به گزارش خبرنگار شبستان، کتاب یکی از کالای مظلوم در جامعه ما محسوب میشود برای همین است که به تبلیغات چیپس و پفک و لوازم بهداشتی و آرایشی بیشتر پرداخته میشود تا تبلیغ کتاب. این بی‌توجهی را حتی در صدا و سیما به عنوان رسانه پرمخاطب شاهد هستیم. تلویزیون ما نه‌تنها شبکه اختصاصی برای کتاب ندارد بلکه زمان مناسب و برنامه جامع و مداومی نیز برای تبلیغات کتاب در نظر نمی‌گیرد.
کتاب را نمی توان مثل یک برند تبلیغ کرد. کتاب را نمی شود در عرض چند ثانیه مانند مواد خوراکی و یا لوازم خانگی معرفی کرد زیرا در زمان محدود نمی توان کتاب را حتی به طور خلاصه و کلی معرفی کرد و از طرفی ناشر نمی تواند از هزینه تبلیغات آن بر بیاید و برایش به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست. می توان با برگزاری جلسات نقد و بررسی به معرفی نویسنده و کتاب پرداخت. ما متاسفانه هر از چند گاهی شاهد تبلیغات کتاب خاص که بیشتر جنبه سیاسی دارند و یا کتابهای دیگر در ساعات مرده سیما هستیم. این بی توجهی فقط مختص صدا و سیما نیست. رسانه‌های دیگر هم نسبت به کتاب بی‌مهری می کنند.
حتی کتاب خوب هم نیازمند ویترین و تبلیغ است
هر چند که بهترین تبلیغ کتاب، خود کتاب است و خوانندگان کتاب خوب، آنرا به دیگران معرفی می کنند اما باید انتشار یک کتاب خوب را نیز به اطلاع مردم رساند. در جامعه ما کتابهای خوب کم تولید نمی‌شوند اما ویترینی ندارند که مردم از وجود آنها باخبر شوند. وقتی فیلمی یا سریالی به شبکه خانگی اضافه میشود، پوسترهای آنها را در مغازه‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها و بنرهای آنها را در سطح شهر می‌بینیم اما از تبلیغ تازه‌های نشر خبری نیست، اگر هم کتابی تبلیغ شده باشد حتما کمک‌آموزشی و کنکوری است.
کتابهای کمک درسی را سرور کردیم
برای کتاب ارزش قایل هستیم اما کتابهای درسی و کمک آموزشی. کتابخانه‌های مدارس مملو از کتابهای کمک‌آموزشی و تست‌های کنکور شده است، در صورتی که کتابهای داستان و شعر و تخیلی می‌توانند به خلاقیت دانش‌آموزان کمک کنند. خوشبختانه چند سالی است که در انتهای کتابهای دانش‌آموزان با توجه به سن آنها کتابهای متفرقه معرفی شده است اما اقدام مؤثرتر می‌تواند در این راستا، شارژ کتابخانه‌های مدارس با این کتابها باشد زیرا همه دانش‌آموزان استطاعت مالی را برای تهیه این کتابهای معرفی‌شده، ندارند.
محمدرضا شمس از نویسندگان کشورمان معتقد است، بچه‌ها باید به جز کتابهای درسی به مطالعه کتابهای غیردرسی بپردازند زیرا کتابهای غیردرسی به خلاقیت آنها کمک می‌کند اما مدارس نمره محور ما مانع خلاقیت بچه ها می شود.
شمس با بیان اینکه بخشی از علم با خیال حاصل میشود، اظهار داشت: انیشتن فردی بوده که در ریاضیات ضعیف بود بعدها به مادرش سفارش می‌کند اگر کسی می‌خواهد مثل من شود باید کتب جن و پری بخواند همین و بس.
رفت و آمد نویسندگان به مدارس و صدا و سیما
کمال شفیعی، مدیر امور ادبی استان‌های حوزه هنری با بیان اینکه نگاه خانواده‌ها را باید به کتاب تغییر داد، به شبستان گفت: باید به گونه‌ای فرهنگ‌سازی شود که کتاب به عنوان یک کالای ویژه و ضروری در سبد خانواده‌ها قرار گیرد و همان‌طور که خانواده‌ها برای بچه‌های خود شیر می‌خرند و آن را ضروری می‌دانند، برای آنها کتاب هم بخرند.
