رویکرد پوزیتیویستی و پدیدارشناسانه در کتب درسی قابل قبول نیست

به گزارش خبرنگار شبستان، محمد ضیایی موید، دانشجوی دکتری فلسفه‌ی تعلیم و تربیت دانشگاه تهران، در اولین روز از دومین کنگره ملی علوم انسانی بیان کرد: با رشد سریع علوم طبیعی مانند فیزیک، شیمی و پزشکی در قرون 17 و 18، در قرن 19 رویکردی عجیب در معرفت‌شناسی و جهان‌شناسی پدید آمد.
وی در مقاله خویش با عنوان "نقد و بررسی مبانی روش‌شناختی کتاب‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و اقتصاد دوره‌ی دبیرستان" گفت: در این روش از معرفت شناسی، می بایست که تنها معرفت حسی و مادی را باور داشت و هر چیزی که قابل آزمودن حسی نباشد خرافه پنداشته می شود.
 

ضیایی موید ادامه داد: این نحله‌ی فکری سعی کرده است تا با این مبانی، قرائت خود از انسان و جامعه را نیز بر محافل آکادمیک تحمیل نماید و از روان‌شناسی و جامعه‌شناسی فلسفی به سمت حس‌گرایی در این شاخه‌ها حرکت کند و دیدگاه مکانیستی به انسان و جامعه را تنها مبنای درست بداند.
این پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت اضافه کرد: از نیمه‌ی دوم قرن 19، متفکرانی مانند "دیلتای" پیدا شدند که با این روند مخالف بودند و تسری مبانی روش‌شناختی علوم طبیعی را به علوم انسانی نادرست می‌شمردند.
وی با بیان اینکه این مکتب اعتراضی در مقابل تجربه‌گرایی فلاسفه‌ی انگلیسی زبان شکل گرفته بود، اذعان داشت: این مکتب اعتراضی در پدیدارشناسی "هوسرل" به تثبیت رسید.

ضیایی گفت: این دیدگاه در مقابل رویکرد علم‌گرایی اثبات گرایی(پوزیتیویستی)، باور دارد اختیار انسان واقعیتی است که باعث می‌شود روش مطالعه‌ی انسان و جامعه از جمله علوم طبیعی مانند فیزیک و شیمی، آزمون نباشد.
وی با اشاره به اینکه امروزه نیز پیروان این دو جریان به جدیت در مقابل یکدیگر صف‌آرایی کرده‌اند، افزود: پیدایش و رواج روش‌های کیفی تحقیق در علوم انسانی نشان می‌دهد که محافل آکادمیک نیز در این تقابل فلسفی، رأی رویکرد پدیدارشناسی(فنومنولوژی) را نیز به عنوان یک شیوه‌ی علمی پذیرفته است.
 

این دانشجوی فلسفه تعلیم و تربیت خاطر نشان کرد: از دیدگاه اسلامی نیز که به موضوع نگاه کنیم، باور به مختار بودن انسان و وجود عوامل ماورای ماده و حس، باعث می‌شود نتوانیم رویکرد اثبات گرایانه(پوزیتیویستی) به علوم انسانی را قبول کنیم.
وی با ابراز تأسف درباره موضوعات و محتوای کتاب‌های روان‌شناسی و اقتصاد دوره‌ی دبیرستان، بیان کرد: رویکرد مطرح در این کتاب ها، علم‌گرایی تجربی است.
وی تصریح کرد: کتاب جدیدی نیز که توسط گروه کاملاً جدید در جامعه‌شناسی سال دوم دبیرستان دوره‌ی انسانی تألیف شده است، با وجود اینکه به درستی رویکرد پوزیتیویستی را نقد کرده است، اما جایگزینی که ارائه می‌کند، با توجه به مبانی کلامی نبوت و امامت، صحیح نیست.

این پژوهشگر حوزه علوم فلسفی، پس از بحثی مختصر در مورد مبانی فلسفی دو رویکرد روش‌شناختی اثبات گرایی(پوزیتیویستی) و پدیدارشناسی(فنومنولوژی)، اظهار داشت: در این مقاله مباحث روش‌شناختی کتاب‌های روان‌شناسی و اقتصادی به طور مختصر بررسی شده است.
وی تأکید کرد: با توجه به مبانی کلام تشیع در مورد ماهیت وحی، رویکرد روش‌شناختی کتاب جدیدالتألیف جامعه‌شناسی 1، مورد نقادی قرار گرفته است. بدین ترتیب سعی شده مبانی بهتری برای روش تولید علوم انسانی اسلامی ارائه شود.
وی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اینکه مبانی روش‌شناختی علوم انسانی، پوزیتیویسم و پدیدارشناسی در حوزه دینی قابل بحث می باشد، گفت: باید سعی شود تا مبانی روش شناختی مناسب تری در کتاب های درسی گنجانده شود.
 

شایان ذکر است، دومین کنگره ملی علوم انسانی با حضور استادان و اندیشمندان این حوزه در شش نشست تخصصی طی روز های چهاردهم و پانزدهم دی ماه در مرکز همایش های بین المللی دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد.

پایان پیام/