سینما و تلویزیون به نقش همسر روحانیون نپرداخته اند

حجت الاسلام محمدرضا ضمیری، جامعه شناس و استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که کدام یک از فیلم و سریال های شاخص که تاکنون در مورد روحانیون ساخته شده توانسته تصویر درستی از روحانیت به نمایش بگذارد، به خبرنگار شبستان گفت: من فیلم های سینمایی همچون زیر نور ماه، رسوایی و طلا و مس و سریال هایی همچون پرده نشین و دودکش را دیده ام. آنچه که در اکثر فیلم ها و سریال ها نشان داده می شود،نقش اجتماعی روحانیت بوده است.

تبیین خوب نقش تبلیغی و اجتماعی روحانیت در فیلم ها
حجت الاسلام ضمیری ادامه داد: نقش اجتماعی روحانیت در حل مشکلات مردم و همراهی با مردم در فیلم ها و سریال ها به خوبی تبیین شده است و نشان داده شده که روحانیت مرجع خوبی برای مردم هستند و می توانند کمک حال مردم باشند. این نقش در سریال دودکش به وضوح نمایش داده شد.

وی با بیان اینکه در فیلم ها و سریال ها به نقش تبلیغی و اجتماعی روحانیون پرداخته شده است، عنوان کرد: در فیلم ها و سریال هایی که در مورد روحانیت ساخته شده به نقش تبلیغی روحانیت به خوبی پرداخته شده و نکاتی نیز در این زمینه تبیین شده است.

این جامعه شناس اظهار داشت: در برخی از فیلم ها نیز القا می شود که روحانیت در کنار کار طلبگی یک درآمدی دارند. یکی در حوزه فیلم است،دیگری برق کشی می کند و در فیلم رسوایی هم پیرمرد روحانی شب ها در بازار کار می کند. این پردازش خوب است.

بعد علمی روحانیون در فیلها مغفول مانده است

حجت الاسلام ضمیری با اشاره به اینکه ابعادی از زندگی روحانیون در فیلم ها و سریال ها مغفول مانده است، گفت: وضعیت علمی طلاب در فیلم ها و سریال هایی که ساخته شده، نمایش داده نشده است. در فیلم ها و سریال ها نشان داده می شود که طلبه فقط درس حوزه فرا می گیرد و بعد علمی طلاب در فیلم ها برجسته نشده است. طلبه علاوه بر درس اخلاق، دروس فقه و کلام، مباحث گوناگون و بحث های علمی را فرا می گیرد که اینها در فیلم ها نمایش داده نشده است و مردم فکر می کنند که یک طلبه در درس اخلاق خلاصه می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه روحانیون در فیلم ها باید سنگین تر نمایش داده شوند، یادآور شد: برخی وقت ها در فیلم ها و سریال ها، روحانی کارهایی می کند که در شان او نیست، به عنوان مثال در سریال دودکش روحانی نقش جلفی داشت و طنز در این بخش به تمسخر می کشید.

سیر طلبگی به تصویر کشیده شود

وی با اشاره به سریال "پرده نشین" تصریح کرد: این سریال تعارض روحانیت سنتی با جدید را نشان می داد اما باز هم عقبه روحانیت را نشان نداد. شکل گیری سیر زندگی طلبه ها باید در فیلم ها و سریال ها نشان داده شود. اینکه روحانی چه دردسرهایی می کشد و مشکلات طلبگی در حجره ها باید برای مردم تبیین شود.

حجت الاسلام ضمیری افزایش شناخت سینماگران از روحانیون را ضروری دانست و افزود: اگر سینماگران به حوزه ها بروند و از نزدیک با زندگی روحانیون آشنا شوند، می توانند فیلم های تاثیر گذار و ملموس تری بسازند. اکثر فیلم ها، روحانیت تهران را به نمایش می گذارد، روحانیت تهران را روحانیت پرستیژ و نماد بیرونی روحانیت  می دانیم.

شخصیت های اصلی مشکل دار هستند

این جامعه شناس با بیان اینکه باید به عقبه و کارهای علمی، پژوهشی، تالیفات، جدیت و نماز شب روحانیت در فیلم ها و سریال ها پرداخته شود، گفت: در فیلم هایی که ساخته شده است، روحانی حتما یک مشکل دارد. البته اخیرا تمام فیلم هایی که ساخته می شود، شخصیت اصلی یک مشکل خانوادگی دارد و ما این را در سریال اخیر یعنی "تعبیر یک رویا" هم شاهد بودیم.

