آیا «صالحی امیری» انتخاب مناسبی برای ریاست کتابخانه ملی است؟

به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری شبستان، ریاست جدید کتابخانه ملی ایران با حکم رئیس جمهور، از روز اول اسفندماه بر عهده «سیدرضا صالحی امیری» گذاشته شد. صالحی امیری متولد سال 1340 در شهر بابل است. تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و متوسطه را در همان شهر گذراند. با شروع جنگ تحمیلی عازم جبهه ‏های نبرد شد و همزمان تحصیل در دانشگاه را آغاز و موفق به اخذ مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس در رشته علوم سیاسی و مدرک دکتری در رشته مدیریت شد. وی بعد از اخذ مدرک دکتری تدریس در دانشگاه را آغاز کرد و توانست در سال‌های بعد به عنوان استادیار به عضویت هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات درآید.

وی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب در مشاغلی هم چون رئیس کمیته اجتماعی شورای عالی امنیت ملی، عضو هیات رئیسه مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، عضو هیأت امناء مؤسسه مطالعات راهبردی وابسته به وزارت علوم، مشاور رئیس‌جمهور در دولت سید محمد خاتمی و عضو شورای اجتماعی کشور و عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت خدمت کرده است. وی همچنین معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه خود دارد. در کارنامه وی، 12 عنوان کتاب‌، 31 عنوان مقاله علمی - پژوهشی، 37 عنوان مقاله علمی - ترویجی و 20 عنوان مقاله ارائه ‌شده در کنفرانس‌های علمی وجود دارد.

انتظارات از رئیس جدید کتابخانه ملی
* کتابخانه ملی، یک سازمان فرهنگی در سطح ملی است و به همین دلیل رئیس آن نیز باید هم در زمینه کتابداری و اطلاع رسانی تخصص داشته باشد و هم چهره فرهنگی شناخته ای باشد تا بتواند ماموریت هایی را که بر عهده دارد به انجام برساند. از طرف دیگر چون این سازمان از ادغام دو نهاد کتابخانه و آرشیو تشکیل شده، رئیس آن باید نسبت به هر دوی اینها شناخت کامل داشته باشد. همچنین باید به بحث فرهنگی اشراف داشته باشد و بتواند با سازمان های دولتی ارتباط خوبی بگیرد تا اسناد متعلق به آرشیو ملی را که نزد این سازمان هاست وارد آرشیو کند. در واقع در این سمت، به شخصی نیازمند هستیم که هر دو سازمان را به خوبی هدایت کند و تعریف خوبی از کتابخانه ملی ایران در مجامع بین المللی ارائه بدهد.

* ماموریت های اصلی کتابخانه ملی ایران، سازماندهی و نیز ارتباطی است که این کتابخانه باید به عنوان کتابخانه مادر با سایر کتابخانه ها داشته باشد و بر فعالیت های آنها نظارت غیرمستقیم داشته باشد، اما متاسفانه این ماموریت ها به دلیل صرف انرژی کتابخانه ملی برای اموری نه چندان با اهمیت، مورد بی توجهی قرار گرفته اند. اگر امروز سازمان ها به قانون واسپاری اسناد بی توجهی می کنند به این دلیل است که کتابخانه ملی ماموریت های خود را به خوبی انجام نداده است، بنابراین باید در آینده بازنگری صورت بگیرد و راهکارهایی برای این موضوع اندیشیده شود.

* از آن جهت که کتابخانه ملی، نهادی ملی است، انتظار می رود اگر تغییری در آن اتفاق می افتد این تغییر با نگاه ملی باشد و نه نگاه سیاسی و جناحی.

* یکی از وظایف رئیس کتابخانه ملی ایجاد تعاملی گسترده با جامعه کتابداری است. وقتی معاونان کتابخانه ملی در این حوزه متخصص نباشند طبعا چنین تعاملی شکل نمی گیرد و کتابخانه ملی از دانش و تجربه کاری جامعه کتابداری محروم می ماند. گذشته از این، بر اساس یکی از مدل های توسعه سازمان ها، کتابخانه ملی برای تحقق توسعه مطلوب، باید هویت خود را نشان بدهد و ثابت کند که واقعا ملی است. همچنین باید دارای انسجام در زیرمجموعه باشد که چنین چیزی جز با یک رئیس متخصص محقق نمی‌شود همان طور که در این سال ها شاهد بودیم که بین مدیران و کارکنان آن سازمان تفاوت دیدگاه و فاصله وجود داشت.

