تبیین فتنه ای که گذشت و فتنه هایی که خواهند آمد

اشاره:هفته نامه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی 9 دی در آستانه اولین سالگرد آن واقعه بزرگ در شماره اولش با تحفه ای بزرگ به مهمانی امت حزب الله ایران آمد: گفتگوی تحلیلی مفصل با حضرت آیت الله مصباح یزدی. از آنجا که در این گفتگوی عبرت آموز مطالبی نو و عمیق توسط مصباح یاران امام خامنه ای مطرح گردیده است؛ لازم دیدیم بر ضریب نفوذ این تحلیل زیبا به امید خدا بیفزاییم، باشد عبرت آموز خواص و عوام جامعه، ان شاء الله.

اگر خداوند متعال به نسل کنونی ما این توفیق را نداد که از شخصیت هایی مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری استفاده کند، اما به لطف خدا این شخصیت عزیز و عظیم القدر(آیت الله مصباح یزدی) خلأ آن عزیزان را در زمان ما پر می کند»؛ انگشت اشارت آقا و سر ارادت ما.
مانده بودیم که برای طلوع نشریه شما، چه اتفاق مبارکی را بهانه کنیم. نگاه جستجو گرمان پس از چند روز به جوار مضجع شریف حضرت معصومه سلام الله علیها قرار یافت.
حضرت آیت الله مصباح، با درخواست مدیر مسئول نشریه، پس از سال ها مصاحبه ای مطبوعاتی را پذیرفته بودند؛‌ توفیق بزرگی بود. برای من همیشه عجیب بود که چگونه عالمی در این سطح، از جزئیات مسائل سیاسی مطلع است و از کوچکترین طراحی های شیطانی جریان نفاق پرده بر می دارد؛ می گفتند مرحوم آیت الله العظمی بهجت (ره) دائماً به احساس مسوولیت و حضور سیاسی ایشان در امور کشور توصیه می کردند...
حدود ده سال بود که از نزدیک ندیده بودمشان. بطور آشکاری پیرتر و شکسته تر شده بودند اما نشاط لبخند و لطافت کلام یک فیلسوف هشتاد ساله تو را زنده می کرد و به وجد می آورد. سرم را به شانه اش چسباندم و در اولین کلام با لبخندی پرسید: "پس چرا برنامه تعطیل شد؟!"
ذوق زدگی ام را از اینکه مطهری زمان هم مشتاق دیدن برنامه ی "دیروز، امروز، فردا" بوده است،‌ پنهان نمی کنم.
مصاحبه عالی بود. اما فراتر از متن و محتوای مصاحبه،‌ دقت و پرهیزکاری ایشان شگفت زده ام کرده بود‌؛‌ آنقدر که روند پرسیدن پرسش های تعیین شده را گم کردم و ترجیح دادم سکوت کنم تا از سفره ی تواضع و تقوای ایشان بهره ای ببرم. شاید اگر این عالم هشتاد ساله همچون بسیاری دیگر از حضرات، به نماز های اول وقت و امورات مستحبی اش بیش از مسوولیت های تاریخی اش در حمایت از ولایت اهمیت می داد، تا این اندازه مورد طعن و هتک رسانه های هار فتنه گر قرار نمی گرفت. اما همه می دانیم که فرق است بین عبدالله ابن عمر و مالک اشتر ...

دکتر وحید یامین پور

ذوالشهادتین امام

«اگر خداوند متعال به نسل کنونی ما این توفیق را نداد که از شخصیت هایی مانند علامه طباطبایی و شهید مطهری استفاده کند، اما به لطف خدا، این شخصیت عزیز و عظیم القدر، خلأ آن عزیزان را در زمان ما پر می کند...» این جملات بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در تجلیل از شخصیت «آیت الله محمدتقی مصباح یزدی» است. درست در همان دوره منتهی به زمان ایراد این سخنان بود که جریان نفاق، جنگ رسانه ای سنگینی در تخریب چهره این عالم دردمند و مبارز به راه انداخته بود؛ جریانی که در نهایت با فتنه گری در سال 88 نقاب از چهره برانداخت و صحت سخنان و مواضع استاد مصباح در آن سالها را در عمل به اثبات رساند. رهبر معظم انقلاب پس از آنکه در سال 78 فرمودند: «بنده نزدیک به چهل سال است که جناب آقای مصباح را می شناسم و به ایشان به عنوان یک فقیه، فیلسوف، متفکر و صاحب نظر در مسائل اساسی اسلام ارادت قلبی دارم.» حمایتهای خود را از این عالم بصیر انقلابی همچنان ادامه دادند و در حالی که موج تخریبها علیه ایشان همچنان ادامه داشت، یک سال بعد در جمع دانشجویان طرح ولایت فرمودند: «این هجوم های تبلیغاتی که به شخصیت های برجسته و انسان های والا و بااخلاق برجسته وارد می کنند، نشان دهنده اهداف و نیات دشمن است. یک نفر مثل جناب آقای مصباح که حقیقتاً این شخصیت عزیز، جزو شخصیت هایی است که همه دلسوزان اسلام و معارف اسلامی از اعماق دل بایستی قدردان و سپاس گزار این مرد عزیز باشند، مورد هجوم تبلیغاتی قرار می گیرند! حرف رسا و نافذ، منطق قوی و مستحکم هر جایی که باشد، آن جا را دشمن زود تشخیص می دهد، چون حسابگر است. دشمن آن جا را می شناسد و به مقابله اش می آید. با مرحوم شهید مطهری هم همین جور برخورد کردند.» برای کسانی که پای درس علامه طباطبایی نشسته بودند و سالها هم بحث و هم درس استاد مصباح بودند مقایسه او با شهید بزرگوار مرتضی مطهری چندان غریب نبود؛ آنها خود، از زبان علامه شنیده بودند که «مصباح در میان شاگردان من مثل انجیر در میان سایر میوه هاست؛ چرا که فکر او هیچ چیز دورانداختنی و زایدی ندارد.» مطهری قهرمان مبارزه با التقاطهای عصر خود بود و با مارکسیسم در ستیز؛ مصباح نیز قهرمان مقابله با لیبرالیسم، پلورالیسم و دیگر افکار التقاطی جریانات غربزده.
آیت الله مصباح علاوه بر نقش روشنگری در برابر جنگ تمام عیار فکری و فرهنگی دشمن با نشر عقاید عقلانی ناب اسلام به عنوان پشتوانه تئوریک نظام اسلامی شناخته می شود؛ رهبر معظم انقلاب در سال 84 این «منبع فکر و اندیشه بی غل و غش معارف اسلامی» را عقبه تئوریک نظام دانستند و خطاب به مسؤولان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه فرمودند: «مجموعه اى از متفکران، علما، و سابقه دارها در امر دین ...عقبه تئوریک نظام هستند و آن را تشکیل مىدهند ...الان ما در حوزه قم علمایى داریم، بزرگانى داریم، صاحبنظرانى داریم، اندیشه پردازان یا تئوریسینها و ایدئولوگهایى داریم، ما شخصیت علمىِ فکرىِ روشنفکرىِ برجستهاى مثل آقاى مصباح یزدى را در قم داریم.»
یکی از شاگردان حضرت امام نقل می کند: «در اوایل نهضت حدود سال 41 و 42، شخصی از حضرت امام اجازه می خواست؛ برای این مسأله باید دو نفر شهادت می دادند. آیت الله مصباح که شهادت دادند امام فرمودند: شهادت ایشان کافی است ایشان ذوالشهادتین است و شهادتش به جای دو شاهد پذیرفته می شود.» شهید والامقام بهشتی در نامه ای خطاب به استاد مصباح چنین آورده است: «دوست عزیز سلام بر شما و بر دوستان و رفقای یکدل... در پى ساعت دنجى بودم که بتوانم با آقاى مصباح که «مصباح دوستان» است با فکرى فارغ گفتگوکنم .»
مرحوم آیت الله مشکینی در اوج تهمتها و تخریبها علیه استاد مصباح در دوران اصلاحات، درباره ایشان فرمود: «حوزه ها باید دهها سال سهم امام بخورند، هزاران نفر در اینجا تحصیل کنند تا در هر عصری یک یا چند نفری نظیر آیت الله مصباح به دست آید. اگر ده نفر عالم بزرگ در حوزه پیدا کنید، یقیناً یکی از آنها آیت الله مصباح است. ما به عظمت او معتقدیم، ما او را دوست داریم، او یکی از خزانه های وجودی ماست، یکی از بزرگان حوزه ماست، بنده خودم علاقه به این آقا دارم، برای اینکه شمشیر برنده اسلام در مقابل کفر است، لذا خیلی با او دشمن هستند. علامت اینکه این شخص همراه با اسلام است و فداکار اسلام است همین فراوانی حمله ها علیه ایشان است.» در همان زمان علامه حسن زاده املی هم در دفاع از شخصیت آیت الله مصباح فرمود: « آقای مصباح انسان زحمت کشیده ای است. من با ایشان همدرس و همبحث بوده ام، خدا را شاهد می گیرم که پشت سر ایشان نماز می خوانم. از دیشب که این مطلب (اهانت کاریکاتوریست روزنامه آزاد) را شنیدم حالم دگرگون است.»
شخصیتی که رهبر حکیم انقلاب او را مطهری زمان نامیدند و فیلسوف متأله آیت الله جوادی آملی در مورد او گفته است: «روحی له الفداء»، بی شک وجود کم نظیری است که پی بردن به عمق افکار و اندیشه هایش نیاز به پژوهش و تدقیق عالمانه دارد تا در پس حجابهای معاصرت مستور نماند و مبنا و مصباح حرکتهای بصیرت افزای جریانات انقلابی قرار گیرد.

