خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز همان گونه که بسیاری از مفاهیم را دستخوش تغییر کرده، مقوله خبر و اطلاع رسانی را نیز بی نصیب نگذاشته است. روزنامه ها که از چند دهه قبل تنها کانون تولید و انتشار اخبار برای عموم مردم جامعه بودند، با شکل گیری خبرگزاری های فعال بر بستر اینترنت که خبرها را در فاصله کوتاه روی خط می فرستند، لاجرم بخشی از رونق خود را از دست دادند. حالا هم با روی کارآمدن شبکه های اجتماعی که بر بستر گوشی های هوشمند فعال می شوند، عملا هر شهروند توانایی کنش به عنوان یک خبرنگار را دارد. چنان که امروز بسیاری از رخدادها سریع تر از هر پلتفرم دیگر در فضای شبکه های اجتماعی منتشر و عالم گیر می شود.
امروز دیگر اکثر قریب به اتفاق مردم اپلیکیشن شبکه های اجتماعی را روی گوشی های همراه هوشمند خود دارند و ساعاتی از روز را صرف آگاهی از رخدادهای لحظه به لحظه ای می کنند که از طریق این مدیوم ها به سرعت منتشر می شود.
پرسشی که در این میان به وجود می آید، درباره کارکرد رسانه و لوازم موفقیت آن در دنیای امروز است. به این معنا که رسانه امروز برای زنده ماندن در میان سیل خروشان اخبار که از طریق شبکه های اجتماعی منتشر می شود و فراتر از آن، تاثیرگذاری در این فضا چگونه باید عمل کند؟ مزیت نسبی خبرنگاران امروز در مواجهه با شهروندانی که خود به خبرنگارانی حاضر در صحنه تبدیل شده اند، چیست؟
یکی از نخستین موضوعاتی که در پاسخ به این گونه پرسش ها باید مورد توجه قرار گیرد، مساله حرفه ای بودن است. یک شهروند شاید بتواند از یک رخداد تصویربرداری کند و بلافاصله آن را منتشر کند اما آن چه او ارائه می دهد از جنبه های مختلف یک فعالیت آماتوری است، در حالی که همین متریال خبری وقتی دراختیار یک فعال حرفه ای رسانه قرار گیرد، بدل به محتوایی جذاب و گیرا می شود. مثلا تصور کنید یک شهروند ویدیویی را که در حین عبور و مرور در شهر ضبط کرده در فضای مجازی منتشر کند. اولین نکته درباره این ویدیو کیفیت آن است که در غالب موارد با اشکالات فراوان روبروست. عموما دوربین به صورت عمودی نگه داشته شده و گوشی مدام حرکت می کند به گونه ای که از رخداد مورد نظر تنها صداهایی نامشخص شنیده می شود. از سوی دیگر باید توجه داشت انتشار یک ویدیو خام از یک رخداد و جمله ای کوتاه درباره آن به هیچ وجه خبری معنادار تولید کند که مخاطب ناآگاه را نسبت آن رخداد آگاه کند. به همین خاطر است که در سال های گذشته انتشار صداها، تصاویر و ویدیوهایی درباره یک شخصیت یا رخداد در شبکه های اجتماعی، در ابتدا بسیار پربازدید و بحث برانگیز شده اما بعدا مشخص شده اساسا مربوط به شخصیت یا رخدادی دیگر بوده است. در این شرایط ذهن مخاطب عام به سادگی مورد سوءاستفاده قرار می گیرد و اصلاح این ذهنیت اشتباه هم به سادگی امکان پذیر نیست.
علاوه بر آن چه گفته شد، یادآوری پیشینه خبر و تحلیل آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تنها فعال رسانه ای یک حوزه خبری است که از پیشینه رخدادها به طور دقیق و سلسله مراتبی با خبر است. خبرنگار یک حوزه خبری به خوبی می داند یک ماجرا از کجا شروع شده، چه تحولاتی را سپری کرده و اکنون در چه نقطه ای است. بنابراین اوست که می تواند نزدیک ترین روایت را از واقعیت ارائه دهد. البته در این میان خبرنگارانی هم هستند که برای منافع گروهی، روایت سازی را بر روایتگری ترجیح دهند(کما این که در همه تخصص ها دیده می شود) اما به طور کلی خبرنگاران متخصصان روایت واقعیت برای جامعه به حساب می آیند؛ افرادی که گاهی جان شان را برای نمایاندن تصویر واقعیت به جامعه به میدان می آورند و گاهی عرض و آبروی شان فدای روشن شدن حقیقت می شود.
همان گونه که گفته شد، تحولات فضای مجازی تاثیر بسزایی بر سبک زندگی مردم سراسر جهان داشته تا آن جا که و ذائقه عمومی نیز دستخوش تغییراتی شده است. یکی از تغییرات، گرایش فراوان مردم به مدیوم های تصویری نسبت به مدیوم های متنی است. امروزه مردم ترجیح می دهند اطلاعات متنی مورد نظر خود را به همراه تصویر یا ویدیو دریافت کنند. همین گرایش تازه موجب شده بسیاری از رسانه ها گام در راه تقویت توانایی های خود در زمینه تولیدات بصری بگذارند و تولیدات خود را در قالب تصویر و ویدیو ارائه کنند. امروز گرافیک و سینما بیش از هر زمان دیگر با عرصه خبر عجین شده و ظرفیتی فراوان برای اطلاع رسانی را پیش روی خبرنگاران و رسانه ها قرار داده است.
بنابر آن چه گفته شد، نیاز اساسی انسان به آگاهی از رویدادهای پیرامون خود در کنار دریافت روایتی جذاب و مبتنی بر واقعیت، لزوم فعالیت خبرنگارانی حرفه ای در رسانه هایی حرفه ای را نمایان می سازد. امروز که با تکثر رسانه ای در جهان مواجهیم، این نیاز به صورتی عمیق تر خودنمایی می کند و پاسخ به آن نیز تعمق بیشتری می طلبد. خبرنگاران و رسانه های امروز باید بیش از گذشته در پی تحول و روزآمدی باشند چراکه تداوم رویکردهای گذشته نتیجه ای جز تضعیف تاثیرگذاری فعالیت آن ها نخواهد داشت.
نظر شما