وی خاطرنشان کرد: احساس نیاز به کتاب باید در خانواده‌ها شکل گیرد و دولت هم باید بخشی به عنوان هزینه فرهنگ و کتاب در حقوق کارمندان لحاظ کنند تا خانواده‌ها مکلف شوند هر ماه تعدادی کتاب بخرند و بخوانند. به هر حال فراهم‌شدن یک فضای فکری و فرهنگی، یک کار ملی است و نیازمند یک عزم جدی است.
دعوت نویسندگان و شعرا به مدارس برای معرفی خود و آثارشان از دیگر راهکارهای تبلیغی کتاب است که می‌تواند بچه‌ها را به کتاب و نوشتن ترغیب کند. از طرفی حضور نویسندگان در برنامه های کودک و نوجوان به منظور معرفی خود و آثارشان نیز گام موثر دیگری در زمینه تبلیغات کتاب است.
تیراژ 2000 و 3000 کتابها برای کشوری با 18 میلیون دانش آموز تاسف بار است. در صورتی که اگر جامعه هدف تبلیغات کتاب فقط دانش آموزان باشند، میزان تیراژ های کتاب به چندین برابر خواهد شد.
حجت‌الاسلام مهاجرانی معرفی کتاب در پشت دفاتر را یکی از راه‌های موثر تبلیغ کتاب دانست و گفت: در حال حاضر دفاتری با طرح‌های ملی و مذهبی تولید میشود که عکس شخصیت‌های ملی و مذهبی و مکان‌های دیدنی شهرهای کشورمان بر روی این دفاتر دیده میشود. خوب است پشت جلد دفاتر به معرفی کتابهای برگزیده جشنواره‌ها و کتب خوب اختصاص یابد و علاوه بر تصویر جلد کتاب یک پاراگراف در معرفی کتاب نیز درج شود. این تبلیغ بسیار گسترده خواهد بود، به طور مثال اگر 50 هزار دفتر تولید شود یعنی 50 هزار دانش آموز با یک کتاب آشنا می‌شوند.
جای‌گیری کتاب در دکوراسیون شهری
برای نهادینه‌سازی فرهنگ کتابخوانی باید از سنین پایین شروع کرد از خانواده، مهدهای کودک و مدارس. وقتی کتاب در سبد خانوار جای گیرد و پدر و مادر اهل مطالعه باشند، مسلما فرزندان خانواده به طور غیر مستقیم به سوی کتاب ترغیب و با آن مانوس می شوند. والدینی که به نیاز های روحی و رشد آگاهی و دانش فرزندان خود علاقه دارند فقط به کتابهای درسی و کمک درسی بسنده نمی کنند. البته گرانی کتاب به خصوص در سالهای اخیر خانواده های فرهنگی و کتاب دوست را با مشکل مواجه کره است که احداث و تجهیز کتابخانه ها در محلات می تواند تا حدودی این مشکل را مرتفع کند.
جای‌گیری کتاب در دکوراسیون شهری نیز گام مؤثری برای تبلیغات کتاب محسوب میشود که متأسفانه ما خلأ آن را در کشورمان حس می‌کنیم. چند سالی است که شاهد ایستگاه‌های دوچرخه در سطح شهر هستیم که با کرایه دوچرخه به ترویج دوچرخه‌سواری و ورزش می‌پردازند و چه خوب است که شاهد ایستگاه‌های کتاب برای ترویج کتابخوانی و معرفی تازه‌های نشر در سطح شهر باشیم.
داستانها را تبدیل به انیمیشن و فیلم کنیم
کمال شفیعی با انتقاد از اینکه کارهای فرهنگی در کشور ما هدفمند و مکمل هم نیستند، بیان کرد: عروسک دارا و سارا را ساختیم اما آیا انیمیشن و فیلم آن را هم ساختیم که مکمل هم شوند؟ دارا و سارای ما بی‌ریشه هستند و ساخت آنها با توجه به شرایط اجتماعی صورت نگرفت. فقط خواستیم کاری کرده باشیم. برای مقابله با تهاجم فرهنگی و انجام کارهای فرهنگی باید هدفمند بود نه اینکه فرمالیته کاری را انجام داد.
به گفته شفیعی، بین کالاهای آموزشی، کتاب و سایر محصولات فرهنگی باید یک همنوایی و همخوانی وجود داشته باشد و وقتی ادارات و نهادها از هم بی‌خبر هستند، معلوم است که تک گل محکوم به خشکی است.