حضرت آیت الله مصباح ! خیلی ممنون و متشکریم که علی رغم اشتغالات فراوان ، درخواست هفته نامه نوپای 9 دی را برای انجام این گفتگو پذیرفتید. ما در آستانه سالگرد 9 دی قرار داریم، روزی که جریان فتنه سبز در آن روز دفن شد. یکی از نکات ضروری در انبوه بحثهای سیاسی و خبری یکسال اخیر، تحلیل معرفتی عمیق و دقیق از ریشه های و علل فتنه ای است که با آن مواجه بودیم . رهبر معظم انقلاب هم در بیانات مختلفشان بر تبیین این روز و ریشه های فتنه سال قبل و جریان شناسی آن تاکید کردند. ما هم بر همین اساس و به دلیل اینکه در گفتگو با شما می توانستیم تا حدودی این درخواست را جامعیت ببخشیم امروز خدمتتان رسیدیم.

بسم الله الرحمن الرحیم. بنده هم خوش آمد می گویم به شما .

برای ما و دوستانی که پیگیر این مباحثند، گفتگو با شما و تبیین ریشه های این فتنه ، غنیمتی است. اگر اجازه بفرمایید از وقت شما بهره ببریم.

بفرمایید، انشاء الله که این نشریه شما بتواند در مسیر اسلام و انقلاب قلم بزند.

حضرتعالی از جمله شخصیت هایی هستید که سالها در سرد و گرم سیاست و تاثیرگذار در مباحث فرهنگی بوده اید و همواره با نگاهی عمیق به این فراز و نشیبها نگاه کرده اید. ما سال گذشته با فتنه ای روبرو بودیم که به اعتراف بسیاری از تحلیل گران این فتنه، خواص مردودی داشت که هیچ کس احتمالش را هم نمی داد، آیا شما چنین واقعه ای را با این ابعاد پیش بینی می کردید؟

داستان این فتنه هم داستان بسیار عجیبی بود که در طول 80 سالی که بنده عمر کرده ام، چنین حادثه ای را ندیدم و پیش از وقوعش هم تصور نمی کردم چنین چیزی بتواند اتفاق بیفتد. به گمانم کمتر کسی بود که می توانست این فتنه را در این ابعاد پیش بینی کند. این قدر با وقاحت، بی شرمی، دریدگی و بی سیاستی از طرف عوامل داخلی عمل کردند و الّا دیگران به خیال خودشان یک سیاست 20 ساله را دنبال می کردند. به هر حال حوادثی که اتفاق افتاد به هیچ وجه برای امثال بنده قابل پیش بینی نبود. البته شاید افرادی با بینش های فوق العاده ای باشند و بتوانند پیشگویی کنند، آنها حسابشان جداست. این حوادث من را به یاد حوادث صدر اسلام تا حادثه عاشورا انداخت. حوادث صدر اسلام در جوانی بسیار عجیب و نوعی معما به نظرم می آمد که اصلاً چگونه می شود در فاصله کوتاهی پس از رحلت پیامبر(ص) با اهل بیتش این گونه رفتار کردند! آن هم افرادی که مسلمان هستند، نماز می خوانند و از احکام اسلامی سخن می گویند؛ واقعاً برایم معما بود. حوادث پس از انتخابات تقریباً چیزی شبیه تکرار حوادث صدر اسلام بود. این مسائل باعث شد که بفهمم آدمیزاد موجودی قابل تحول است.

برای ما مقایسه حضرتعالی بین حوادث صدر اسلام و حوادث سالهای اخیر خیلی جالب خواهد بود اما قبل از تبیین بیشتر این مقایسه می خواستیم کمی بیشتر در باره این تحول انسان بفرمایید. چطور می شود یک انسان به این تغییرات نگرشی و رفتاری و فکری داشته باشد، از منظر انسان شناختی چطور این موضوع را تحلیل می فرمایید؟
من دو نکته را از این موضوع استنباط کردم؛ اول اینکه انسان لایه های عجیبی در درون خویش دارد که شاید خودش هم اصلاً از آنها اطلاعی نداشته باشد. یعنی انسان دارای یک لایه بیرونی است که آگاهانه با آن مواجه است و این حالت گذراست. یک لایه زیرینی هم دارد که می رسد به اعماق روح آدم و البته ثبات آن اندکی بیشتر است. در درون انسان لایه هایی وجود دارد که حتی خودش هم از آنها بی خبر است. یعنی به اصطلاح در مرتبه خودآگاهی اش منعکس نیست و الّا «ان الانسان علی نفسه بصیره». این نکته ای است که انسان بداند دارای لایه های گوناگونی است و با شناخت یک لایه، این انسان نمی تواند خودش یا دیگران را بشناسد. انسان با شناخت سطحی از خودش نمی تواند خویشتن خودش را بشناسد. نمی تواند بفهمد که چه سرنوشتی و چه آینده ای در انتظارش است. بیشتر مواقع انسان در برخورد با این موارد دچار اشتباه می شود. به همین ترتیب این قضیه درباره شناخت ما از دیگران نیز صدق می کند. انسان در آنِِ واحد دارای لایه هایی متعددی است که بیشتر آنها برایش مکشوف نشده یا دوست ندارد که آنها را به یاد آورد. می تواند به آنها توجه کند، اما به علت اینکه شاید خوشش نیاید یا برایش ناپسند باشد، می خواهد آنها را حتی برای خودش مخفی نگه دارد. تعبیر زیبایی در قرآن وجود دارد که «یخدعون انفسهم؛ خودشان را فریب می دهند.» این واقعیتی است که گاهی آدمیزاد، خودش ، خودش را فریب می دهد. این اختصاص به افراد خاصی ندارد و در شرایط مختلف زندگی، همه ما شاید به مناسبت هایی خودمان را فریب دهیم. از جمله اینکه نمی خواهیم باور کنم فرد بدی هستیم یا دارای نقاط ضعف بیشماری هستیم. به همین علت من کارهایم را پیش خودم توجیه می کنم. این نکته ای است که انسان باید در حوادث تاریخی به ویژه در رفتار و حالات افراد دقت کند و آنها را در تجربه های شخصی خودش به کار ببندد.