وی خاطرنشان کرد: در فیلم ها و سریال هایی که ساخته می شود، اهداف مقدس و اجتماعی شخصیت اصلی تبدیل به مسایل خانوادگی و شخصی می شود. در سریال "پرده نشین" حاج آقا مهدوی به دنبال رفع مشکل پسرش است و یا در سریال "تعبیر یک رویا" مامور اطلاعات به دنبال رفع مشکل دختر و دامادش است. این گونه پردازش انگیزه ها را زیر سوال می برد. جالب نیست افراد طراز اول فیلم ها را که کار ارزشمند انجام می دهند درگیر کار شخصی کنیم. این سوال برای بیننده پیش می آید که اگر پسر حاج آقا مهدوی دچار مشکل نمی شد و کس دیگری به دردسر می افتاد آیا باز هم حاج آقا مهدوی پیگیری می کرد.

جایگاه ها را مجزا کنیم

این جامعه شناس اظهار داشت: دکتر شریعتی در مورد حضرت فاطمه(س) تعبیر قشنگی داشتند و گفتند" فاطمه، فاطمه است". حضرت فاطمه نه به خاطر جنبه های شخصی که دختر پیامبر(ص) هستند بلکه به خاطر قدر و منزلت خودشان جایگاه دارند و برای تبیین جایگاه ایشان فقط به روابط خانوادگی بسنده نشده است زیرا خود ایشان نیز اجر و منزلت و جایگاه خاصی دارند. حواس ما باشد که در ساخت فیلم ها، مناسبات شخصی و اجتماعی را با هم مخلوط نکنیم بلکه این دو را از هم جدا کنیم تا جایگاه هر فردی مشخص باشد.

حجت الاسلام ضمیری ادامه داد: حاج آقا مهدوی در سریال "پرده نشین" و مسئول اطلاعات در" تعبیر یک رویا" تلاش می کردند اما اگر صرفا کارشان شخصی و خانوادگی نبود، جذاب تر بود زیرا بیننده به این فکر می افتد که هر کسی جای آنها باشد به فکر دختر و پسرش است و از هیچ تلاشی دریغ نمی کند. اگر این افراد مشکلات شخصی نداشتند نقششان بهتر جلوه می کرد.

اختلاف خانوادگی در زندگی روحانی ضعف فیلم است

وی اختلافات خانوادگی را یکی دیگر از ضعف های فیلم ها و سریال های ساخته شده در زمینه روحانیت دانست و افزود: گاهی در این فیلم ها نشان داده می شود که روحانی مشکل خانوادگی دارد و همسرش او را درک نمی کند در صورتی که قضیه برعکس است. درصد بالایی از روحانیون موفقیت خود را مدیون همسران خود هستند در واقع اگر همراهی خانواده ما به ویژه همسرمان نباشد، ما یک دهم این کارهایی را که می کنیم نمی توانیم انجام دهیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به زندگی علامه طباطبایی یادآور شد: همسر علامه طباطبایی از خانواده ای بسیار ثروتمند بود. خانه ای که ایشان در آن زندگی می کرد یک عمارت با 35-36 اتاق بود. وقتی علامه تصمیم گرفت به قم بیاید همسرش به تمام آن ثروت پشت پا زد و همراه علامه شد و به پسرش گفت من عاشق علامه هستم و اهدافش را قبول دارم. ایشان ساعتی یک بار پیش روی علامه در موقع تفسیر المیزان بدون اینکه حرفی بزنند، چای می گذاشتند.

همسر روحانیون سازگار و صبور هستند

حجت الاسلام ضمیری خاطرنشان کرد: همسر شهید مطهری برای اینکه شهید مطهری در آرامش درس بخواند، بچه ها را با خود به پارک و امامزاده می برد. در واقع اکثر همسران روحانیون زنانی سازگار و صبور هستند اما ما اینها را در فیلم ها نمی بینیم. جای فداکاری و پردازش به نقش همسران روحانیون در فیلم ها و سریال ها خالی است.

