نقد جدی اساتید حوزه نسبت به بازیگرانی که نقش روحانی را بازی می کنند

به گزارش خبرنگار شبستان، در ادامه بررسی محصولات تلویزیونی و سینمایی مرتبط با زندگی روحانیت، گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین علی فرمانی، استاد سطوح عالی حوزه و مدیر آستان مقدس امامزادگان یحیی و محمد تهران داشتم که خواندن آن خالی از لطف نیست.

نخستین فیلم سینمایی مرتبط با روحانیت که نظر شما را جلب کرد، چه بود؟

نخستین فیلم سینمایی مرتبط با زندگی روحانیت «زیر نور ماه» بود که سازندگان آن با درک صحیح شرایط زمان ابتدا آن را در جمع خواص پخش و پس از نقد و بررسی و کاهش حساسیت ها اکران عمومی شد.

مهمترین آسیب هایی که در این فیلم و سایر فیلم های مشابه وجود دارد، چیست؟

حضور روحانیت در سینما و تلویزیون مانند حرکت بر لبه شمشیر است زیرا با اعتقادات مردم و تقدس این صنف سروکار دارد بنابراین باید قبل از نمایش چنین آثاری کارگروه هایی تشکیل شود تا هر فیلم یا سریالی منطبق با واقعیت های زندگی روحانیون ساخته شود.

یکی از آسیب های جدی حضور هنرپیشه ای که در فلان فیلم یا سریال نقش منفی یا مخربی داشته است در لباس روحانیت است. این اتفاق از نظر فنی و هنری بسیار قابل احترام و تحسین است زیرا یک هنرپیشه توانسته است 2 نقش کاملا متفاوت را بازی کند اما به دلیل جایگاه روحانیت در جامعه باید این نقش به بازیگرانی که سابقه مثبتی در ذهن مخاطب دارند، داده شود.

اساتید طراز اول حوزه علمیه قم نسبت به این آسیب نقد جدی دارند و آن را توهین به لباس روحانیت می دانند. آیت الله مصباح یزدی سال 87 در موسسه امام خمینی خطاب به طلاب فرمودند: شمایی که دارید این لباس را می پوشید خوب یا بد، بی سواد یا باسواد، باتقوا یا بی تقوا باشید مردم با دیدن شما یاد دین می افتند. این سخنان آیت الله موید این واقعیت است که نباید هر هنرپیشه ای در نقش روحانی حاضر شود.

یک روحانی به عنوان یک انسان، ممکن است مانند دیگران دچار خطا و اشتباه شود. درحالی که سخن شما درباره ایفای نقش برخی هنرپیشه ها در لباس روحانیت، نوعی مقدس نمایی است که پهلو به عصمت می زند.

بنده قصد غلو کردن درباره مقام روحانیت را ندارم. اما با توجه به نقش جایگاه این قشر در جایگاه تبلیغ و ترویج دین باید حساسیت ها لحاظ شود. همانطور که فرمودید روحانی یک انسان است و ممکن الخطا است اما مردم با دیدن او به یاد دین می افتند بنابراین باید تصویر درستی از او در آثار سینمایی یا تلویزیونی به نمایش درآید.

برخی از علما و روحانیون انتقادات جدی نسبت به عناوین بعضی از آثار سینمایی مانند مارمولک مطرح کردند. ریشه این انتقادات چیست؟

به عنوان هر چیزی از جمله یک محصول هنری مانند ویترین یک مغازه است که می تواند مخاطب و مشتری را به تماشا یا عدم تماشای آن ترغیب کند به همین دلیل با اکران عمومی مارمولک شاهد واکنش تند برخی از علما و روحانیون بودیم ضمن اینکه ساختار این فیلم نیز تحریفی از زندگی این قشر بود برای مثال در ابتدای فیلم مشاهده می کنیم یک آخوند به دزدی برای فرار کردن کمک می کند. در ادامه نیز شاهد اقدامات خرابکارانه و منفی یک دزد در لباس روحانیت هستیم. این نقاط ضعف آن واکنش حوزه های علمیه را در پی داشت وگرنه حوزه مخالف ساخت فیلم درباره روحانیت نیست.

شما برخی انتقادات نسبت به فیلم مارمولک اشاره فرمودید؛ درحالی که برخی از منتقدین معتقدند این فیلم به خوبی اثرگذاری روحانیت را در جامعه نشان می دهد.

همانطور که اشاره فرمودید مارمولک اثرگذاری و نفوذ کلام و جایگاه روحانیت را نمایش می دهد اما غلبه طنز و نام فیلم و محتوا و نیات سازنده موجب به حاشیه رفتن اثرگذاری فیلم شده است.

سریال پرده نشین با استقبال فراوان مخاطبان به ویژه قشر روحانیت روبرو شده است. تحلیل شما در این باره چیست؟

پرده نشین نمایش تقریبا دقیق و همه جانبه زندگی یک روحانی در مقام شخص معتمد، امین، دلسوز، عادل و منصف است. در این فیلم نقش روحانی یک کارشناس محدود نشده است بلکه شاهد اداره یک شهر توسط او هستیم.

فیلم هایی مانند طلا و مس و فرشته با هم می آیند نیز به خوبی توانسته است مانند پرده نشین مشکلات یک روحانی را به نمایش درآورند و به مردم نشان دهد یک روحانی به عنوان یک انسان در محل کار در خانه و در جامعه با مشکلاتی روبرو خواهد شد.

از نظر شما بهترین و بدترین فیلم ها یا سریال های مرتبط با زندگی روحانیت، چیست؟

زیر نور ماه، طلا و مس، فرشته ها با هم می آیند و پرده نشین بهترین آثار در نمایش زندگی یک روحانی با تمام زشتی ها و زیبایی های آن است. از نظر بنده پرده نشین خروجی 15 سال تجربه هنرمندان در ساخت آثار تلویزیونی یا سینمایی است. از سوی دیگر مارمولک ذره تلخی بود که دلایل ان را پیش از این شرح دادیم.

شما به عنوان فردی که به صورت جدی آثار سینمایی و تلویزیونی را دنبال می کنید، ساخت زندگی کدام یک از علما را به تهیه کنندگان و کارگردانان توصیه می کنید؟

با وجود اینکه مرحوم آیت الله حق شناس مرجع تقلید نبودند اما طیف های وسیع مردم از پیک موتوری و پیتزافروش تا استاد حوزه و مسئولان کشوری از منبر و درس شان استفاده می کردند. ایشان نمونه عالی یک عالم با جذب حداکثری و دفع حداقلی است بنابراین ساخت زندگی ایشان را توصیه می کنم.

سخن آخر بنده اینکه زندگی علما و روحانیون، حاوی موضوعات جذاب و دلنشین است. همچنان که در سریال شیخ بهایی به خوبی زندگی یک عالم در کنار زندگی شاه عباس به نمایش درآمد. بنابراین هنرمندان از این اقیانوس پهناور استفاده کنند.