با این حساب به عقیده حضرتعالی ما نباید فقط به ابعاد ظاهری رفتار افراد و عملکردهای تا امروزشان توجه کنیم بلکه باید ریشه انگیزه‌ها را هم بکاویم و به باطن این رفتارها و خلقیات آنها نیز توجه کنیم ؟

بله ! درسی که می توانیم از این گونه حوادث بگیریم این است که سعی کنیم به لایه های زیرین وجود خودمان توجه کنیم؛ به همین ترتیب برای قضاوت درباره دیگران تلاش کنیم از سطح ظاهریشان بگذریم و به اندرونی دل و روح افراد راه پیدا کنیم تا بفهمیم در باطن آنها چه خبر است.
نکته دوم، مسئله تحول است و این یک واقعیت دیگری است که انسان در یک زمان ممکن است مسیری را طی کند و در این مسیر، انتخاب صحیحی هم داشته باشد، اما در ادامه، مسیر خود را تغییر دهد. عکس این هم ممکن است یعنی مدتی در مسیر غلطی باشد و بعد به مسیر درست برگردد. در فرهنگ ما نمونه هایی از این قبیل در بحثهای دینی، توبه ، عاقبت به خیری و شبیه این امور فراوان است. حقیقتاً بنده با این سن و سال ، هرگز فکر نمی کردم که آدمهایی تا این حد دچار تغییر و تحول شوند. این دو نکته در باب انسان شناسی و خود شناسی قابل تأمل است و اگر این را مورد توجه قرار دهیم کلید حل بسیاری از مشکلات را خواهیم یافت.

حضرت استاد سوال دیگری که همیشه برای مثل بنده مطرح بوده این است که عامل این تحولات در درون انسان چیست؟

برای من هم این سئوال همیشه بود. البته مسائل پس از انتخابات کمک کرد تا حدودی پاسخ این پرسش را هم بیابم. خب، می بینیم فردی بخشی از عمرش را در مسیری قدم برداشته و سپس تغییر مسیر می دهد؛ چطور این کار را می کند؟ چرا این تغییر مسیر را می پذیرد و انتخاب می کند؟ چه این تغییر مسیر از بد به خوب باشد و چه از خوب به بد. این نیز می تواند دو عامل داشته باشد که البته با آموزه های دینی و روایات اهل بیت(علیهم السلام) به ویژه روایات مربوط به نهج البلاغه قابل اثبات است. عامل تغییر مسیر آدمی یا انتخاب یک مسیر جدید، از دو کانال سرچشمه می گیرد. به عبارتی اراده انسان بر اساس دو پایه شکل می گیرد؛ یکی شناخت انسان است و دیگری تمایلات آدمی. بنابراین اگر اشکالی در رفتار انسان حاصل شد و کاری انجام داد که نباید آن را انجام می داد، عامل آن این بوده که یا در شناختش دچار اشتباه شده یا نقصی در تمایلاتش حاصل شده است. به عبارتی یا نمی دانسته یا اینکه نمی خواسته. ریشه و عامل تغییر رفتار همین دو مورد است. چیزی را می دانسته که خوب است و باید آن را انجام می داده اما شناختش نسبت به آن عوض شده؛ یا به چیزی تمایل نداشته، اما با گذشت زمان به آن متمایل شده است. شاید فرمایش حضرت امیر(ع) که فرمودند «انما بدء وقوع الفتن اهواء تتبع و آراء تبتدع» اشاره به همین موضوع دارد.

با این حساب ما نباید علل این حوادث را یک چیز بدانیم ؟ یعنی نباید تک بعدی نگاه کنیم و دنبال عامل واحد باشیم .
حوادثی که اتفاق می افتد، اگر انسان بخواهد درباره همه آنها یک جور قضاوت کند که مثلاً عامل انحراف همه یک چیز بوده، فکر می کنم قضاوت درستی نباشد. مثلاً فرض کنید که همه در شناختشان دچار اشتباه شده اند، یک چیز را باید می دانستند، اما ندانستند، یا یک چیز را باید می فهمیدند اما نفهمیدند. برای همین اگر بگوییم علت این انحرافی که از سران فتنه گرفته تا کسانی که در سطوح پایینی هستند، فقط یک عامل بوده، به نظر بنده قضاوت صحیحی نیست و حتی شواهدی برخلافش هست. آری، در توده های مردم نقص شناخت فراوان است. نوعا اطلاعاتشان کم است ودسترسی به اطلاعات صحیح ندارند، گاهی تحت تأثیر تبلیغات واقع می شوند و شناختشان عوض می شود؛ از این قبیل عوامل فراوان است برای همین قرآن می فرماید «ولکن اکثر الناس لایعلمون»، اما در مورد سران فتنه خیلی بعید است که آدم بگوید اینها هیچ نمی دانستند یا نمی فهمیدند. مسئله علاوه بر مقوله شناخت به تمایلات و تمنیات افراد هم برمی گردد.

حاج آقا ما الان در ایام عاشورای حسینی قرار داریم و ضرورت عبرت اندوزی از عاشورا لازم است . اگر بخواهیم مقایسه شما را تکمیل کنیم باید بپرسیم که آیا شما همین نگاه را در خصوص حوادث صدر اسلام هم دارید ؟

این که بنده عرض کردم، فقط اختصاص به سران فتنه اخیر ندارد بلکه عیناً درباره سران فتنه صدر اسلام هم صادق است. یعنی انسان اگر فکر کند آن افرادی که باعث تغییر مسیر خلافت شدند تا آنهایی که سیدالشهدا را به شهادت رساندند، همه مبتلا به جهل بودند یا نمی دانستند که حق با کدام طرف است، این گونه قضاوت کردن بسیار ساده انگاری است. چگونه می شود افرادی که بیشترین ارتباط را با پیامبر داشتند و بارها از زبان پیامبر درباره ویژگی های اهل بیت نکات مهمی را شنیده و رفتار پیغمبر با اهل بیت را دیده بودند، پس از ارتحال پیامبر چنین رفتاری با آنها کنند؟ بدیهی است که سخن از کسانی که اهل مکه و مدینه نبودند و با پیامبر هم ارتباطی نداشتند یا تحت تأثیر تبلیغات منفی قرار گرفته و دچار جهل شده بودند، نیست؛ این دسته را می توان احتمال داد که امام حسین را نمی شناختند، خیلی عجیب نیست اینها فاصله شان با مدینه زیاد بود، پیامبر را ندیده بودند، سخن ایشان را نشنیده بودند، طبیعی است که موضوع بحث اینها نیستند، بلکه سخن از بزرگان و همراهان پیامبر(ص) و امیرمؤمنان است. کسانی که با پیامبر زندگی کرده اند با علی زندگی کرده اند، بعد بگوییم که اینها از شب تا صبح فکر کردند که حق با کدام طرف است و بعد به نتیجه نرسیدند و جهل داشتند! جهل این گروه، باور کردنی نیست. بله آنها که جاهل بودند هم در پیشگاه خدا و هم نزد عقلا ، اقرب به معذوریت هستند. چون یا جهلشان از روی تقصیر است که مواخذه می شوند چرا نرفتند کسب بصیرت کنند و اگر این جهل به خاطر قصورشان باشد که معذورند و با سهولت بیشتری با آنها برخورد می شود، یغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل أن یغفر للعالم ذنب واحد. پس ایراد عمده به گروهی است که عامدانه و عالمانه راه غلط را انتخاب کردند. در حوادث اخیر هم بحث بر سر کسانی است که علی رغم این که سالها با امام بودند و از نسبت دشمنان امام با ایشان خبر داشتند اما باز هم راهی را رفتند که دشمن شاد می شد و تبلیغ و ترویج می کرد ، اینها را هم نمی توانیم بگوییم که جاهل بودند .

اما سوال اینجاست که اینها علی رغم این که به انتخاب راه غلط آگاه بوده و هستند و از عواقب شوم آن هم آگاهند، چرا این راه را انتخاب می کنند؟ این خیلی بر خلاف عقل است !

برای پاسخ به این سئوال به روانشناسی انسان نیاز داریم. چطور می شود آدمی در عین حالی که می داند یک کاری بد است و عواقب بدی دارد، در عین حال آن را انجام می دهد؟ برای یکی مثل من حوادث پس از انتخابات تا حدودی به این سوال پاسخ داد که اصل مسئله در تعارض خواسته های انسان است. انسان خواسته های متعارضی دارد که باهم جمع نمی شود! ما می دانیم که آخرتی وجود دارد و می خواهیم که در آن سعادتمند باشیم ، اما در عین حال می خواهیم در دنیا هم با لذت و راحتی زندگی کنیم ! این دو متعارض با هم جمع نمی شود. وقتی این دو با هم تعارض پیدا می کنند، باید بدانیم که میدان جنگی در درون ما درست شده که باید یکی از آنها را انتخاب کنیم.