* نکته بعدی توسعه سازمانی است و رئیس بعدی باید به مقبولیت درونی توجه داشته باشد، یعنی افراد سازمان به کارایی سازمان خود معتقد باشند و در نهایت باید به مقبولیت بیرونی است به این معنی که جامعه کتابداری بپذیرد که کتابخانه ملی خوب کار می کند و سازمانی موثر است.

بر اساس این مطالب، باید منتظر بود و دید که رئیس جدید کتابخانه ملی ایران طی 4 سال آینده می‌تواند انتظارات اهالی کتاب و کتابداران را در زمینه های فوق عمل کند و فضایی تعاملی با آنان برقرار سازد تا در آینده‌ای نزدیک، با محقق شدن هویت و انجسام و مقبولیت درونی و بیرونی، شاهد توسعه کتابخانه ملی باشیم.

به گزارش شبستان، در زیر به برخی سوابق اجرایی، علمی و تحقیقاتی سیدرضا صالحی امیری اشاره می کنیم.

سوابق اجرایی
رئیس کمیته اجتماعی شورای عالی امنیت ملی
عضو هیأت رئیسه مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری
مشاور رئیس جمهور در دولت خاتمی
عضو شورای اجتماعی کشور
عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت
معاون پژوهشهای فرهنگی واجتماعی مرکزتحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام (به مدت 8 سال)
مدیر گروه پژوهشی فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات راهبردی
معاونت بررسی‌های استراتژیک (به مدت 7 سال)

سوابق علمی و دانشگاهی
استادیار و عضویت در هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی
مدیر گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی مقطع کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و اقتصاد (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات)
مدیر گروه مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی مقطع دکترا، دانشکده مدیریت و اقتصاد (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات)
مدیر گروه پژوهشی فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات راهبردی
رئیس هیأت امنای موسسه آموزش عالی صنعتی مازندران از سال 1373
عضو هیأت امنای موسسه مطالعات راهبردی از سال 1379 تا سال 1384
عضو هیأت امنای موسسه مطالعات ملی از سال 1379 تا سال 1384
عضو هیأت امنای موسسه مطالعات سیاسی از سال 1380 تا سال 1384

طرح های تحقیقاتی
سیاست‌گذاری برنامه‌ریزی فرهنگی - مرکز تحقیقات استراتژیک
تدوین سیاست‌های کلی آموزش و پرورش در سند چشم‌انداز 20 ساله - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
تعیین شاخص‌های هویت ملی، اسلامی و انقلابی - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
ترسیم وضعیت مطلوب زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران متناسب با اهداف نظام و سند چشم‌انداز - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
سنجش شاخص‌های ترکیبی هویت ایرانی اسلامی و انقلابی - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
فرا تحلیل مطالعات مربوط به حوزه عدالت اجتماعی در ایران با تأکید بر سیاست‌های فقرزدایی در ایران - مرکز تحقیقات استراتژیک.
فرا تحلیل مطالعات انجام‌شده در حوزه خانواده در 50 سال اخیر در ایران - مرکز تحقیقات استراتژیک.
مطالعات تحلیلی و توسعه کلان برای دستیابی به سیاست‌های کلی نظام در بخش رسانه‌های صوتی، تصویری، نوشتاری و الکترونیک - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
ارائه سیاست‌های کلی نظام برای ارتقای سرمایه اجتماعی در ایران - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
سیاست‌های کلان هویت ملی ایرانی - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام
ارزیابی عملکرد سه دوره فعالیت شوراهای اسلامی شهر و روستا - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
ارزیابی عملکرد و اثربخشی شوراهای فرادست - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام
بررسی وضعیت حفاظت و مبارزه با قاچاق میراث فرهنگی و اقلام تاریخی در ایران - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
هویت ملی ایرانی و توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران (سیاست‌های کلی تحقق سند چشم‌انداز) دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
رسانه و امنیت ملی - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام
بررسی ابعاد، سطوح و موانع مشارکت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در ایران - دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
انسجام ملی و تنوع فرهنگی - مرکز تحقیقات استراتژیک
علل مهاجرت نخبگان در سه دهه پس از انقلاب اسلامی و ارائه الگوی مناسب - مرکز تحقیقات استراتژیک.

