید توان تولید داشته باشد. ایران اسلامی با پیشینه قوی و خاصی که قبل و بعد اسلام داشته این ظرفیت را دارد که بتواند الگویی مناسب همسو با فرهنگ اسلامی ایرانی بسازدو بنابراین اگر قرار است الگویی ارائه شود، حتما باید در علوم موجود انسانی تحول ایجاد شود. نمی توانیم بحث الگو را مطرح کنیم اما استفاده کننده علومی که دیگران و غربی ها به ما تزریق کرده اند، باشیم. امروز یک فضای از خود بیگانه در جامعه تقریبا شیوع پیدا کرده که خطر آن احساس می شود. با ارائه الگوی اسلامی ایرانی در سایه تحول علوم می توان اعتماد به نفس و خود باوری را به جامعه بازگرداند.
آزاد اندیشی و اهتمام دولت به این مقوله چه تاثیری می تواند در تحول علوم داشته باشد؟
تحول علوم بدون آزاداندیشی امکان ندارد. در این بحث باید چارچوب خاصی رعایت شود به گونه ای که فضای آزاداندیشی در چارچوب دینی، فرهنگی و اعتقادی جامعه ترسیم شود، یعنی فضا به صورتی باشد که شخصیت ها ضمن رعایت فرهنگ عمومی جامعه، آزادانه اعتقادات خود را مطرح کنند. در این راستا دولت باید امنیت لازم را برقرار کند. البته باید تاکید کرد این فضا در مراکز تخصصی ایجاد شود. یکی از اشتباهات فاحش در این زمینه این است که کرسی های آزاداندیشی را به محافل عمومی کشاندیم لذا دچار مشکلات عدیده ای شدیم. باید قانونی تدوین شود و افراد ملزم به رعایت آن شوند حتی اگر این قانون نانوشته باشد.
کشاندن این کرسی های در فضای عمومی جامعه چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟
وقتی پای سخنرانی و نظریه یک فرد هم کارشناس می نشیند و هم فرد عامی، برداشت ها متفاوت خواهد بود و گاه افراد دچار سوء برداشت می شوند. حال تا آن فرد بخواهد رفع سوء برداشت را بکند، یا مورد اتهام و تکفیر و توهین شده یا انرژی زیادی باید مصرف کند تا بتواند مقصود خود را تفهیم کند. این موضوع دیگر رغبت و اشتیاقی برای کارشناسان و اشخاصی که می خواهند نظریه خود را ارائه دهند، باقی نمی گذارد. این کرسی های آزاداندیشی باید در مراکز علمی بر پایه تعریف زبانی مشترک برپا شود و نتیجه آن به جامعه عرضه و انعکاس داده شود.
در صحبت های خود به ایجاد فضای امن از سوی دولت برای نظریه پردازان اشاره کردید، خطراتی که این فضا را تهدید می کند چه مواردی است که باید دولت امنیت سازی آن را بر عهده بگیرد؟
سوء برداشت ها، افتراها، توهین ها، تکفیر شدن افراد و ... خطراتی است که بیان آراء و عقاید در کرسی های آزاداندیشی را تهدید می کند. آماده سازی این فضا را فراتر دولت می بینم؛ شورای عالی انقلاب فرهنگی که نه دولتی محض است نه غیر دولتی، باید آیین نامه خاص با نظر کارشناسان تصویب کرده و در نهایت ابلاغ کنند. در ذیل این قانون باید درج شود که به طور مثال هر کس نظریه پردازی کرد و مورد توهین و اتهام قرار گرفت، دولت باید از او حمایت کند. بسیاری از کارشناسان به همان دلایل یاد شده، جرات ابراز عقیده ندارند. اگر قرار است این فضای امن به وجود بیاید باید در محیط خاصی کرسی ها برپا شود و نطرات و آرائ مطرح شده تا کارشناسی و ویرایش نشده اند به بیرون درز پیدا نکنند.
مهمترین آسیبی که در زمینه تحول علوم اسنانی وجود دارد را چه می دانید؟
تحول علوم بحث جدی است؛ یکی از آسیب هی مهم این است افراد غیر خبره و کارشناس وارد این عرصه شده و سنخیتی با این مباحث ندارند. متاسفانه در بسیاری از موارد افراد ناآشنا را به عنوان پرچمدار و علمدار تحول علوم معرفی کردیم. اگر قرار است این موضوع را جدی بگیریم باید آسیب شناسی شود که چه کرده ایم، الان کجاییم و چرا نتوانسته ایم موفق عمل کنیم وگرنه مجدد دچار کلیشه و فعالیت های تکراری و موازی می شویم.
پایان پیام/
نظر شما