در تعارض بین این خواسته ها چه باید کرد ؟ ما چطور می توانیم یکی از این دو را انتخاب کنیم؟ با نگاه به عاقبت ناخوشایند برخی افراد، بسیاری از خواص و مردم نگرانند و به دنبال راه حل عبور از مهلکه های نفسانی و عقبه های خطرناک می گردند.
انتخاب یکی از این دو نیز به عواملی بستگی دارد. گاهی یک خواسته در آدمی رسوخ می کند و در وجود آدمی ملکه و تثبیت می شود. اما برخی مواقع این گونه نیست و حال گذرایی دارد که با عواملی می توان تغییرش داد. نوجوانی است که تمایلاتی دارد، لذاتی دارد اما در عین حال دل صافی هم دارد و اگر معلم خوبی داشته باشد، می تواند خیلی در او اثر بگذارد، از خیلی خواسته هایش صرف نظر کند. برای همین نوجوانانی که مربی خوبی دارند خیلی زود می پذیرند. در روایات هم تاکید شده که علیکم بالاحداث .
اما وقتی خواسته ها به صورت مکرر مطرح شد و به صورت عادت در آمد و در انسان رسوخ کرد و جزء شخصیتش شد ، اینجاست که در مقام تزاحم قطعا این صفت بر صفاتی که به صورت ملکه در نیامده برتری خواهد یافت. هر بچه ای از ابتدا پول را دوست دارد به ویژه زمانی که می بیند با پول می شود بسیاری از کارها را انجام داد. حال اگر این کودک در خانواده ای تربیت شود که به پول بسیار اهمیت می دهند، پول پرستی در وجود او رسوخ می کند و ملکه ذهنش می شود. کم کم ناهنجاری های دیگر هم به آن اضافه می شود تا به پول برسد، به شهوت برسد، به پست و مقام برسد حتی اگر برادرش هم مزاحم این رسیدن باشد از سر راهش بر می دارد ! حالا اگر با همین روحیه که کم کم ایجاد می شود به 40-50 سالگی رسید، بسیار مشکل است که بتواند تغییر رفتار دهد و مثلا از مقام پرستی و حب ریاست دست بردارد. عامل بسیار قوی و فوق العاده ای می خواهد که این فرد را از بالای نردبان مقام و ریاست پایین بکشد.

پس ریشه بسیاری از این حوادث را باید در روحیات و حالات نفسانی این اشخاص دنبال کنیم که گاهی حتی ریشه خانوادگی دارد و یا مربوط به دوره جوانی و نوجوانی آنهاست ؟ نفس این چنین تربیت شده که چنین می کند!

بسیاری از این انحرافات در طول تاریخ را باید همینطور ریشه یابی کرد. فردی از کودکی دارای نقطه ضعفی بوده و این نقطه ضعف کم کم در وجود او رشد کرده، به مرور زمان جوانه زده و تبدیل به درخت تناوری شده، این دیگر خوب بشو نیست. خب کسی که عاشق مقام است، ده سال ، بیست سال، پنجاه سال نتوانسته به این مقام برسد، حالا زمینه اش فراهم شده، می خواهد انتقام این محرومیت را بگیرد.

اما این افراد که معمولا قبلا به قدرت و مقام رسیده اند ؟ یعنی اینها نمی فهمیدند که چه اتفاقی برای خودشان و کشور می افتد؟

طبیعی است تا پیش از ریاست فرد خوبی بود اما پس از آن، دچار تغییر می شود و آن بخش از روحیات منفی بر بخش های دیگر غلبه می یابد. به نظر بنده باید به دقت نقطه ضعف های اخلاقی و دلبستگی افرادی که دچار تغییر و انحراف شده اند را بررسی کرد تا متوجه شد که چه چیزی آنان را به اینجا کشانده است. درباره برخی از این خواص نمی توان گفت که اینان نمی فهمیدند. بله برخی از اینها فکر قوی ندارند، کودن هستند که علائم و نشانه هایی دارد اما برخی از این خواص در مسائل گوناگون جهانی نظر می دهند و به نوعی صاحب نظرند، اما در این فتنه راه را عوضی رفتند. بدون شک ریشه این انحراف به دلبستگی های این افراد برمی گردد که از گذشته در وجودشان بوده، رشد کرده و دیگر به جایی رسیده که اسیر آن خواسته شده اند. از چنین افرادی نمی توان انتظار داشت که به این آسانی اصلاح بشوند. در برخی موارد طبق فرموده قرآن کار به جایی می رسد که «سواء علیهم ءأنذرتهم ام لم تنذرهم لایؤمنون ختم الله علی قلوبهم» یا می فرماید : «فمن یهدی من اضل الله» «و من یضلل الله فما له من هاد».
این درس بزرگی است که اگر تمایلی در من ریشه دوانده، آن ریشه را بیابم و آن را تضعیف کنم و نگذارم قوی بشود. البته این تغییر مسیر که از خوب به بد بوده، می تواند از بد به خوب نیز باشد و می توانیم تغییر رفتارهای این چنینی هم در خود و هم در دیگران داشته باشیم.

بنابر این ما در برخوردهایمان یا حمایتهایمان از افراد در مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی نمی توانیم راحت به نتیجه برسیم و یک بعدی یا مطلق و دائمی به آن نگاه کنیم.

البته باید در انتخاب افراد هم دقت لازم را کرد. اینکه آدم توقع داشته باشد افرادی را انتخاب کند که از هر گناهی مصون باشند، توقع بی جایی است. اما می توان فرد اصلح را انتخاب کرد؛ فردی که عیوبش کمتر باشد. البته محور این دلبستگی ها در بیشتر موارد سه چیز است: پول، شهوت و ریاست. اگر فردی دارای یکی از این خصایص بود، باید از انتخاب این فرد برای پست های مهم جلوگیری کرد. طبق اطلاعاتی که به دست ما رسیده با بررسی سوابق برخی از این افراد – سران فتنه یا افراد با مسئولیت پایین تر – که در اروپا و امریکا تحصیل کرده یا در آنجا تربیت شده اند به برخی امور شهوانی آلوده شده اند. یا از نظر روانشناختی حب ریاست در آنها کشف شده ، حتی کسانی روی اینها کار کرده اند تا اینها را به برخی مسائل نفسانی معتاد کنند. این گونه افراد را نباید برای یک پست مهم مملکتی انتخاب کرد.

البته در خصوص برخی از این مصادیق وقتی اظهار نگرانی می کنیم که این فرد این مشکلات اخلاقی و رفتاری را دارند، عده ای می گویند که این موضوعات، مسائل شخصی افراد است و مسائل خصوصی افراد را نباید در مناسبات سیاسی و اجتماعی دخالت داد.

بله ممکن است در ابتدا آدمهای ساده فکر کنند این یک مسئله شخصی است. ما چه کار داریم که این افراد شب چه کار می کنند یا کجا می روند یا چه تمایلات جنسی ناهنجاری دارند، این موضوعات به مسائل سیاسی ربطی ندارد، مهم فکر سیاسی این فرد است. چنین نگاهی خطاست چون اینها از عناصر بسیار تعیین کننده در رفتارهای دیگر انسان است که ناخودآگاه تأثیرات خودش را می گذارد مانند برخی از این فعالان فتنه، غالباً وقتی در خارج از کشور بودند به فساد کشیده شدند و یا همین الان به غرب و تمدن غرب نگاه بسیار مثبتی دارند و حتی بسیاری از آنها علاقه به زندگی در فضای لیبرالی غرب را دارند و تا فرصتی می یابند ، می روند!. از همه شایعتر و خطرناکتر هم ریاست طلبی و حب مقام است. روایتی به این مضمون داریم که اگر دو گرگ گرسنه به یک گله بدون چوپان حمله کنند و از چپ و راست گله را بدرند، ضرر آنها برای گله به اندازه ضرر حب المال و الریاسه در دین مسلمان نیست! خاصیت گرگ این است که ابتدا گله را می درد و سپس شروع به خوردن می کند. این دو گرگ وقتی حمله می کنند، گوسفند سالمی را جا نمی گذارند. حب مال و مقام هم برای دین ما انسانها همینطور است. به این ترتیب است که ما به خصوص باید سعی کنیم اولاً خودمان را از این دو آفت در حد امکان پاک نگه داریم. ثانیاً در انتخابمان این دو موضوع را همیشه مد نظر قرار بدهیم که کسانی که عاشق مال یا ریاست هستند، به درد مسئولیت اجتماعی نمی خورند. چون آخرش فسادی را بپا خواهند کرد.

