خمر و میسر، اهرم های شیطان برای بسط عداوت و بغض

خبرگزاری شبستان: قرآن کریم در آیات 90 و 91 سوره مائده می فرماید: یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّمَا الخَْمْرُ وَ الْمَیْسرُِ وَ الْأَنصَابُ وَ الْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ* إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فىِ الخَْمْرِ وَ الْمَیْسرِِ وَ یَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلَوةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتهَُونَ/ اى کسانى که ایمان آورده‏اید، شراب و قمار و بتها و گروبندى با تیرها پلیدى و کار شیطان است، از آن اجتناب کنید تا رستگار شوید. شیطان مى‏خواهد با شراب و قمار میان شما کینه و دشمنى افکند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد، آیا بس مى‏کنید؟

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در تشریح معنای واژه رجس" (به کسر را) می نویسند: بنا بر آنچه راغب در مفردات خود گفته مانند نجس هر چیز پلیدى را گویند، اما "رجاست" (به فتح را و سکون جیم) به معناى وصف پلیدى است، مانند نجاست و قذارت که عبارتند از پلیدى یعنى حالت و وصفى که طبایع از هر چیزى که داراى آن حالت و وصف است از روى نفرت دورى مى‏کنند، و پلید بودن اینهایى که در آیه ذکر شده است از همین جهت است که مشتمل بر وصفى است که فطرت انسانى نزدیکى به آن را براى خاطر آن وصفش جایز نمى‏داند، چون که در آن هیچ خاصیت و اثرى که در سعادتش دخیل باشد و احتمال دهد که روزى آن خاصیت از آن پلیدى جدا شود، نمى‏بیند، کما اینکه چه بسا آیه شریفه‏" یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما" هم اشاره به این معنا داشته باشد، چون‏ بطور مطلق گناه خمر و میسر را بر نفع آنها غلبه داده، و هیچ زمانى را استثنا نکرده، و شاید از همین جهت پلیدى‏هاى مذکور را به عمل شیطان نسبت داده، و کسى را با شیطان شریک در آنها نکرده، چه اگر در آنها جهت خیرى بود لا بد از ناحیه غیر شیطان بود، و آن غیر شیطان با شیطان شریک مى‏شد، و در آیه بعد هم فرمود:" إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ ..." یعنى شیطان مى‏خواهد بوسیله همین پلیدى‏ها یعنى شراب و قمار بین شما دشمنى و کدورت بوجود آورده و مانع شما از ذکر خدا و نماز شود.

و نیز در آیات زیادى شیطان را براى انسان دشمن معرفى نموده که هیچگاه خیر آدمى را نمى‏خواهد، و فرموده:" إِنَّ الشَّیْطانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبِینٌ" و نیز فرموده:" کُتِبَ عَلَیْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلَّاهُ فَأَنَّهُ یُضِلُّهُ" و نیز فرموده:" إِنْ یَدْعُونَ إِلَّا شَیْطاناً مَرِیداً لَعَنَهُ اللَّهُ" پس لعنت خود را بر او ثابت و او را از هر خیرى طرد کرده است، و از طرفى هم در آیات زیادى بیان فرموده که اعمال شیطان نظیر اعمال ما نیست بلکه تماسش با انسان و اعمال انسان از راه تسویل و وسوسه و اغواء است یعنى در قلب او القائاتى مى‏کند و در نتیجه او را گمراه مى‏سازد، از آن جمله در این مفسر بزرگ در ادامه می افزاید: آیه زیر از قول خود شیطان مى‏فرماید:" قالَ رَبِّ بِما أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ إِلَّا عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ قالَ هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ. إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوِینَ" بندگان خداى را به اغواء و گمراه ساختن تهدید کرده، و خداى تعالى هم در جوابش نفوذ و قدرت وى را از بندگان خالص خود نفى کرده، و فرموده:
نفوذ تو تنها در گمراهانى است که تو را پیروى کنند. و نیز پاره‏اى از کلمات او را که روز قیامت در خطاب به مردم مى‏زند از او نقل کرده مى‏فرماید:" ما کانَ لِی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی"

پس از آنچه گفته شد این معنا به خوبى روشن گردید که: رجس و شیطانى بودن شراب و سایر مذکورات در آیه از این جهت است که اینها کار آدمى را به ارتکاب اعمال زشتى که مخصوص به شیطان است مى‏کشانند، و شیطان هم جز این کارى ندارد که وسوسه‏هاى خود را در دلها راه داده و دلها را گمراه کند، و از همین جهت در آیه مورد بحث آنها را رجس نامیده، چون در آیات دیگرى هم گمراهى را رجس خوانده، از آن جمله فرموده است:" وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ کَذلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ وَ هذا صِراطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیماً" آن گاه در آیه بعدى این معنا را که رجس بودن اینها ناشى از این است که عمل شیطانی است بیان نموده و مى‏ فرماید:" إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ- شیطان از دعوت به اینگونه اعمال جز شر شما را نمى‏خواهد، و لذا گفتیم رجس از اعمال شیطانى است.

همانطورى که سابقا اشاره شد سیاق این آیه بیان جمله‏" مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ" یا" رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ‏" است، و معنایش این است که اینکه گفته شد این امور از عمل شیطانند هم رجس و هم از عمل شیطانند براى این است که شیطان هیچ غرضى از این اعمال خود یعنى خمر و میسر ندارد، مگر ایجاد عداوت و بغض بین شما، و اینکه به این وسیله شما را به تجاوز از حدود خدا و دشمنى با یکدیگر وادار کند، و در نتیجه بوسیله همین شراب و قمار و انصاب و ازلام شما را از ذکر خدا و نماز باز بدارد، و اینکه عداوت و بغض را تنها از آثار شراب و قمار دانسته از این جهت است که این اثر در آن دو ظاهرتر است، چون معلوم است که نوشیدن شراب باعث تحریک سلسله اعصاب شده و عقل را تخدیر و عواطف عصبى را به هیجان در مى‏آورد، و این هیجان اعصاب اگر در راه خشم و غضب بکار رود معلوم است که چه ثمرات تلخى به بار مى‏آورد و بزرگترین جنایت را، حتى جنایاتى را که درندگان هم از ارتکاب آن شرم دارند براى شخص مست تجویز مى‏کند، و اگر در مسیر شهوت و بهیمیت قرار گیرد معلوم است که سر به رسوایى در آورده و هر فسق و فجورى را چه در باره مال و عرض خود و چه در باره دیگران در نظرش زینت داده و او را به هتک جمیع مقدسات دینى و اجتماعى وا مى‏دارد، دزدى و خیانت و دریدن پرده محارم خود و فاش کردن اسرار و ورود به خطرناک‏ترین ورطه‏هاى هلاکت و امثال آن را در نظرش ناچیز جلوه مى‏دهد، چنان که آمار ممالک مترقى که نوشیدن مشروبات الکلى در بینشان رواج دارد نشان داده که درشت‏ترین ارقام جنایات و حوادث ناگوار و فسق و فجورهاى شرم‏آور و ننگین در اثر نوشیدن این آب آتشین است.
پایان پیام/