* مروری بر روسای کتابخانه ملی از آغاز تاسیس
مهدی بیانی؛ بنیانگذار و نخستین رییس کتابخانه ملی ایران بود. بیانی از سوم شهریور ماه 1316 تا 13 خرداد ماه 1340 ریاست کتابخانه ملی ایران را بر عهده داشت. نخستین رییس کتابخانه ملی ایران صاحب کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی در زمینه فلسفه، خوشنویسی و کتابداری است. فهرست ناتمام تعدادی از کتاب‌های کتابخانه سلطنتی در سال 1352 و کتابشناسی کتاب‌های خطی سال 1353 از جمله آثار وی محسوب می‌شود.

علی اصغر شمیم، از سال 1319 تا سال 1321 رییس کتابخانه ملی ایران بود. وی دارای مدرک کارشناسی تاریخ و جغرافیا از دانشسرای عالی تهران در سال 1310 و استادی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و دانشکده پلیس، همکاری در تاسیس کلاس‌های اکابر ( آموزش بزرگسالان) و اداره کل نگارش و کمیسیون فیلم و نمایش از جمله فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شمیم محسوب می‌شود.

ناصر شریفی، اولین ایرانی دارای مدرک کتابداری است که از سال 1340 تا 1341 ریاست کتابخانه ملی ایران را بر عهده داشت. وی کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه، کارشناسی ارشد و دکترای کتابداری را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد. وی دارای تالیفات بیشماری در زمینه کتابداری به زبان انگلیسی است و پایان نامه دکترای شریفی مربوط به شیوه فهرست‌نویسی کتاب‌های فارسی بود که هنوز در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی دارای مدال طلای جهانی به مناسبت خدمات ویژه برای ترویج کتابداری جهان در سال 1364 و جایزه خدمت از سوی دولت مراکش در سال 1374 است.

ایرج افشار پژوهشگر، ایران‌شناس و کتاب‌شناس ایرانی، کارشناس رشته قضایی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران است که از خرداد تا دیماه 1328 ریاست کتابخانه ملی ایران را بر عهده داشت. ریاست انتشارات دانشگاه تهران، رییس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران و ریاست مرکز ملی کتاب وابسته به کمیسیون ملی یونسکو در سال 1348 از جمله فعالیت‌های دیگر وی در عرصه فرهنگی است.

صفا ابراهیم، از سال 1342 تا 1345 رییس کتابخانه ملی ایران بود. وی کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی را از دانشسرای عالی تهران درسال 1317 کسب کرد. وی جزء اولین کسانی بود که تالیفاتی در زمینه کتابداری منتشر کرد. «سمینار نقش کتابخانه‌ها در آموزش سالمندان و آموزش اساسی» تالیف «سیریل» با ترجمه ابراهیم صف، «کتابخانه‌های ملی» و «تشکیلات جدید کتابداری» از جمله تالیفات وی است.

بهروش جمشید، از سال 1346 تا 1353 مدیر اداره کتابخانه‌ها و سرپرست کتابخانه ملی ایران بود. وی مدرک کارشناس اقتصاد از دانشکده حقوق دانشگاه تهران داشت و از سال 1345 تا 1351 دبیر کل هیات امنای کتابخانه‌های عمومی و استاد کتابداری کلاس‌های آموزش کتابداری بود. دریافت نشان درجه پنج تاج از وزارت فرهنگ و هنر در سال 1350 از افتخارات دیگر وی محسوب می‌شود.
 

ذکا یحیی، که سال 1347 رییس کتابخانه ملی بود دارای کارشناسی باستان شناسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود. ریاست موزه هنرهای تزیینی سال 1337، معاون اداره کل موزه‌ها و فرهنگ عامه سال 1340، رییس موزه مردم شناسی سال 41، رییس انتشارات اداره کل باستان شناسی بود. وی خالق بیش از 140 مقاله و بیش از 40 کتاب در زمینه تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران است. «تاریخ عکاسی و عکاسان پیگام در ایران»، «فرهنگ کسروی» و «جستارهایی درباره مردم آذربایجان» از جمله آثار اوست.
 