حضرت استاد ! در ابتدای فرمایشات تان فرمودید ریشه این اتفاقات، ریشه 20 ساله است و دیگران یک سیاست 20 ساله را دنبال کردند که منجر به اتفاق سال 88 شد. مبدأ این 20 سال، سال 68 است که انتقال ولایت پس از رحلت حضرت امام به مقام معظم رهبری بود...

این که من عرض کردم 20 ساله، منظورم این نیست که دقیقاً یک محاسبه تاریخی داشته باشم و از یک روزی این کار شروع شده باشد، هر چند خیلی هم دور از واقعیت نیست و به این مبدأ زمانی می توان توجه داشت.

منظورم این است که شما این ادعای فتنه ای با ریشه 20 ساله را تبیین بفرمایید. این سیاست چه کسانی بوده و چه ویژگی هایی داشتند؟

من اشاره کنم به یک داستان واقعی که اوایل انقلاب گفت وگویی بین چند نفر از شخصیت ها واقع شد که الان هم موقعیت های خیلی مهمی در کشور دارند. در آن جلسه دوستانه که من البته به صورت اتفاقی در آن حاضر بودم ، صحبت از این بود که هر یک از آنها آینده انقلاب را چگونه می بینند؟ فکر کنم همان سال های اول یا دوم انقلاب بود. جریانات منافقین و ترورها و ناامنی های داخل کشور پیش آمده بود. یکی از آن آقایان گفت: به نظر من امام تا هشت ، نه سال دیگر زنده است. تا امام زنده است، بالاخره این انقلاب ادامه پیدا می کند اما بعد از وفات ایشان، کشور شلوغ می شود و اختلافات داخلی رخ می دهد و نهایتاً ایران مثل لبنان می شود.(منظور اینکه دچار جنگ داخلی می شود) فعلاً ماییم و این چند سال که امام زنده است. این یک آدم به اصطلاح خودی بود که آن وقت یک موقعیتی هم داشت که بعدها یک موقعیت مهم تری هم پیدا کرد و الان هم در جاهایی و در مجالس مهمی عضویت دارد. وقتی فردی که خودش در انقلاب است و مسئولیت هم دارد آینده انقلاب را این گونه می بیند، درباره دیگران و به ویژه بیگانگان باید چگونه قضاوت کرد. قطعاً امریکا، انگلیس و سران استکبار نهایت امیدشان به وفات امام بود و تلاش کردند که در همان سال های اول، انقلاب را از پا درآورند، وآخرین چیزی را که به خودشان وعده می دادند، فوت امام بود که تصور می کردند بعد از آن دیگر فاتحه انقلاب خوانده می شود. باز از باب تشبیه این دشمنان به صدر اسلام عرض می کنم، منافقین هم تمام امیدشان به رحلت پیامبر بود و می گفتند زمانی که پیغمبر بمیرد با توجه به اینکه فرزند هم ندارد، دیگر از اسلام اثری نمی ماند. عین همین جریان را درباره انقلاب ایران می گفتند که زمانی که امام از دنیا برود، با ایجاد اختلاف و جنگ های داخلی، نظام را از پا درمی آوریم. خب الان از زمان ارتحال امام تا حالا بیش از بیست سال می گذرد. طبعاً کسانی که چنین امیدی داشتند، برای این کار برنامه ریزی می کردند که اگر بخواهند این حکومت از بین برود، چه کار باید کنند؟ سناریوهایی گوناگونی را باید در نظر می گرفتند که اگر یک سناریو به نتیجه نرسید بروند دنبال گزینه دیگر. این را می دانید که شیاطین کارشان همین هست که پیش بینی هایی می کنند و یکی یکی آنها را تجربه می کنند. این غفلت است که فکر کنیم دشمنان و شیاطین و منافقین و منحرفین طراحی و برنامه ریزی برای این موارد ندارند.

به عبارتی اشاره شما به هشدار حضرت امام رحمت الله علیه است که می فرمودند جریان استکبار شاید کسانی را حتی در حوزه علمیه و یا جاهای دیگر بیست سال، پنجاه سال تربیت کند برای این که بعدا از آنها استفاده کند.

خب آن روز بنده که نمی توانستم پیش بینی کنم، خیال می کنم خیلی قوی تر از ما در مسائل سیاسی هم نمی توانستند حدس بزنند که این دشمنان چه کسانی را برای این کار در نظر گرفته اند، البته قرائنی بود و بعد از چند سال هم اثرش ظاهر شد که با استفاده از همان تمایلات درونی این شخصیت ها اینها چگونه برنامه ریزی می کنند. ولی واقعا برای برخی از این سران فتنه قابل پیش بینی نبود که روزی به مهره دشمن تبدیل بشوند، البته دشمنان سیاستشان این است که از هیچ کس ناامید نمی شوند. برای فعالیت هایشان این گونه نیست که فقط روی یک فرد خاصی با یک شرایط ویژه ای برنامه ریزی کنند چون از هیچ کس ناامید نیستند. تجربه هم دارند و اگر نبود، مسئله اینکه ایران، قوامش به مردم هست و قوام مردم هم به عشق به اهل بیت(علیهم السلام)است، آنها تجربه هایشان را خوب اعمال کرده بودند و در بسیاری از جاها جواب نیز گرفته بودند. اما این فرهنگ غنی ما را خوب نخوانده بودند و نتوانسته بودند پیش بینی کنند، لااقل اگر این اندازه را می دانستند روز عاشورا به سیدالشهدا جسارت نمی کردند. از روی حماقت مضاعفشان بود و این ملت را خوب نشناخته بودند و تأثیر دین و ایمان و سیدالشهدا را در مردم درک نکرده بودند! والا کسانی که با شعار سیادت به میدان آمدند و شال سبز به گردن انداختند چطور حمله کنندگان به هیآت حسینی و هتاکان به عاشورا را مردم خدا جو می نامند؟! خداوند می خواست که اینها را رسوا کند.

سوال بعدی این است که چرا خود مقام معظم رهبری با اینکه این جریان را می شناختند، در این بیست سال این افراد را افشا نکردند ؟ با این که ایشان در همان ایام ریاست جمهوری ضربه هایی از اینها خورده بودند ولی یا سکوت کردند یا اگر سخنی گفتند، به بیان نشانه ها و خصوصیات آن بسنده کردند؟ چرا به شکلی شفاف تر ، پیش از اتفاق سال 88 این جریان را از انقلاب حذف نکردند؟ حکمت این مشی و مرام رهبران الهی که صبر می کنند تا جریان نفاق ، خودش پرده از چهره بردارد چیست؟