وی با بیان اینکه محال است یک شخصیت علمی و موفق همسری سازگار نداشته باشد، گفت: در چند فیلم از جمله سریال "پرده نشین" نمایش برعکسی از نقش همسران روحانی داشتیم، مثلا در این سریال می بینیم همسر حاج آقا مهدوی چندین بار قهر می کنند و یا در فیلم "طلا و مس" تصویر برعکسی نشان داده شده و مرد است که فداکاری می کند.

نقش همسر روحانیون در فیلم ها برجسته شود

این جامعه شناس با بیان اینکه نقش همسران روحانی در فیلم ها و سریال ها باید برجسته شود، عنوان کرد: خانواده های روحانی تحمل بالایی دارند و نقش همسران آنها در پیشرفت شان بسیار زیاد است. همسر حضرت امام (ره) در دوران تبعیض بدون هیچ ترس و اضطرابی بچه ها را جمع و جور می کرد. ایشان خونسرد بودند و آرامش عجیبی داشتند در صورتی که هر کس جای ایشان بود مضطرب و پر از ترس بود، تحمل ها و مشقت های همسران روحانی باید در فیلم ها و سریال های ما به تصویر بکشد.

حجت الاسلام ضمیری با اشاره به ضرورت به تصویر کشیدن مراحل مختلف روحانیت در قاب سینما و سریال بیان کرد: از مرحله ای که فرد جذب حوزه و گزینش می شود با رفقا وارد مباحثه می شود، درس ها را فرا می گیرد و ازدواج می کند همگی باید تبیین شود، در حقیقت ما باید سیر طلبگی را در قالب فیلم به مردم نشان دهیم.

روحانی صرفا نقش اجتماعی ندارد

وی با بیان اینکه روحانی صرفا نقش اجتماعی ندارد، تصریح کرد: فیلم هایی که تاکنون در مورد روحانیت ساخته شده مورد استقبال قرار گرفته است اما ابعاد مختلف روحانیت در قالب فیلم و سریال پردازش نشده است و بیشتر نقش اجتماعی روحانیت به تصویر کشیده شده است.

نقش سیاسی روحانیون مورد غفلت فیلم سازان است

این استاد دانشگاه اظهار داشت: کسی که می خواهد در مورد روحانیت فیلم بسازد باید در جمع روحانیون قرار گیرد و از نزدیک با آنها آشنا شود، به مدارس و حوزه های علمیه برود، وقت بگذارد، با روحانیون صحبت کند، این آشنایی و درک همدلانه باعث می شود که فیلم بهتری تولید شود.

حجت الاسلام ضمیری با بیان اینکه نقش سیاسی روحانیون در فیلم و سریال مورد غفلت واقع شده است، گفت: روحانی ای که در فیلم و سریال می بینیم کسی است که به انقلاب کاری ندارد و به نوعی طرفداری از نظام در او دیده نمی شود و بیشتر به جنبه اخلاقی و اجتماعی آن پرداخته می شود. بهتر است که در فیلم ها و سریال ها به نقش سیاسی روحانیون هم بپردازیم.

زندگی برخی روحانیون سوژه خوبی برای فیلم است

وی با تاکید بر لزوم ساخت فیلم از زندگی برخی از روحانیون عنوان کرد: فیلمسازان می توانند در ابتدا یک کار تحقیقاتی انجام دهند و مشخص کنند که چه روحانیونی زندگی های پرفراز و نشیب و جذاب داشتند. ساخت فیلم از چنین زندگی هایی بسیار جذاب خواهد شد، به عنوان مثال زندگی روحانیونی مثل آقای قوچانی سوژه خوبی برای فیلمسازی است. حتی زندگی علامه طباطابی نیز سوژه خوبی برای فیلمسازی است. ایشان در اوایل چیزی از درس ها نمی فهمیدند و بعدا تحولی در ایشان انجام می شود. با مرحوم قاضی آشنا می شوند و پدرشان راضی به رفت و آمد ایشان با آقای قاضی نبوده است. عمر مفید علمی ایشان 25 سال بوده است. ایشان مجبور به مهاجرت می شوند و رفت و آمدهای زیادی بین شهرها داشتند. زندگی این گونه روحانیون اگر به صورت فیلم و سریال نمایش داده شود، قطعا مورد استقبال واقع خواهد شد.