کنار بودن حوزه از مسایل جامعه، مرگ تدریجی دین را درپی دارد

خبرگزاری شبستان // قم

حوزه های علمیه به عنوان مهمترین و شاخص ترین داعیه دار ترویج و تبیین معنویت و دینداری در طول تاریخ، هماره محور تحولات و نقطه عطف در تاریخ بوده و هستند. حوزه های علمیه نه تنها جریان ها را راهبری کرده و می کنند بلکه در بسیاری از مقاطع تاریخی، خود، جریان ساز و حادثه ساز بوده اند.
با این نگرش، مدیریت درونی حوزه ها و یا حتی نگاهی که از بیرون به حوزه های علمیه می شود، به طور جد و حتم می تواند تعیین کننده و سرنوشت ساز هم در چگونگی ادامه حیات حوزه های علمیه و هم کارکردها و مدیریت بیرونی جامعه توسط حوزه ها باشد.
بر اساس همین رویکرد، می توان اساس شکل گیری انقلاب اسلامی و رهبری داهیانه امام راحل به عنوان یک حوزوی و عالم دینی را تفسیر و تبیین کرد. با انقلاب بسیاری از نگرش ها در حوزه های علمیه تغییر یافت. از سوی دیگر پس از جریان انقلاب، هم از ناحیه حضرت امام(ره) و هم مقام معظم رهبری، مباحثی مبنی بر تحول در حوزه های علمیه و لزوم موضع گیری این نهاد در مسایل مختلف مطرح شد. این امر در سال های اخیر به طور جد از سوی مقام معظم رهبری در دیدارهایی که به بهانه های مختلف، طلاب و اساتید حوزه های علمیه با ایشان داشته اند، مورد تاکید و سفارش خاص ایشان قرار گرفته است.
تحول در حوزه های علمیه چه از لحاظ آموزه ها و تعالیم محتوایی و چه از منظر ساختار و روش، مسئولیت علمای دین در نظریه پردازی و تولید علوم انسانی، ضرورت تبیین چشم انداز و برنامه ریزی در حوزه های علمیه بخشی از توصیه هایی بوده که ایشان دائما به آن نظر داشته و دارند. بعد از گذشت 2 سال از آخرین سفر مقام معظم رهبری به قم و دیدار حوزویان با ایشان، بر آن شدیم تا در گفتگو با صاحبنظران این مسایل مهم و راهکارهای دستیابی به حوزه علمیه مطلوب را مورد بررسی قرار دهیم.
 

حجت الاسلام ابوالفضل ساجدیه، دارای دکترای فلسفه دین از کانادا و عضو هیئت علمی و مدیر قطب علمی فلسفه دین موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، سردبیر مجله "معرفت کلامی" و "معرفت" و همچنین سردبیر مجله "فلسفه دین" که به زبان انگلیسی منتشر می شود در زمینه مطالبات مقام معظم رهبری از حوزه های علمیه و به ویژه پیامدهای حاشیه نشینی حوزه ها نسبت به مسائل روز داخلی و خارجی به خبرنگار شبستان گفت: از مهم ترین پیامدهای در حاشیه قرار گرفتن حوزه های علمیه به حاشیه راندن اسلام است.

وی افزود: این توجه البته نه تنها توسط حوزه بلکه باید به صورت فردی هم رعایت شود، عمل به دین و داشتن عکس العمل در قبال مسائل مختلف باعث حضور دین در جامعه و احساس زنده بودن آن در رگ های جامعه می شود.

حجت الاسلام ساجدیه تصریح کرد: اگر حوزه به دلایل مختلف در حاشیه بماند به تدریج و در آینده دیگر آثاری از آن وجود نخواهد داشت. این مسئله ای است که در تاریخ به خوبی نشان داده شده و می بینیم که هر زمانی دین به عرصه آمده از رکود جدا شده و زنده می شود.

کنار ماندن حوزه ها از مسائل روز جامعه دین را به مرگ تدریجی دچار می کند

وی گفت: در بعد دیگر هم تاریخ گواهی می دهد، هر زمان حوزه ها از مسائل کنار می کشند، دین به قهقرا رفته و دچار مرگ تدریجی می شود و در ادامه شاهد بیماری و یا مرگ دینی جامعه هستیم.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: پیامبر اسلام نیز به این موضوع توجه ویژه داشتند و معصومین (ع) نیز به دلیل نقش اجتماعی سیاسی خود تا به آن حد تحت فشار حکام جور قرار داشته و به شهادت رسیدند.