این که چرا رهبری از همان اول جلوی این فساد را نگرفتند و مبارزه نکردند. اولا باید گفت که ایشان سکوت مطلق نکردند، والا باید پرسید چه کسی در طول این سالها جریان اشرافی گری را نقد کرد؟ چه کسی در برابر اصلاحات آمریکایی ایستاد؟ چه کسی اصلاحات اسلامی و حقیقی را مبارزه با فقر و فساد و تبعیض معرفی کرد ؟ چه کسی عدالت و پیشرفت را به مسئله اول کشور و مطالبه عمومی تبدیل کرد ؟ چه کسی بهتر از دیگران شاخصه های خط امام را تبیین کرد و در برابر تحریف نظرات امام ایستاد ؟ چه کسی مبارزه با آمریکا و صهیونیزم را به عنوان شاخص انقلابی گری حفظ کرد؟ قطعا شاخص ترین چهره رهبری معظم انقلاب بودند نه احزاب و شخصیت ها . شاید برخی توقع بیش از این دارند و این سئوال شما را نشانه این بدانند که ایشان در سیاست کم تجربه بودند، ولی شواهد نشان می دهد که این نشانه بلوغ ایشان در مدیریت و رهبری است و باز به عنوان تشبیه عرض می کنم که سیاست ایشان عیناً مثل رفتاری است که امام علی(ع) در دو دهه پس از وفات پیامبر داشتند. کسانی فکر می کردند که مماشات علی علیه السلام با جریانات انحرافی از ضعف علی(ع) است، ولی آنهایی که آگاه بودند و علی را می شناختند، می دانستند که این شیوه از کمال قوت اوست. ضعف این است که آدم در برابر یک عامل مزاحم خودش را ببازد و تحت تاثیر قرار بگیرد و رفتار منفعلی از خود نشان دهد. قوت این است که انسان شرایط را بسنجد و در هر شرایطی آنچه مصلحت حق است و او را به هدف نزدیک تر می کند، آن را انجام دهد ولو همه با او مخالفت کنند. بنده عقیده ام این است که یکی از نقاط مثبت مقام معظم رهبری، همین موضوع متانت و سنجش موقعیت ها و انتخاب راهی است که نهایتاً به صلاح اسلام و مسلمین است ، هرچند تلخی های بسیاری داشت که برای همه قابل تحمل نیست. اینکه انسان بتواند در برابر هجمه هایی که می شود متانت خود را حفظ کرده و حالت انفعال پیدا نکند، خیلی هنر می خواهد. حالا من نمی گویم که ایشان معصوم هستند یا اشتباه نمی کنند ولی واقعا من برای این تسلط نفس ایشان چه داخل ایران و چه خارج از ایران نظیر سراغ ندارم. مقام معظم رهبری در طول این مدت با یک تدبیر حکیمانه مسائل را حل کرده اند و واقعا در کنار صدها فضیلت ایشان ، متانت و تدبیر ایشان برجسته است.

نکته دیگری که مطرح می شود این است که رهبر معظم انقلاب از طرفی از خواص مطالبه می کنند تا روشنگری کنند ، تبیین کنند و بصیرت جامعه را افزایش دهند اما خودشان خیلی از رازها را در دل نگه می دارند و بیان نمی کنند! اساسا دیگرانی که بنا به فرمایش مقام معظم رهبری قرار است نقش خواص با بصیرت را ایفا کنند، عمار باشند، ابعاد فتنه را تبیین کنند، آنها باید چه اصولی را رعایت کنند. این را از این بابت می پرسیم که بعضی جریانات و افراد فتنه یا همسو با فتنه در سایت ها و نشریاتشان عمارها را مورد طعن قرار می دهند که شما دارید از خط ولایت خارج می شوید، شما در تبیین مسائل دارید از رهبری جلو می زنید، رهبری اسم نمی برند و شما هم اسم نبرید، رهبری در این باره سکوت کرده اند، شما هم سکوت کنید. دیگران باید چه بکنند و ماها که رسانه در دست داریم و قرار است تبیین کنیم، باید چه کنیم؟

حقیقت این است که به نظر بنده این سوال پاسخ واحدی ندارد؛ یعنی نمی شود گفت همه باید عین ایشان رفتار کنند یا همه باید غیر ایشان رفتار کنند. موقعیت های افراد فرق می کند. درباره روشن شدن این موضوع نیز باید مثالی از صدر اسلام زد. پس از رحلت پیامبر و داستان فدک، امیرالمؤمنین(ع) به عنوان یک مسلمان تا می توانست باید جلوی ظلم را می گرفت. اگر هیچ چیز هم نبود، بالاخره یک ظلمی نسبت به دختر پیامبر شد و ملکی را که پیغمبر به ایشان بخشیده بود، از او پس گرفتند. با این همه امیرالمومنین در این باره چیزی نگفتند، اما هنگامی که حضرت زهرا(ص) می خواستند بروند تا به این موضوع اعتراض کنند، ایشان مخالفتی نکردند که چرا دنبال این موضوع می روید! یا در موارد دیگر که اتفاق افتاد و یاران امام علی(ع) مانند سلمان، ابوذر، مقداد و امثال ایشان رفتارهای تندی در قبال ابوبکر، عمر، عثمان و معاویه انجام دادند، اما آن حضرت مخالفتی نکردند و حتی یاران خویش را مؤاخذه هم نکردند. در مورد ابوذر که همه می دانند در برابر تحریف اسلام توسط کعب الاحبار ایستاد و با استخوان شتر سر او را شکست تا جائیکه دو مرتبه او را تبعید کردند اما امیر مومنان ایشان را منع نکرد بلکه وقتی تبعید می شد به همراه حسنین ، ابوذر را مشایعت کردند.
اینها نشانه این است که موقعیت های افراد در تعیین شکل کارشان تأثیر دارد. یعنی مبارزه ای که باید با ظلم شود یا در جهت احقاق حقی صورت گیرد، کیفیتش بستگی به این دارد که ویژگی های شخص مبارزه کننده و موقعیتش چیست.
 

با این حساب شما شفاف سازی تا این حد را ضروری می دانید؟

عرض می کنم موقعیت اشخاص باهم فرق می کند. اگر جایی ، حق در اثر اختفای حقیقت متروک بماند و ضایع شود، قطعاً باید روشنگری کرد. اما به چه شکلی، به چه زبانی و به چه لحنی، در چه موقعیتی، به چه وسیله ای، در کجا، برای کی و... اینها درباره اشخاصی که می خواهند شفاف سازی کنند فرق می کند. البته رهبر انقلاب تاکید داشتند که در این امور باید انصاف رعایت شود و حرف خلاف حق و عدالت گفته نشود.

درباره سران فتنه یا جریان فتنه که دشمنی را علنی کردند، مقداری شفاف سازی راحت است، اما برخی هستند که اعلام وفاداری به ولایت می کنند. علی الظاهر، در بسیاری از مجالس هم همراه رهبر هستند، در محضر ایشان می نشینند، از ایشان نقل قول می کنند، از مراجع نقل قول می کنند و داعیه دار حمایت از رهبری و مراجع هستند، ولی مخفیانه با جریان فتنه همراهی کردند یا در مواقعی که ضرورت داشته که موضع بگیرند، سکوت کردند که مصداق خواص ساکت یا خواص دوپهلو هم شدند. درباره اینها شفاف سازی کردن دشوار است، چه باید کرد؟ اولاً اینها را باید چطور شناخت و ثانیاً در قبال این رفتارشان چه سیاستی باید در پیش گرفت؟