برای تبلیغات کتاب باید از شیوه‌های تبلیغاتی سایر کالاها نیز استفاده کرد ولو به نظر دست پایین به نظر برسد. برخی از سوپرمارکت‌ها یا داروخانه‌ها چند سالی است که باب شده در نایلون اجناس خریدی، یک برگه تبلیغی می‌گذارند که دارو، آرایشگاه و یا رستوران را معرفی کرده‌اند، ناشران هم می‌توانند از این راه تازه‌های نشر خود را معرفی کنند.
مساجد ظرفیت خوبی برای تبلیغ کتاب دارند
برای تبلیغ کتاب از مکان‌های مذهبی به خصوص مسجد نیز نباید غافل شد. علاوه بر تجهیز مساجد به کتابخانه‌ها، شارژ کتابخانه‌ها نیز مسئله‌ای مهم است. کتابخانه مساجد باید با انواع کتب مذهبی در زمینه‌های مختلف شارژ شود و تازه‌های نشر مذهبی هم در کتابخانه‌های مسجد جای گیرند.از طرفی روحانیون به عنوان یک گروه مرجع اثرگذار می توانند نقش بسیار موثر و مهمی در تبلیغ و معرفی کتابهای خوب و به ویژه کتب مذهبی داشته باشند.
حجت‌الاسلام مهاجرانی که از نویسندگان فعال کودک و نوجوان است، نقش روحانیون را در تبلیغ کتاب موثر دانست و به خبرنگار شبستان گفت: ائمه جماعات نیز می‌توانند حداقل هفته‌ای یک بار با توجه به مناسبت‌های مذهبی، اعیاد و عزاداری‌ها کتابهای مرتبط خوب و مناسب را به نمازگزاران معرفی کنند و حتی قسمت‌هایی از آن را بعد از نماز برای مردم بخوانند. به عنوان مثال ما در زمینه امام حسین (ع) و قیام عاشورا کتاب زیاد داریم اما همه در یک رتبه نیستند و روحانیون باید کتابهای خوب و معتبر مذهبی در مورد ائمه اطهار (ع) را به مردم معرفی کنند.
بسیج عمومی برای تبلیغ و ترویج کتاب
فراموش نکنیم که در قبال ترویج کتابخوانی و تولید کتابهای خوب همه مسئول هستیم. حضرت آیت الله خامنه ای، مقام معظم رهبری همه ما در قبال مسائل فرهنگی و فرهنگ عمومی کشور مسئولیت شرعی و قانونی داریم.
مقام معظم رهبری بارها با تأکید بر اینکه همه دستگاه های آموزشی و فرهنگی برای ترویج کتابخوانی همراه با تدبر، وظیفه دارند، فرمودند: از آموزش و پرورش و مدارس ابتدایی تا دستگاههای ارتباط جمعی و تبلیغاتی اعم از مطبوعات و صداوسیما در ترویج کتابخوانی مسوول هستند. ایشان فراگیر شدن تبلیغات کتاب و کتابخوانی در دستگاههای ارتباط جمعی و تبلیغاتی را ضروری خواندند و خاطرنشان کردند: امروز برای برخی کالاها و محصولات کم اهمیت و حتی مضر تبلیغات گسترده ای در صدا و سیما و مطبوعات میشود اما برای کتاب که محصولی با عظمت و با ارزش است، تبلیغ و تشویق مناسبی صورت نمی گیرد.
به هر حال تبلیغ کتاب و ترویج کتابخوانی کاری نیست که تنها بر عهده وزارت ارشاد باشد، این کار یک بسیج عمومی می‌خواهد. خانواده‌ها، آموزش و پرورش، صدا و سیما، شهرداری و همه و همه باید دست به دست هم دهند و مسئله‌ای که در این میان می‌توان مؤثر باشد همخوانی و همگانی بین سازمان‌هاست، به عنوان مثال اگر کانون فکری پرورش کودکان و نوجوانان کاری انجام می‌دهد، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و وزارت ارشاد و دیگر سازمان‌های فرهنگی باید مطلع باشند و گامی در راستای تحکیم و تثبیت کار آن بردارند. به هر حال کارهای فرهنگی باید هدفمند و هماهنگ و مکمل هم باشد تا اثرگذار باشد.
پایان پیام/
نظر شما