ناصر مظاهری تهرانی رییس کتابخانه ملی ایران از سال 1348 تا سال 1353 دارای کارشناسی باستان شناسی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد علوم تربیتی از کالج مکالستر آمریکا و کارشناسی ارشد کتابداری از دانشگاه کوئین انگلستان درسال 1364 است. وی اولین رییس انجمن کتابداران ایران از سال 1346 تا 1348 و پایه گذار کتابخانه‌های مرکز مطالعات تاریخی برای یونسکو است.مظاهری صاحب مقاله‌های متعددی در مجله پیام یونسکو و دانستنی‌های کتابداری است.
علی حق ازلی، از سال 1353 تا 1354 رییس کتابخانه ملی ایران بود. وی معاون اداره کل فرهنگ و هنر مازندران، اداره کل کتابخانه‌‌ها و همچنین کتابخانه ملی ایران از سال 1345 تا 1354، معاون اداره کل نمایندگی‌های فرهنگی در خارج و همچنین کارشناس متخصص آموزشی فرهنگی در وزارت فرهنگ و هنر بود.
 

جلال طباطبایی، مدیر کل کتابخانه ملی ایران از اوایل سال 1354 تا 28 مرداد ماه همان سال بود. دبیری آموزش و پرورش و سرپرست اداره نگارش وزارت فرهنگ و هنر از جمله سمت‌های دیگر وی است.
 

ایرج زنده پور، سرپرست کتابخانه ملی ایران از مرداد تا آبان ماه سال 1354 دارای کارشناسی تاریخ و جغرافیا، کارشناسی ارشد علوم تربیتی و جامعه‌شناسی و ادبیات است. رییس و مدیر اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر، مسوول کمیته کتاب و انتشارات جشن فرهنگ و هنر درسال 1350، مشاور وزیر فرهنگ و هنر و سرپرست کتابخانه ملی ایران به مدت چند ماه در سال 1354 از جمله سوابق فرهنگی وی محسوب می‌شود.
 

عبدالعلی سیاوشی، ازسال 1354 تا 1356 رییس دیگر این کتابخانه است. وی دارای کارشناسی زبان فرانسه از دانشسرای عالی مدیریت بود. ریاست آموزش و پرورش بوشهر، مدیر کل امور اداری وزارت فرهنگ و هنر از سال 1356 تا 1357، ریاست تعلیمات اساسی و اداره بازرگانی استان آذربایجان شرقی را هم در کارنامه خود دارد.
عبدالله لک مظاهری، مدیر بعدی است که از سال 1356 تا 1358 رییس کتابخانه ملی ایران می‌شود. کارشناسی تاریخ و جغرافیا از دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی تهران، دبیر دبیرستان‌های گرگان، مدیر کل روابط فرهنگی وزارت فرهنگ و هنر، رایزن فرهنگی ایران در پاکستان به مدت هفت سال و انتشار یک دوره تاریخ سال اول تا پنجم برای دبیرستانی‌ها از جمله فعالیت‌های شاخص فرهنگی این رییس کتابخانه ملی محسوب می‌شود.
 

فریدون بدره‌ای، مدیر کل کتابخانه‌ ملی ایران از سال 1358 تا 1359 کارشناسی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی زبان‌های باستانی و دکترای زبانشناسی و زبان‌‌های باستانی در سال 1350 و همچنین کارشناسی ارشد کتابداری در سال 1351 از دانشگاه تهران است. آثار او بیش از 50 کتاب و ده مقاله است که اکثرا ترجمه آثار ارزشمند به زبان فارسی است. «ناشناخته» «مجموعه 9 داستان»، «بزرگان فلسفه هنری»، «واژگان نوشتاری کودکان دبستانی ایران» از جمله آثار بدره‌ای است.
 

مصطفی محمدی عراقی، مدیر کل کتابخانه ملی ایران ازسال 1359 تا 1360 است. وی کارشناسی فلسفه و حکمت و همچنین کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث را از دانشکده الهیات و معارف اسلامی در کارنامه خود داشت.
 

حسین محی الدین الهی قمشه ای، مدیر کل کتابخانه‌ ملی ایران از سال 1360 تا 1361؛ دارای کارشناسی فلسفه و دکترای معارف اسلامی از دانشگاه تهران است. گزیده فیه مافیه ( مقالات مولانا ) در معرفی جلال الدین بلخی و شرح مقالات او، گزیده «منطق الطیر» در معرفی عطار و هفت شهر عشق او،« شرح گلشن راز» شیخ محمود شبستری، کتاب «مقالات»، ترجمه گزیده ای از سخنان شکسپیر، بررسی آثار ترجمه شده اسلامی به زبان انگلیسی، ترجمه کتاب «پیامبر اثر خلیل جبران»، تصحیح«دیوان حافظ»، مجموعه ای از آثار وی است.
 

محمد کاظم زرکشان، مدیر کتابخانه ملی ایران از سال 1361 تا 1362 دارای کارشناسی معقول و منقول، کارشناسی ارشد حقوق از دانشگاه تهران و دکترای جامعه‌شناسی و حقوق از سوربن فرانسه در سال 1357 تا 58 است.
 