البته همانطور که رهبر عزیز انقلاب یکبار فرمودند، چنین افرادی قدر و منزلتشان در نزد عموم کاسته می شود. البته یک جواب کلی هم که من از فرمایشات خود مقام معظم رهبری الهام می گیرم، این است که بصیرت اقتضا می کند ما در هر شرایطی اولویت ها را درنظر بگیریم، مصلحتها را با مفسده ها بسنجیم و با جرح و تعدیل کردن و محاسبه ببینیم برایند این روشنگری ما چه خواهد شد. یعنی انسان اقدامی که می کند با فکر روشن و دوراندیشی دنبال کند، ببیند با توجه به سایر شرایط اجتماعی نهایتا دیگران چه خواهند کرد و در جمع بندی این مجموعه از فعالیت های اجتماعی با توجه به عوامل گوناگون چه نتیجه ای خواهد داشت. با محاسبه همه اینها باید به گونه ای رفتار کند که برآیند آن اقدام در نهایت مثبت باشد. اگر شما یک کار خوبی انجام دهید، اما دیگران از آن سوءاستفاده کنند و بر اثر آن سوءاستفاده، نتیجه و برآیندی که باید پس از مدتی مترتب می شد، این کار خوب من مانعش شود، طبعا نباید انجام دهم. رعایت این اولویت ها به خصوص مصلحت سنجی ها و این مفاسد و مصالحی که از جانب دیگران بر آن مترتب می شود، موضوع بسیار مهمی است. با همین کلید می توانیم بسیاری از تصمیمات اهل بیت در حوادث صدر اسلام را از 25 سال پیش از شهادت امیرالمؤمنین، دوران امام حسن و امام حسین علیهما السلام و تا امام یازدهم را بسنجیم. به همین دلیل فردی که در قله واقع شده است، برای یک کلمه حرف زدنش، خیلی باید حساب کند که مردم و دیگران از این سخنش چه استفاده ای می کنند و پیامد آن چیست. بنابراین باید بسنجد که سخنش چه عواقبی را در پی دارد.
موقعیت های اجتماعی افراد باهم فرق می کند. باید فکر کنیم و همه چیز را فقط با نتیجه نزدیکش نسنجیم بلکه فکر کنیم که آیا این کاری که من می کنم، نتیجه نهایی ‌اش چه می شود؛ الان ممکن است نفعی داشته باشد، اما به دنبالش ممکن است سوءاستفاده شود و ضربه های بزرگی بر آن مترتب شود. اینجاست که محاسبه دقیقی می طلبد و خدا را باید هزاران بار سپاسگزار بود که هرچه در رفتار رهبر انقلاب فکر می کنیم، این محاسبات دقیق توسط ایشان مشاهده می شود. گرچه ممکن است مدتی برای ما سِرّ این رفتار و سخن روشن نباشد و حتی در دلمان بگوییم که چرا آقا چنین کاری کردند، یا چرا فلان کار را انجام ندادند، اما پس از مدتی متوجه می شویم که حق با ایشان بوده.
ثانیاً مفهومش این نیست که هرچه ایشان می گوید، ما هم بگوییم و هرچه نگفت نگوییم. این گونه نیست. همان گونه که عرض کردم موقعیت های افراد در تعیین تکلیف شان تفاوت می کند ولی کار را باید با همه نتایجی که در درازمدت بر آن مترتب می شود، سنجید. هر کس بصیرتش بیشتر باشد، بهتر می تواند این محاسبات را انجام دهد و کار درست تری انجام دهد. بالاخره اشتباه برای همه پیش می آید، ما که به عصمت غیر معصوم قائل نیستیم اما آیات و روایات به ما می گوید که اگر خودتان را در اختیار خداوند قرار دهید، خدا هم شما را در تصمیماتتان یاری می کند. بنابراین سعی کنیم محاسبات را دقیق انجام دهیم و دستورالعمل های مقام معظم رهبری را همیشه مدنظر قرار بدهیم، اولویت ها را رعایت کنیم، از خدا بخواهیم به طول عمر ایشان بیفزاید و به ما هم توفیق اطاعت از ولی امر را عنایت کند.

حاج آقا! درباره بحث روانشناسی سران فتنه که شما اشاره فرمودید، مقام معظم رهبری در جلسه ای که با عزیزان بسیجی داشتند، به ریشه یابی درونی این افراد پرداختند. چون همیشه ریشه فتنه ها را معطوف می کردند به بیرون و جریانات خارج از کشور اما این بار در کنار عوامل خارجی سعی کردند به ما بفهمانند که باید دنبال این ریشه های درونی هم بگردیم. سئوالم این است که چگونه این افراد توانسته بودند حجم انبوهی از شهوات، ریاست طلبی، دنیا طلبی و مانند آن را اینقدر درونی و اندرونی کنند تا جایی که برای خیلی ها بروز نداشته باشد و همه فکر کنند که اینها از دنیا و پست و مقام جدا شده اند؟ برای خیلی ها شبهه شده بود که نه اینها خطری ندارند، حتی وقتی پیش از انتخابات وارد گود سیاسی شدند، افراد بسیاری برآوردشان این بود که اینها خطر آن چنانی ندارند. چطور توانسته بودند 20 سال این را پنهان کنند.

باید از میان فرمایشات رهبری پاسخ این سوالات را بیابیم. همان گونه که در ابتدای سخنانم بیان کردم، انسان موجودی پیچیده با لایه های متعددی است که گاهی خودش هم از آنها آگاهی ندارد. فقط این موضوع نیست. کمک های دیگری هم به انسان می شود به ویژه به افرادی که راه را درست انتخاب نکرده اند. این افراد دائماً تحت تأثیر عوامل شیطانی واقع می شوند. قرآن مکرر تأکید می کند که «لاتتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین»؛ یعنی تعبیر خطوات و قدمها را به کار می برد.
شیطان، آرام آرام انسان را به راه نادرست می کشاند. آن افرادی که خطاهای بزرگی مرتکب می شوند، این گونه نبوده که شیطان از همان ابتدا آنها را برای این کار بزرگ اغفال کرده باشد. بلکه از کارهای کوچک شروع کرده و به آن اشتباهات بزرگ رسیده است. اینکه می بینید پس از 20 سال انزوا، یکباره به عرصه می آید، چه بسا مسائل زندگی اش در آن زمان این گونه اقتضا می کرده و در آن شرایط این را نمی دیده که بتواند یک حرکت وسیع اجتماعی را به وجود آورد و به خواسته اش برسد. بنابراین در آن جهت آرام آرام حرکت می کرد و به همان اندازه که خواسته هایش هم به وسیله شیطان بزرگ یا شیاطین کوچک تأمین می شد، قانع بود. البته شما می دانید که کج اندیشی ها و کجروی های بعضی از این سران فتنه از 20 سال قبل روشن بود. حتی قبل از 20 سال و در دوره امام هم کج روی داشتند منتهی به خاطر همان اولویت هایی که امروز رهبری می فرمایند موضوعات را اصلی و فرعی کنید، دیروز هم حضرت امام اولویت بندی می کرد هر چند این انحرافات آنها برای خود حضرت امام مخفی نبود.
در آن وقت این شرایط برای آنها قانع کننده بود. بالاخره یک پست و مقامی و زندگی آرامی داشتند و کسانی را تحت تاثیر قرار می دادند. از آن طرف هم پشتوانه خارجی شان بیشتر می شد و بیشتر به او اعتماد می کردند تا این که احساس کرد می تواند با برنامه ریزی داخلی و خارجی یک تحول عظیمی ایجاد کند. این 20 سال آرام آرام بود، چون شرایط برای این جهش مساعد نبود، اگر اظهار می کرد، مردم این خواسته را احمقانه تلقی می کردند، پشتوانه نداشت، کسی از داخل نظام کمکش نمی کرد اما وقتی احساس کردند شرایط مساعد شده و فکر کردند که در داخل به خیال خودشان آن گرایشات انقلابی فروکش کرده ، از خارج هم آن عوامل تقویت شد ، فکر کردند که حالا جهش می کنند. به هر حال مسئله استدراج است که آرام آرام شیطان آدم را به جاده های خطرناک می کشاند و یک مرتبه انسان را به درون چاه هل می دهد.

سوال دیگر هم درباره 9 دی و جامعه شناسی مردم است. مردم به میدان آمدند، این ناشی از انفعال از حادثه عاشورا بود یا نه، یک حجم متراکمی از بغض های فروخورده در دلها بود که از ابتدای ماجرای فتنه جمع شده بود و به یکباره منفجر شد؟ برخی می خواهند بگویند ماجرای 9 دی فقط واکنش نسبت به هتک حرمت امام حسین علیه السلام بود؟

حقیقت این است پدیده های اجتماعی را با یک عامل نمی شود تحلیل کرد. خب یک نگرانی هایی در طول این چند ماه و حتی قبل از آن از دوره اصلاحات در قشرهای مختلفی وجود داشت. اینها انباشته شده بود اما جرقه ای که آن را منفجر کند زده نشده بود. داستان عاشورا یک کبریت بود که به این انبار باروت زده شد، باروت ها جمع شد، اینها بی اثر نبود. اگر این باروت ها جمع نشده بود آن کبریت اثر نمی کرد ولی اگر این کبریت هم نبود، منفجر نمی شد. همه این عوامل موثر بود و این حماقت را کردند، کاری که با هیچ سیاست و مبنای عقلی جور درنمی آید ولی به هر حال تدبیر خدا بود که رسوا بشوند و دیگر فاتحه اینها خوانده شود برای همیشه، انشاءالله.