وی با اشاره به این مسئله که اقلیتی درصدد هستند تا حوزه ها را به حاشیه برانند، خاطرنشان کرد: اقلیتی هستند که درصدد به حاشیه راندن دین در جامعه هستند و تلاش دارند، حوزه های علمیه و به ویژه طلاب را از ابتدا نسبت به ابعاد اجتماعی و سیاسی دین بی اهمیت کنند.

وی گفت: در مقابله با این موضوع جا دارد که ما به راه های مختلفی تکیه کنیم که از جمله این موارد پاسخ به پرسش ها و سوالاتی است که ممکن است برای طلاب به وجود آید.

برگزاری جلسات آزاد پرسش و پاسخ برای طلاب لازم است

حجت الاسلام ساجدیه تصریح کرد: مناظره های علمی و بحث های رایج درزمینه مباحث سیاسی و اجتماعی از جمله این راهکارهای مهم است و باید این جلسات به گونه ای باشد که هرطلبه آزادانه به بیان مباحث و سوالات خود بپردازد.

وی در ادامه گفت: لازم است طلاب مستعد در این زمینه شناسایی شده و با بهره مندی از آزاداندیشی هرگونه پرسش انتقادی خود را بیان کرده و از فعالیت های زیرزمینی با هدف جدا کردن حوزه ها از مسائل روز جامعه جلوگیری کنند.

سردبیر مجله معرفت کلامی خاطرنشان کرد: البته تنها بخشی از حوزه هستند که چنین تفکر انزواگرایانه ای دارند، اقتضای یک حوزه فعال این است که بتواند به گونه ای در این شرایط خاص خودش را زنده و شاداب نگه دارد.

وی اظهار داشت: در حوزه علوم انسانی یکی از مهم ترین رسالت های امروز حوزه تاسیس و توسعه اندیشه و اسلامی سازی علوم انسانی است چرا که علوم انسانی از جمله علومی هستند که امروزه در جوامع بسیار اثرگذار می باشند.

حجت الاسلام ساجدیه با تاکید بر لزوم حضور فعالانه اندیشمندان حوزه های علمیه در روند اسلامی سازی علوم انسانی تصریح کرد: امروز در این زمینه تردیدی نیست و اگر هم کسانی اوائل انقلاب این اعتقاد را نداشتند، امروز دیگر به ضرورت این امر پی برده اند.

برخی موسسات برای اسلامی سازی علوم انسانی فعالیت های خود را آغاز کرده اند

وی گفت: البته برخی ها با احساس این نیاز به این مسئله توجه داشته اند که از جمله این موارد می توان به موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) و یا دیگر موسسه های فعال دراین خصوص اشاره کرد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) تصریح کرد: ما در علوم انسانی لازم داریم ابتدا مبانی انسان شناسی، هستی شناسی و معرفت شناسی علوم غربی را شناسایی کنیم و بر اساس مبانی اسلامی هر یک از علوم انسانی را پایه گذاری کرده و به تفکیک مسائل مشترک و اختصاصی را مشخص کنیم.

اسلامی سازی علوم انسانی مهم ترین نیاز فرهنگی کشور است// نیروهای کارآمد کم داریم

وی با اشاره به آسیب های موجود در این زمینه گفت: اسلامی سازی علوم انسانی مهم ترین نیاز فرهنگی جامعه اسلامی است، متاسفانه نیروهای کارآمد کافی در این حوزه فعلا نداریم و آنهایی هم که شناسایی شده و هستند، فرصت کافی ندارند.

وی گفت: البته به نظر می رسد به هر میزان ضرورت این امر پررنگ تر می شود، شاهد حضور اندیشمندان علوم دینی در این حوزه هستیم و یا اینکه موسساتی به صورت خودجوش در این زمینه پا به عرصه گذاشته اند که خوشبختانه حتی در زمان حاضر هم می توان آثار مثبت این حضور را درک کرد و امیدواریم این فعالیت ها با برنامه در آینده باعث رسیدن به هدف مطلوب شود.

پایان پیام/