عباس نورصالحی، مدیر دیگر کتابخانه ملی ایران از سال 1362 تا 1363 بود. وی کارشناسی تاریخ و جغرافیا، کارشناسی ارشد روانشناسی و علوم تربیتی از دانشگاه تهران در سال 1342 دارد. سرپرستی مجتمع آموزشی ناشنوایان باغچه‌بان، رییس سازمان اسناد ملی ایران و مشاور مالی وزارت آموزش و پرورش در سال 62 را در کارنامه خود دارد.
 

احمد فخاری، سرپرست کتابخانه ملی ایران درسال 63 تا 64 شد. وی کارشناس ارشد علوم اجتماعی از دانشگاه تهران، معاون اجرایی و قائم مقام یونسکو، کارشناس امور فرهنگی در کمیسیون ملی یونسکو بوده است.
 

سید حسن شهرستانی، رییس کتابخانه ملی ایران از سال 1364 تا 1366 کارشناسی مهندسی کشاورزی از دانشگاه تهران، دکترای ادبیات و هنر در سال 1378 است. وی عضو هیات رییسه شورای جهانی آرشیو، استادیار دانشگاه هنر، مشاور عالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از سال 1381 تاکنون است و کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه ادبیات و عرفان منتشر کرده است.
 

محمد رجبی، ریاست کتابخانه ملی ایران را از سال 1366 تا 1371 بر عهده گرفت. وی کارشناسی فلسفه، کارشناسی ارشد و دکترای فرهنگ و زبانشناسی باستانی از دانشگاه تهران دارد.
 

سیدمحمد خاتمی؛ مشاور فرهنگی رییس جمهور و رییس کتابخانه ملی در سال 1371 تا سال 1376 بود. وی کارشناسی فلسفه از دانشگاه اصفهان، رییس مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان، نماینده مردم اردکان میبد در اولین دوره مجلس شورای اسلامی، سرپرست موسسه کیهان، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 1361 تا 1371 و رییس جمهور ایران سال 1376 تا 1380 بود. وی دارای کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه اسلام، فلسفه، سیاست است. «فراماسونری» سال 1382، «آیین و اندیشه در کام خودکامگی» از جمله‌ آثار اوست.
 

سید کاظم موسوی بجنوردی، رییس کتابخانه ملی ایران از سال 1376 تا 1384 بود. وی رییس بنیاد مستضعفان، استاندار اصفهان، نماینده مجلس شورای اسلامی ، پایه گذار و سرپرست بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی و پایه‌گذار حزب ملل اسلامی در سال 1340 است.
 

علی اکبر اشعری، رییس کتابخانه ملی از سال 1384 تا 1390، کارشناس ارشد مدیرت منابع انسانی از مراکز آموزشی مدیریت دولتی، معاون و مدیر کل آموزش و پرورش، قائم مقام و معاون مطبوعاتی و تبلغیاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیر عامل شرکت انتشارات سروش در صداو سیما بود. اشعری مشاور فرهنگی شهرداری تهران از سال 1382 تا 84 ، رییس کمیته ملی حافظه جهانی، رییس شورای آرشیو جنوب و غرب آسیا (سواربیکا)، عضو هیات امنای شهر کتاب، رییس هیات امنای خانه کتاب سال 1385 بوده است.
 

اسحاق صلاحی کجور، از 4 تیرماه 1390 تا اول اسفند ماه 1392 رییس کتابخانه ملی بود. صلاحی 27 سال سابقه مدیریتی، اجرایی، آموزشی، فرهنگی و نظامی در کارنامه خود دارد و همچنین جانباز جنگ تحمیلی و از سرداران دفاع مقدس است. وی پیش از این به عنوان رییس ستاد احمدی‌نژاد در مازندران برای انتخابات سال 1388 و دوره دهم ریاست جمهوری معرفی شده بود و نامزد ورود به مجلس شورای اسلامی از چالوس و نوشهر بوده که رای نیاورد. قائم مقامی وزارت رفاه و تامین اجتماعی، معاون وزیر رفاه وتامین اجتماعی، معاون فرماندهی نیروی دریایی کشور و مسوول معاونت طرح وبرنامه و بودجه، مسوول دبیرخانه شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی از سوابق اجرایی وی محسوب می‌شود.

آزاده فضلی

پایان پیام/