سوالی را که زیاد از ما می پرسند، این است که برخی شخصیت های علمی و دینی آن طور که از جایگاه علمی شان انتظار می رفت در مقابله با این فتنه ظاهر نشدند. گاهی مواضعی گرفتند که فتنه گران خوشحال شدند گاهی هم سکوت کردند، این برای عامه مردم یک فضای تردید نسبت به برخی از این شخصیت های محترم ایجاد کرده. به دلیل اینکه مردم احساس کردند خودشان خیلی خوب دارند حق و باطل را می فهمند ولی سوال می شد که چرا یک بزرگی این موضوع را نمی تواند تشخیص دهد. در چنین جایگاه هایی هم قاعدتا حب مال و مقام متصور نیست یا خیلی مواردش در این سطح کم است . البته بسیاری از این شخصیتهای دینی خیلی صریح و روشن از جریان ولایت دفاع کردند، حساسیت نشان دادند و سکوت نکردند ولی برخی معدود از این شخصیت ها که انتظار می رفت اینجا دیده نشدند؟

جواب اجمالی اش روشن است. خود شما هم می دانید جواب تفصیلی اش خیلی گسترده است. اجمالش این است که یک مقداری توقعات مردم بیجا بود. یعنی خیال می کردند کسی قهرمان است در حالی که قهرمان نبود! وقتی یکی را قهرمان کشتی فرض کردید بعد دیدیدکه در کشتی زمین می خورد، تعجب می کنید. خب از اول این بنده خدا قهرمان نبود، شما خیال می کردید قهرمان است! خود ما درباره افراد قضاوت هایی داریم بعد می فهمیم اشتباه کرده ایم. اما اینکه خود اینها چرا چنین رفتاری کردند با این سوابق خوبی که داشتند، نکته های مثبتی که داشتند. اولاً وجود نقطه های مثبت در یک شخص منافاتی با وجود نقطه های منفی ندارد. ما خیال می کنیم خوبی و بدی در یک خط مستقیم است. آدم اگر خوب است در این خط پیش می رود تا بی نهایت. در صورتی که آدمیزاد این گونه نیست، حرکتش خوشه ای است در یک مسیری پیش می رود. در یک مسیر شکست می خورد. خیلی ها هستند واقعاً یک صفات خیلی خوبی دارند، البته در کنارش یک صفات خیلی بد هم دارند. این جور نیست که هر کس یک صفات خیلی خوبی داشت دیگر صفت بد نداشته باشد. بله بدی ها گاهی جوری است که زمینه بروز ندارد و در یک شرایطی زمینه بروز پیدا می کند آن وقت آدم می فهمد که این از اول نقص داشت اما چون خطری نداشت، زمینه بروزی نداشت کسی به آن زمینه توجه نمی کرد، دنبالش هم نبود. اما آن وقتی که در جایش اثرش ظاهر شود آدم می فهمد که چه اشتباهی کرده بود و به چه چیزهایی هم باید توجه می کرد ولی نکرده بود. پس این توقعی که مردم دارند، خیال می کردند باید این شخصیت چنین باشد، نه بابا این بنده خدا همین بود منتهی شما او را نمی شناختید.

استاد با این حساب در مشورت دادن به مردم برای امور مختلف خیلی باید دقت کرد ، واقعا در مسائل اجتماعی مشورت دادن سخت است.

تا آنجایی که ما نقش داریم و در تایید افراد تعیین کننده هستیم باید سعی کنیم بشناسیم و تحت تاثیر جو و تبلیغات قرار نگیریم. این موضوع را به خواص عرض می کنم. بالاخره آخرش مردم از کجا بشناسد، با حرف من و شماست که مردم این خواص را می شناسد، این تکلیف من و شما را سنگین می کند. مسئولانی که به کار گرفته می شوند باید میکروب های خیلی خطرناک را نداشته باشند. البته اگر به دنبال معصوم باشیم، کسی را پیدا نمی کنیم. منتهی باید بین خوب و خوبتر، بین بد و بدتر بسنجیم و کسی را انتخاب کنیم که نسبتاً و مجموعاً برای این کار بهتر است، اما باید برای این کار وقت صرف کرد، نیرو صرف کرد تا این شناخت تحقق یابد، مخصوصاً کسانی که حرفشان در دیگران موثر است. خیلی باید احتیاط کرد و از آن طرفش را هم باید گفت، بی جهت هم تخریب کردن به واسطه یک عیب جزئی صحیح نیست، خیال نکنیم همه معصومند. آنهایی را که عیب هایشان را نمی دانیم خیلی اش از این است که با آنها کار نکرده ایم و الا بارها تجربه شده که خیال می کردیم یک کسانی خیلی عالی اند، سر کار که آمدند، فهمیدیم اشتباه می کردیم. این است که هم در تایید هم در تکذیب احتیاط را نباید از دست داد. یعنی بیشتر دقت کنیم در شناختن و شناساندن.

به عنوان آخرین سئوال دوست داریم بدانیم از نظر حضرتعالی، فتنه آینده از چه جنسی خواهد بود و نشانه های آن چیست؟

بر اساس شواهدی که بنده می بینم نوک پیکان همه توطئه‌ها و فتنه‌های اخیر و حتی فتنه های آینده اصل ولایت فقیه را نشانه رفته. برای این که شاخصه انقلاب اسلامی ما مبتنی بودن آن بر اصل ولایت فقیه است و همین امر بر دشمنان اسلام سخت آمده. متأسفانه ما می بینیم که هنوز هم مسئولانی در ردهای بالای نظام هستند که نسبت به ولایت فقیه شناخت ندارند. اصلا دشمنی‌ها با جمهوری اسلامی ایران به خاطر همین اصل است. ما می بینیم که متاسفانه کم نیستند شخصیتهایی که حقیقت ولایت فقیه را درک نکرده اند، برای همین فکر می کنند با کنار گذاشتن ولایت فقیه مشکلات کشور کمتر و یا اصلا حل می شود. البته این افراد اگر موقعیتی برای طرح صریح این مسائل پیدا کنند، مطرح می کنند ولی فعلا به صورت نرم اینها را می گویند. ما هم نباید بیکار باشیم بلکه تا جان داریم باید از ولایت فقیه دفاع کنیم. چون شخصیتهای مختلف را در هر لباس و پست و مقامی می توان به گونه ای منحرف کرد؛ تنها کسی را که نمی توانند منحرف کنند، ولی فقیه و رهبری است. به همین دلیل دشمنان نظام هزینه های هنگفتی را برای تضعیف ولایت فقیه صرف می کنند.

حضرتعالی از شاگردان و نزدیکان به آیت الله بهجت بودید، برداشت برخی بر این است که ایشان در امور سیاسی دخالتی نمی کردند، چنین تصوری درباره ایشان درست است ؟

اینکه کسانی فکر می کنند آیت الله بهجت در کار سیاست اهتمامی نداشتند، قضاوت درستی نیست اما موقعیت های افراد همان طور که عرض کردم فرق می کند. تاثیر ایشان در این بود که یک هشداری یا نصیحتی یا کلامی به مسئولی بگوید یا پیغامی به مقامی برساند. طبعا این کار از همه داد و فریادهای و جنجال هایی که ما می کردیم اثرش بیشتر است. بنده خودم که وارد کارهای به اصطلاح سیاسی شدم، مرهون توصیه ایشان هستم. ایشان ما را تشویق کردند به دخالت در مسائل اجتماعی و سیاسی.

خیلی ممنون و متشکریم از این که وقت شریفتان را در اختیار ما قرار دادید تا این گفتگو انجام شود . امیدواریم فرصت دیگری هم در آینده فراهم شود تا از محضر شریف شما بهره ببریم .

انشاءالله خدا به همه ما توفیق خدمت به اسلام و مسلمین را عنایت کند.
 

منبع:هفته نامه 9 دی- شماره اول